Nhiều đại biểu Quốc hội đề xuất chỉ đánh thuế thu nhập cá nhân với giao dịch vàng miếng có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên. Đây là nội dung được nêu tại phiên thảo luận tổ chiều 5/11 khi Quốc hội góp ý cho Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).
Theo dự thảo, sẽ thu thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch vàng miếng với mức thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần, nhằm kiểm soát đầu cơ và minh bạch hóa thị trường. Tuy nhiên, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại việc áp dụng mức thuế này chưa thật hợp lý với người dân mua vàng để tiết kiệm, bởi vàng miếng từ lâu vẫn được coi là tài sản tích trữ, “của để dành” cho những lúc khó khăn.
Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) nêu quan điểm, ngoài vàng miếng, thị trường hiện nay còn rất sôi động ở vàng nhẫn và vàng trang sức. Giá vàng nhẫn và vàng miếng đang dần tiệm cận nhau. “Nếu đưa chuyển nhượng vàng miếng vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân thì liệu mặt hàng này có biến mất trên thị trường hay không, người dân lại chuyển sang mua vàng nhẫn thì chúng ta lại không thu được”, bà Thủy nói.
Đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) đề nghị cần quy định ngưỡng giá trị cụ thể trước khi áp thuế, tránh đánh thuế tràn lan. “Ki cóp cả đời, 10–20 năm sau mới dám mang ra dùng để mua một ngôi nhà. Như vậy, khởi điểm phải tương đương giá trị của một ngôi nhà ở xã hội, khoảng 700 triệu – 1 tỷ đồng. Còn những người đầu cơ hàng nghìn cây vàng, mua bán lớn thì mới đánh thuế”, ông Lâm nói.
Ngoài ra, nhiều đại biểu cũng cho rằng nên chỉ tính thuế theo phần chênh lệch giá, tức là lợi nhuận thực tế thay vì đánh thuế trên toàn bộ giá trị chuyển nhượng.
Cùng với vấn đề vàng miếng, các đại biểu cũng góp ý nhiều nội dung khác trong Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), trong đó nhấn mạnh yêu cầu xây dựng chính sách công bằng và phù hợp thực tế hơn.
Về mức giảm trừ gia cảnh, các đại biểu cho rằng không nên giữ cố định mà cần tính thêm một số chi phí thiết yếu như y tế, giáo dục. Đại biểu Leo Thị Lịch (đoàn Bắc Ninh) cho rằng: “Chi phí y tế, giáo dục có đủ cơ sở pháp lý về chứng từ, hóa đơn thì cần được tính vào giảm trừ gia cảnh. Nếu không thì người dân không có nguồn khác để bù đắp”.
Một số đại biểu cho rằng việc áp dụng mức giảm trừ chung trên toàn quốc là chưa công bằng, vì chi phí sinh hoạt, nhà ở, giáo dục, y tế giữa các vùng chênh lệch lớn. Do đó, mức giảm trừ có thể tham chiếu theo cách chia 4 vùng lương tối thiểu hiện nay.
Liên quan biểu thuế lũy tiến, dự thảo rút gọn từ 7 bậc xuống 5 bậc, song các đại biểu nhận xét khoảng cách giữa các bậc còn dày, mức thuế suất nhảy vọt. GS.TS. Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng: “Từ 5% nhảy lên 15% là quá bất thường. Nếu 10 triệu đồng vẫn 5%, nhưng 11 triệu đồng đã 15% thì không hợp lý. Người dân sẽ không cố gắng phấn đấu nữa. Nên duy trì khoảng cách giữa các bậc là 5%”.
Nhiều ý kiến cũng cho rằng mức thuế suất cao nhất 35% cho thu nhập chịu thuế từ 100 triệu đồng mỗi tháng là chưa hợp lý. Mức này đã giữ từ năm 2009, khi ngưỡng chịu thuế là 80 triệu đồng. Sau 16 năm, dự thảo chỉ điều chỉnh tăng khoảng 25%, trong khi thu nhập bình quân đầu người đã tăng gấp nhiều lần. Vì vậy, đại biểu đề xuất nâng ngưỡng thu nhập chịu thuế cao nhất lên khoảng 150 triệu đồng mỗi tháng.
Với hộ kinh doanh, dự thảo vẫn giữ miễn thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng cho hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm. Tuy nhiên, các đại biểu và chuyên gia cho rằng mức này đã lạc hậu, cần nâng lên 400–500 triệu đồng để phản ánh đúng chi phí và thực tế kinh doanh hiện nay.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, nêu rõ: “Nếu lấy 500 triệu chia 12 tháng, doanh thu mỗi tháng là 41,6 triệu đồng. Nhân với tỷ lệ lãi cao nhất 10% thì người kinh doanh chỉ thu được chưa đầy 4,2 triệu đồng/tháng”.
Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn, đồng tình: “Phải từ 500–600 triệu đồng trở lên mới hợp lý. Người kinh doanh phải thu hồi vốn và có tiền công, tiền lời. Nếu mỗi ngày doanh thu 1,5–2 triệu đồng, hoạt động 360 ngày/năm, thì doanh thu tối thiểu cũng 540–600 triệu đồng”.
Từ vấn đề giảm trừ gia cảnh, biểu thuế lũy tiến đến thuế vàng miếng và ngưỡng doanh thu hộ kinh doanh, các đại biểu đều chung mong muốn xây dựng một chính sách thuế công bằng, hợp lý và sát với đời sống thực tế. Một đạo luật được thiết kế minh bạch, khả thi sẽ là nền tảng để người dân yên tâm đóng góp, cùng Nhà nước phát triển tài chính bền vững.
