Trong quá trình nghiên cứu các quy định pháp luật về trung gian thanh toán, đặc biệt là dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ tại Nghị định số 52/2024/NĐ-CP, Thông tư số 15/2024/TT-NHNN và Thông tư số 40/2024/TT-NHNN, ông Nguyễn Hữu Sơn nhận thấy các văn bản này không có quy định hạn chế việc ngân hàng trở thành khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ của tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Tuy nhiên, tại Phụ lục 4 Công văn số 8396/NHNN-TT của Ngân hàng Nhà nước, lại có nội dung: “Ngân hàng không thể đóng vai trò là đơn vị chấp nhận thanh toán cho tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán”.
Theo ông Sơn, cách giải thích này không thống nhất với tinh thần và nội dung của các văn bản quy phạm pháp luật nêu trên. Do đó, ông đề nghị cơ quan chức năng làm rõ, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, cụ thể về hai vấn đề:
Một là, cá nhân không kinh doanh có được coi là khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ của tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán hay không.
Hai là, ngân hàng (không phải là ngân hàng đang hợp tác với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán để cùng cung cấp dịch vụ) có thể trở thành khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ hay không.
Về nội dung này, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết các quy định pháp lý hiện hành đã xác định rõ phạm vi và đối tượng được cung ứng, sử dụng dịch vụ trung gian thanh toán.
Theo Khoản 10 Điều 6 Luật Ngân hàng Nhà nước, dịch vụ trung gian thanh toán là hoạt động làm trung gian kết nối, truyền dẫn và xử lý dữ liệu điện tử các giao dịch thanh toán giữa tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và người sử dụng dịch vụ thanh toán.
Điều 9 Luật Các tổ chức tín dụng 2024 quy định, tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được hợp tác và cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật.
Căn cứ Khoản 4 Điều 3 Nghị định số 52/2024/NĐ-CP, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô và doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính công ích.
Còn theo Khoản 5 Điều 3 Nghị định 52, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán là tổ chức không phải là ngân hàng, được Ngân hàng Nhà nước cấp Giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Khoản 17 Điều 3 Nghị định 52 định nghĩa dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ là việc tiếp nhận, xử lý dữ liệu điện tử, tính toán kết quả thu hộ, chi hộ, hủy việc thu hộ, chi hộ cho khách hàng có tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng và thực hiện thanh toán cho các bên có liên quan.
Theo Khoản 5 và Khoản 6 Điều 3 Thông tư 15/2024/TT-NHNN, dịch vụ thu hộ, chi hộ do tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện theo ủy nhiệm của bên thụ hưởng hoặc bên trả tiền.
Dịch vụ này có thể được thực hiện qua tài khoản thanh toán của khách hàng hoặc không qua tài khoản thanh toán.
Trong khi đó, Khoản 8 Điều 3 Thông tư 15 quy định, đơn vị chấp nhận thanh toán là tổ chức hoặc cá nhân cung cấp hàng hóa, dịch vụ, chấp nhận thanh toán bằng phương tiện không dùng tiền mặt theo hợp đồng ký với tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán hoặc trung gian thanh toán.
Khoản 11 Điều 2 Thông tư 40/2024/TT-NHNN quy định, ngân hàng hợp tác là ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài có ký hợp đồng hoặc thỏa thuận với tổ chức trung gian thanh toán để cùng cung ứng dịch vụ.
Theo Khoản 1.b Điều 39 Thông tư này, ngân hàng có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng hoặc thỏa thuận với tổ chức trung gian thanh toán, đơn vị chấp nhận thanh toán, khách hàng và các bên liên quan.
Đồng thời, Khoản 2a và 2b Điều 39 quy định trách nhiệm của ngân hàng hợp tác trong việc đối soát dữ liệu giao dịch hàng ngày, thực hiện thanh toán các giao dịch phát sinh và phối hợp với các đối tác liên quan theo hợp đồng đã ký kết.
Căn cứ các quy định pháp lý hiện hành nêu trên, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cung ứng dịch vụ thu hộ, chi hộ; đối với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cung ứng dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ.
