Chia sẻ tại Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam trong giai đoạn mới” do Báo Kinh tế Đô thị tổ chức chiều ngày 24/11, ông Đặng Văn Đức - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan Việt Nam) cho biết, thị trường vàng trong nước vài năm trở lại đây đã chứng kiến những biến động chưa từng có. Có thời điểm, chênh lệch giá giữa thị trường trong nước và thế giới lên tới gần 20 triệu đồng mỗi lượng. Các thống kê chưa đầy đủ cũng cho thấy mỗi năm Việt Nam tiêu thụ hơn 55 tấn vàng, phản ánh nhu cầu nắm giữ kim loại quý vẫn ở mức rất lớn.
Tâm lý đầu cơ, găm giữ và những “đợt sóng giá” liên tục đã tạo sức ép không nhỏ đối với ổn định kinh tế vĩ mô. Cùng lúc, Nhà nước đang từng bước điều chỉnh cơ chế quản lý vàng theo hướng bãi bỏ độc quyền, mở rộng quyền sản xuất - nhập khẩu vàng nguyên liệu và nghiên cứu mô hình Sở Giao dịch Vàng Quốc gia. Những thay đổi lớn này khiến công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường vàng trở nên cấp thiết và phức tạp hơn.
Thị trường vàng Hà Nội: Trung tâm biến động và áp lực quản lý
Tại Hà Nội, nơi tập trung dày đặc các cơ sở kinh doanh vàng, phản ứng thị trường diễn ra nhanh và mạnh hơn các địa phương khác – lực lượng quản lý thị trường ghi nhận nhiều hành vi vi phạm nổi cộm như: gian lận tuổi vàng, kinh doanh không hóa đơn chứng từ, niêm yết một giá nhưng bán một giá khác, hay lợi dụng biến động để đầu cơ, thổi giá. Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn tiềm ẩn rủi ro đối với trật tự tài chính - tiền tệ.
Trong bối cảnh đó, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội triển khai nhiều kế hoạch kiểm tra chuyên đề. Năm 2024, cơ quan này đã ban hành các quyết định tăng cường kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng trên toàn địa bàn. Sang năm 2025, dù không có kế hoạch chuyên đề riêng, nhưng việc giám sát vẫn được duy trì liên tục, đặc biệt qua các đợt kiểm tra đột xuất khi thị trường xuất hiện dấu hiệu bất thường.
Kết quả cho thấy, năm 2024 Hà Nội đã xử lý 107 vụ vi phạm, phạt hành chính 1,362 tỷ đồng và tịch thu nhiều sản phẩm vàng không rõ nguồn gốc cũng như vàng trang sức giả mạo thương hiệu. Năm 2025, lực lượng quản lý tiếp tục xử lý một vụ kinh doanh vàng miếng không giấy phép, với mức phạt lên tới 819 triệu đồng.
Những kết quả này góp phần làm giảm đáng kể tình trạng gian lận chất lượng, hạn chế hiện tượng thổi giá và củng cố niềm tin của người dân trong mua bán vàng đặc biệt trong các thời điểm thị trường biến động mạnh.
Những biến động có thể phát sinh khi thay đổi cơ chế độc quyền
Theo ông Đức, quá trình tái cấu trúc thị trường vàng từ mở rộng quyền sản xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu đến việc nghiên cứu Sở Giao dịch Vàng Quốc gia sẽ tạo ra những chuyển động mới mà lực lượng quản lý cần nhận diện để ứng phó kịp thời.
Thứ nhất, khi nguồn cung mở rộng, nguy cơ vàng nhập lậu, vàng không đạt chuẩn hoặc vàng mạ vàng non sẽ gia tăng, đặc biệt tại các cửa hàng nhỏ lẻ. Điều này đòi hỏi siết chặt kiểm tra nguồn gốc, tiêu chuẩn và nhãn hiệu.
Thứ hai, việc thu hẹp chênh lệch giá trong nước - thế giới có thể tạo ra các đợt sóng tâm lý ngắn hạn. Các hành vi lợi dụng biến động giá để niêm yết sai, bán không đúng giá hoặc đầu cơ có nguy cơ xuất hiện nhiều hơn.
Thứ ba, trong giai đoạn chuyển tiếp trước khi sàn giao dịch vàng vật chất chính thức vận hành, thị trường có thể tồn tại song song vàng đạt chuẩn và chưa chuẩn hóa. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt giữa Quản lý thị trường, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan giám định để kiểm soát rủi ro.
Hoàn thiện quản lý thị trường vàng tại Hà Nội
Thực tiễn kiểm tra thời gian qua cho thấy phần lớn cơ sở kinh doanh đã tuân thủ tốt hơn các quy định về niêm yết giá, chứng từ, nguồn gốc và công bố tiêu chuẩn cơ sở. Tuy vậy, không ít khó khăn vẫn tồn tại: một số cơ sở né tránh kiểm tra, một số chủ kinh doanh chưa hiểu đầy đủ quy định pháp luật, trong khi các thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi.
Vì vậy, việc hoàn thiện công tác quản lý từ khung pháp lý, đào tạo nghiệp vụ đến kỹ năng kiểm định chất lượng vàng giữ vai trò then chốt. Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp liên ngành sẽ giúp phát hiện sớm sai phạm, tránh chồng chéo và nâng cao hiệu quả kiểm soát.
Kết luận tại diễn đàn, ông Đức nhấn mạnh rằng thị trường vàng Việt Nam đang bước vào giai đoạn vận động mới, vừa có cơ hội minh bạch hóa, vừa đầy thách thức. Công tác kiểm tra của lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội vì thế không chỉ nhằm xử lý vi phạm, mà còn góp phần bảo vệ an ninh tài chính - tiền tệ, ổn định trật tự thương mại và củng cố niềm tin của người dân.
Trong thời gian tới, lực lượng quản lý sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra thực chất, đặc biệt với vàng trang sức giả mạo các thương hiệu nổi tiếng như Chanel, Louis Vuitton hay Pandora; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng trong giám định, kiểm soát chất lượng.
Với sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan quản lý cùng sự tuân thủ của doanh nghiệp, thị trường vàng Việt Nam kỳ vọng sẽ sớm ổn định, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và đóng góp tích cực cho nền kinh tế trong giai đoạn tới.
