Công ty TNHH MTV Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất nửa đầu 2025 với bức tranh trái chiều: Doanh thu chỉ đạt 8.840 tỷ đồng, giảm sâu so với gần 25.000 tỷ cùng kỳ 2024, trong khi lợi nhuận trước thuế đạt 84 tỷ, sau thuế 68 tỷ đồng, giảm gần 30%. Đây là kết quả hiếm thấy ở doanh nghiệp từng giữ vị thế “độc tôn” trên thị trường vàng miếng Việt Nam.
Trực thuộc UBND TP. HCM, SJC suốt hơn một thập kỷ là doanh nghiệp duy nhất được sản xuất vàng miếng. Thương hiệu SJC trở thành chuẩn mực của thị trường, được Ngân hàng Nhà nước chọn làm nhãn vàng quốc gia. Nhưng vị thế này đã chính thức khép lại khi Nghị định 232/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ tháng 10/2025, đánh dấu chấm hết cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng.
Theo nghị định mới, các doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên hoặc ngân hàng thương mại vốn từ 50.000 tỷ đồng có thể được cấp phép sản xuất vàng miếng. Điều này mở ra sân chơi rộng hơn, đồng thời đặt SJC vào trận địa cạnh tranh chưa từng có.
Bên cạnh đó, nghị định yêu cầu mọi giao dịch vàng miếng từ 20 triệu đồng trở lên phải thanh toán qua ngân hàng, buộc các doanh nghiệp công khai giá, lưu dữ liệu và tuân thủ chuẩn kiểm soát mới - yếu tố khiến chi phí tuân thủ của SJC tăng đáng kể.
Từ năm 2021 đến 2024, SJC ghi nhận giai đoạn tăng trưởng mạnh nhờ biến động giá vàng toàn cầu. Doanh thu tăng từ 17.700 tỷ năm 2021 lên đỉnh gần 32.200 tỷ năm 2024, lợi nhuận sau thuế đột biến 283 tỷ đồng.
Trên đà đó, năm 2025 SJC đặt mục tiêu doanh thu 34.900 tỷ và lợi nhuận 119 tỷ trước thuế. Tuy nhiên, với kết quả nửa đầu năm, việc hoàn thành mục tiêu doanh thu đang dần ngoài tầm với, dù khả năng đạt chỉ tiêu lợi nhuận vẫn còn.
Ngoài yếu tố thị trường, biến cố nhân sự cấp cao cũng phủ bóng lên hoạt động của doanh nghiệp vàng quốc gia này, đặc biệt trong nửa đầu 2025.
Theo bản án sơ thẩm của TAND TP. HCM, bà Lê Thúy Hằng, nguyên Tổng giám đốc SJC, cùng cấp dưới bị cáo buộc lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt vàng và trục lợi cá nhân trong giai đoạn 2021-2024.
Bị cáo Lê Thúy Hằng tại phiên tòa ngày 30/9 (Nguồn ảnh: VnExpress)Bà Hằng đã nâng khống định mức hao hụt vàng khi gia công 10 tấn vàng nguyên liệu cho Ngân hàng Nhà nước, chiếm đoạt hơn 95 lượng vàng (trị giá 8,4 tỷ đồng), hưởng lợi cá nhân 85 lượng. Bà còn lập chứng từ mua cao bán thấp để tạo lỗ khống, chiếm đoạt thêm 3,2 tỷ đồng. Tổng số tiền tham ô xác định 11,6 tỷ.
Nghiêm trọng hơn, bà cho phép cấp dưới mua vàng nguyên liệu bên ngoài chèn vào 56 đợt gia công vàng móp méo, sản xuất trái phép 6.255 lượng vàng SJC, gây thiệt hại hơn 74,8 tỷ đồng, hưởng lợi 64 tỷ. Ngoài ra, bà còn chỉ đạo sản xuất 11.000 lượng vàng nhẫn trái phép, gây thiệt hại 15 tỷ.
Trong chương trình bán vàng bình ổn giá từ tháng 6 đến 8/2024, bà lập khống danh sách 4.300 khách hàng, thực tế bán ra ngoài thu lợi 7,2 tỷ, cá nhân hưởng 2,8 tỷ.
Ngày 30/9, Tòa án tuyên bà Hằng 25 năm tù, các đồng phạm từ 15 đến 22 năm tù, buộc nộp lại hơn 17.000 lượng vàng sản xuất trái phép.
Vụ án không chỉ làm tổn hại uy tín thương hiệu vàng quốc gia, mà còn khiến SJC phải rà soát toàn bộ quy trình kiểm soát nội bộ, đặc biệt trong mảng gia công vàng và phân phối.
Hiện SJC đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc: Siết quản trị, chuẩn hóa quy trình minh bạch hóa dữ liệu theo quy định mới của Nghị định 232 và xây dựng chiến lược cạnh tranh trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp chuẩn bị tham gia thị trường vàng miếng.
Tất nhiên, bên cạnh những thách thức mới, SJC vẫn nắm những lợi thế cũ như thương hiệu mạnh nhất Việt Nam, hệ thống phân phối rộng và quan hệ hợp tác chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước. Việc chuyển mình để thích ứng với khung pháp lý mới sẽ quyết định liệu SJC có thể tiếp tục giữ vai trò “người dẫn dắt thị trường vàng Việt Nam” trong kỷ nguyên hậu độc quyền hay không.
