Trong đợt siêu sale ngày 11.11 năm 2025, nhiều chủ shop tại Trung Quốc đã lên tiếng cảnh báo về chiêu trò gian lận trên. Theo bài đăng trên SCMP, nhiều người mua đã gửi cho các shop ảnh sản phẩm như đồ gia dụng, quần áo, thậm chí trái cây với vết nứt, rỉ sét, nấm mốc hay rách nặng dù thực tế sản phẩm vẫn nguyên vẹn. Có người chụp ảnh vật phẩm và dùng AI để biến chúng thành “hư hỏng nặng” như bị mốc, rỉ sét, nứt vỡ.
Một chủ cửa hàng bàn chải điện chia sẻ có khách gửi ảnh bàn chải “rỉ sét nặng” rồi đòi hoàn tiền. Tuy nhiên, khi shop đề nghị cung cấp video, khách đã rút lại yêu cầu.Tương tự, một shop bán cốc gốm nhận ảnh cốc với vết nứt như mạng nhện; khi người bán cần video để chứng minh, yêu cầu hoàn tiền cũng bị rút lại. Một người bán quần áo còn phát hiện ánh sáng và đường viền bất thường trên ảnh - dấu hiệu đặc trưng của hình ảnh do AI tạo ra chứ không phải ảnh chụp thật sự.
Những hình ảnh do AI tạo ra giống như thật, đã lừa được nhiều shop. Ảnh minh họaTừ tháng 4/2025, Taobao và Tmall (thuộc Alibaba Group) đã thông báo bỏ tùy chọn “chỉ hoàn tiền” (refund only) mà không cần trả lại hàng. Nhưng trước thực trạng gian lận này, các sàn TMĐT lớn tại Trung Quốc bắt đầu có hành động. Giờ đây, quy trình hậu mãi được thay đổi. Người bán và người mua phải thỏa thuận lại, hoặc người mua cần cung cấp video, ảnh thật rõ ràng để chứng minh lỗi, không thể chỉ dựa vào ảnh.
Ngoài ra, Taobao cũng công bố kế hoạch siết chặt kiểm soát hình ảnh, thanh lọc các ảnh sản phẩm quá chỉnh sửa, lừa cảm giác thực và yêu cầu rõ nhãn nếu hình ảnh do AI tạo ra. Trong đợt đầu tiên, hệ thống đã chặn gần 100.000 ảnh bị cho là “chỉnh sửa” hoặc “phóng đại”.
Việc dùng ảnh giả để đòi hoàn tiền có thể cấu thành hành vi gian lận, thậm chí lừa đảo. Ảnh minh họaVụ việc còn dấy lên quan ngại về niềm tin giữa người mua với người bán, có khả năng biến thành lừa đảo thương mại. Một luật sư thuộc Shaanxi Zhongzhi Law Firm cảnh báo rằng khách dùng ảnh AI để đòi hoàn tiền có thể cấu thành hành vi gian lận, thậm chí là lừa đảo.
Trên mạng xã hội Trung Quốc như Weibo, chủ đề “ảnh AI để xin hoàn tiền” đã lọt top tìm kiếm - phản ánh sự phẫn nộ của cộng đồng người bán, và kêu gọi các sàn mạnh tay hơn trong việc loại bỏ tài khoản gian lận, cũng như yêu cầu video thực tế mỗi khi có tranh chấp.
Cũng cần lưu ý rằng việc lợi dụng AI để gian lận không chỉ đến từ phía người mua. Một số cửa hàng dùng AI để tạo ra hình ảnh sản phẩm, người mẫu, bối cảnh, nhằm đánh lừa khách hàng ngay từ lúc quảng cáo. Điều này khiến đôi bên đều bị ảnh hưởng niềm tin.
AI ngày càng phổ biến và chiêu trò này có thể là bài học cho người bán hàng online ở mọi quốc gia. Ảnh minh họaSự việc gian lận trên diễn ra ở Trung Quốc nhưng cũng là hồi chuông cảnh báo cho toàn ngành TMĐT quốc tế. Khi AI ngày càng dễ tiếp cận, khả năng làm giả ảnh sản phẩm sẽ không chỉ là câu chuyện của một quốc gia. Một số chuyên gia khuyên người bán nên yêu cầu quay video thực tế sản phẩm hoặc chụp ảnh thật ở nhiều góc và điều kiện ánh sáng, đảm bảo đủ điều kiện để xác minh.
Ngoài ra, các nền tảng TMĐT cần tăng cường hệ thống xác minh, áp dụng kỹ thuật phát hiện hình ảnh do AI tạo (với tỉ lệ chính xác cao) và có chế tài rõ ràng với người lợi dụng lỗ hổng hoàn tiền.
