Năm 2024–2025 được xem là giai đoạn “thử lửa” của ngành tài chính tiêu dùng Việt Nam. Khi dư địa tăng trưởng tín chấp thu hẹp, chi phí vốn tăng cao và rủi ro nợ xấu trở thành áp lực thường trực, nhiều doanh nghiệp buộc phải co cụm hoặc tái cơ cấu để tồn tại. Trong bối cảnh đó, Công ty Tài chính Tổng hợp Cổ phần Điện lực (mã chứng khoán EVF) lại nổi lên như một hiện tượng mới: không chạy theo phần thị trường còn sót lại, mà chủ động tiên phong, dẫn đầu với chiến lược “Đại dương xanh”.
Cách EVF tăng trưởng trong năm qua gợi nhớ đến tư duy “ly nước vơi một nửa” từng làm nên thành công của Vietjet Air.
“Ly nước này là ly nước đầy một nửa hay vơi một nửa?”. Đây là câu hỏi đơn giản đó đã nhắc nhở mọi người một điều: thay đổi cách tư duy sẽ giúp bạn có cách nhìn vấn đề khác đi rất nhiều. Hầu hết mọi người đều chỉ nhìn vào phần nước còn trong ly mà không nhìn thấy ly vẫn còn chỗ trống để rót đầy thêm nước.
Dưới góc nhìn của hãng hàng không của TS Nguyễn Thị Phương Thảo, thay vì lo ngại bởi mức độ cạnh tranh hay phần thị phần đã bị chiếm lĩnh, Vietjet chọn cách nhìn thị trường theo hướng khác: tập trung vào phần dư địa còn lại, nơi vẫn có thể mở rộng và khai thác thêm giá trị mới.
Chính nhờ tư duy “lạ” về ly nước vơi một nửa mà Vietjet đã nhìn thấy cơ hội lớn: “Với 100 triệu dân, mới chỉ 1% người dân Việt Nam sử dụng phương tiện hàng không thì còn 99% cơ hội là của Vietjet”.
Màn lột xác ngoạn mục
Trên thị trường, EVF đang có kết quả kinh doanh năm 2025 đầy ngoạn mục. Lợi nhuận 9 tháng đầu năm đạt 905 tỷ đồng, tăng 68% so với cùng kỳ. Qua đó, doanh nghiệp hoàn thành 94% kế hoạch lợi nhuận. Tổng tài sản tăng 20%, tiệm cận 72.000 tỷ đồng, đưa EVF trở thành công ty tài chính có quy mô lớn nhất thị trường.
Bên cạnh đó, EVF còn dẫn đầu ở chất lượng của tăng trưởng. Trong khi nhiều doanh nghiệp tài chính tiêu dùng vẫn phụ thuộc lớn vào cho vay tín chấp ngắn hạn - biên lợi nhuận cao nhưng rủi ro cũng cao tương ứng, EVF chủ động tái cấu trúc danh mục theo hướng ít rủi ro hơn, dài hạn hơn và có tài sản nền. Kết quả là đến cuối quý III/2025, tỷ lệ nợ xấu (NPL) chỉ ở mức 0,88%, thuộc nhóm thấp nhất toàn ngành.
Động lực quan trọng cho sự cải thiện về chất lượng tài sản này đến từ chiến lược “Đại dương xanh” mà EVF xác định là kim chỉ nam trong giai đoạn tăng trưởng mới. EVF chủ động mở ra một phân khúc tín dụng xanh thông qua sản phẩm Easy Solar - giải pháp tài chính phục vụ lắp đặt điện mặt trời áp mái cho hộ gia đình và doanh nghiệp.
Khác với các khoản vay tiêu dùng truyền thống, Easy Solar là khoản vay có mục đích đầu tư rõ ràng, có tài sản hình thành từ vốn vay và gắn với dòng tiền tiết kiệm chi phí điện hoặc doanh thu sản xuất. Với tỷ lệ tài trợ lên tới 80% giá trị hợp đồng và thời hạn vay tối đa 60 tháng, sản phẩm này cho phép EVF mở rộng dư nợ nhưng vẫn kiểm soát tốt rủi ro, nhờ tệp khách hàng có năng lực tài chính và khả năng trả nợ cao hơn mặt bằng chung.
Sản phẩm Easy Solar ra mắt năm 2025 không đơn thuần là một gói vay, mà là một định vị chiến lược. Thay vì cạnh tranh trong mảng tín chấp đại trà, EVF hướng dòng vốn vào nhu cầu lắp đặt điện mặt trời áp mái, với khách hàng mục tiêu là người có tài sản, có mục đích đầu tư rõ ràng và khả năng trả nợ tốt hơn. Với hạn mức tài trợ lên tới 80% giá trị hợp đồng, thời hạn vay tối đa 60 tháng, Easy Solar tạo ra một phân khúc gần như chưa có nhiều đối thủ trực diện.
Song song với đó, EVF cũng mở rộng hệ sinh thái tài chính số và tiêu dùng đại chúng. Ứng dụng Easy Credit được xây dựng như một điểm chạm tài chính số, kết nối EVF với người dùng cuối một cách trực tiếp. Thay vì tự mình đốt chi phí để giành người dùng, EVF chọn chiến lược hợp tác với các nền tảng Fintech như Fundiin, Viettel Money, Gimo… qua đó tận dụng hệ sinh thái sẵn có và tiếp cận nhanh phân khúc Gen Z.
“Đại dương xanh”: Lợi thế cạnh tranh dài hạn
Nhìn vào thành công mà EVF theo đuổi chiến lược “Đại dương xanh”, nhiều nhà đầu tư dễ liên tưởng đến Vietjet Air – hãng hàng không tư nhân lớn nhất Việt Nam và cũng là một trong những ví dụ điển hình nhất về tư duy mở thị trường thay vì giành giật thị phần. Trong giai đoạn ngành hàng không còn bị chi phối bởi mô hình truyền thống với chi phí cao và tệp khách hàng hạn hẹp, Vietjet không chọn cạnh tranh trực diện, mà tạo ra một phân khúc hoàn toàn mới: hàng không chi phí thấp, đại chúng hóa nhu cầu bay và mở rộng quy mô thị trường.
Điểm chung giữa Vietjet và EVF không nằm ở ngành nghề, mà ở cách tư duy chiến lược. Cả 2 đều không đặt câu hỏi “làm sao giành thêm thị phần”, mà đặt câu hỏi “làm sao để thị trường trở nên lớn hơn và khác đi”. Với Vietjet, đó là mở rộng tầng lớp khách hàng lần đầu đi máy bay; với EVF, đó là mở ra những phân khúc tài chính tiêu dùng mới – nơi rủi ro được kiểm soát tốt hơn và tăng trưởng mang tính dài hạn hơn.
Chiến lược “Đại dương xanh” của EVF thể hiện rõ nét qua việc doanh nghiệp không chạy theo mô hình tín chấp đại trà – vốn đang bước vào giai đoạn bão hòa và chịu áp lực nợ xấu ngày càng lớn. Thay vào đó, EVF chủ động thiết kế các sản phẩm tài chính gắn với nhu cầu đầu tư, tiêu dùng bền vững và hệ sinh thái sẵn có, điển hình là Easy Solar trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và Easy Credit trong mảng tài chính số. Cách tiếp cận này tương đồng với việc Vietjet tối ưu chi phí vận hành, tăng vòng quay tài sản và mở rộng tệp khách hàng, thay vì phụ thuộc vào biên lợi nhuận trên từng vé bay.
