Một nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học tại Đại học Hóa học và Công nghệ Praha (UCT Prague) cảnh báo rằng nhiều sản phẩm đĩa, bát, cốc và bộ đồ ăn quảng cáo là “sinh học”, “tự nhiên” hoặc “làm từ tre” có thể giải phóng chất melamine - một hóa chất có liên quan tới tổn thương thận và nguy cơ ung thư - vào thực phẩm và đồ uống.
Gắn mác "xanh" nhưng 1/3 số mẫu bát đĩa tre và vật liệu sinh học được kiểm tra lại chứa melamine vượt ngưỡng. Ảnh minh họaTrong nghiên cứu, nhóm của UCT đã mua 33 mẫu đồ dùng có nguồn gốc sinh học từ Cộng hòa Séc, Vương quốc Anh và Trung Quốc, sau đó phân tích bằng kỹ thuật sắc ký khối phổ độ phân giải cao (UHPLC-HRMS/MS). Họ phát hiện melamine có mặt trong 32% các sản phẩm kiểm tra, chủ yếu ở những mặt hàng có thành phần tre; 6 sản phẩm bị xác định là không đạt chuẩn vì mức di cư melamine vượt quá giới hạn cho phép của EU. Ngoài melamine, nghiên cứu còn phát hiện nhiều dư lượng thuốc trừ sâu và một số chất chuyển hóa thực vật.
Giáo sư Jana Hajslova, chuyên gia phân tích thực phẩm và dinh dưỡng tại UCT, một trong những tác giả nghiên cứu nhấn mạnh điều đáng lo khi nhiều người tiêu dùng tin rằng “sản phẩm từ tre” là lựa chọn an toàn hơn cho sức khỏe và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, theo nhóm nghiên cứu, một số mặt hàng thực tế là sản phẩm nhựa melamine–formaldehyde có pha bột tre làm chất độn. Khi vật liệu này phân hủy nhanh hơn trong điều kiện sử dụng thật (tiếp xúc với thực phẩm nóng, thức uống có tính axit), melamine có khả năng đi vào thực phẩm.
Thí nghiệm mô phỏng sử dụng cho thấy melamine có thể di chuyển ở nồng độ thấp vào trà nóng có chanh và nước cam - hai đường tiếp xúc trực tiếp người tiêu dùng có thể gặp hàng ngày. Việc này làm nổi bật nguy cơ tiếp xúc lặp đi lặp lại, đặc biệt với trẻ em, bởi nhiều bộ đồ ăn từ tre được thiết kế dành cho trẻ.
Melamine rất nguy hiểm, đặc biệt đối với trẻ nhỏ. Ảnh minh họaỞ EU, nhiều cơ quan đã cảnh báo và hành động từ năm 2021. Một số quốc gia thành viên báo cáo việc cấm nhập khẩu và yêu cầu rút khỏi thị trường các sản phẩm nhựa tiếp xúc thực phẩm có chứa bột tre hoặc các phụ gia thực vật chưa được phép. Ủy ban châu Âu cũng phối hợp chiến dịch giám sát để ngăn chặn sản phẩm “bamboo-melamine” trái phép. Tuy vậy, nghiên cứu mới cho thấy các mặt hàng có thành phần không hợp lệ vẫn có thể dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng tại nhiều thị trường.
Theo các nghiên cứu rộng rãi, melamine khi tiếp xúc liều cao liên quan đến sỏi thận và suy thận, một số bằng chứng cho thấy nguy cơ về cơ quan tiết niệu khi tiếp xúc lâu dài. Mức giới hạn di cư (SML) được đặt ra nhằm giảm thiểu nguy cơ đó, nhưng việc sản phẩm vượt ngưỡng và khả năng tiếp xúc qua đồ uống nóng khiến chuyên gia lo ngại về phơi nhiễm mãn tính, đặc biệt ở nhóm nhạy cảm như trẻ nhỏ.
