Hiện nay, ngành bán dẫn đang trở thành tâm điểm của cuộc đua công nghệ toàn cầu và Việt Nam cũng không nằm ngoài làn sóng đó. Tuy nhiên, đằng sau cơ hội lớn là những thách thức không nhỏ, đặc biệt là tình trạng thiếu hụt nhân lực trình độ cao, đây cũng chính là vấn đề mà không chỉ Việt Nam mà nhiều quốc gia châu Á cũng đang đối mặt.
Mới đây, tại hội thảo “Tăng cường hợp tác để thúc đẩy đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn” do Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức, các chuyên gia đã phác họa một bức tranh vừa tiềm năng, vừa đầy thách thức của ngành công nghiệp được xem là “trái tim” của mọi thiết bị hiện đại.
Theo ông Wan Azmi Bin Wan Hussin, CEO CT Semiconductor, cho biết nhu cầu nhân lực bán dẫn trên thế giới đã vượt ngưỡng báo động. Riêng khu vực châu Á đang thiếu khoảng 450.000 lao động có trình độ cao.
Ngành vi mạch, bán dẫn tại nước ta đang khát nhân sự. Mục tiêu đến năm 2030 sẽ đạt mục tiêu 50.000 kỹ sư. Ảnh: Tổng hợpTại Việt Nam, tốc độ phát triển của ngành đang nhanh hơn năng lực đào tạo. Cả nước hiện mới có khoảng 15.000 nhân lực, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là 50.000 kỹ sư – tức còn thiếu khoảng 35.000 người.
Đáng chú ý nhất là mảng đóng gói (packaging): cần 35.000 kỹ sư nhưng hiện mới có 8.000, dự kiến thiếu tới 27.000 người trong 5 năm tới.
Học gì để bước vào ngành đang “khát” 35.000 kỹ sư?
Bán dẫn là lĩnh vực giao thoa giữa vật lý, khoa học vật liệu, điện tử, cơ khí chính xác và công nghệ thông tin. Sinh viên theo học sẽ đi từ nền tảng đến chuyên sâu: thiết kế chip, vận hành dây chuyền, kiểm định chất lượng, đóng gói chip và nghiên cứu công nghệ vi mạch tiên tiến.
Tuy nhiên, lý thuyết chỉ là bước khởi đầu. Theo ông Hussin, một kỹ sư mới ra trường thường mất ít nhất 6 tháng để làm quen với dây chuyền thực, chưa kể thời gian đào tạo thêm về các công nghệ đóng gói hay thiết kế chip. Đây cũng là lý do nhiều doanh nghiệp buộc phải thuê chuyên gia nước ngoài trong giai đoạn đầu vận hành nhà máy.
Đại học Bách khoa Hà Nội là một trong những cơ sở hàng đầu đào ngành vi mạch bán dẫn. Sinh viên tốt nghiệp ngành này sẽ đi làm với mức lương khởi điểm từ 17 triệu và cao nhất lên tới 250 triệu/tháng. Ảnh: Tổng hợpTại Việt Nam, các chương trình đào tạo bán dẫn đã được mở tại nhiều cơ sở như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học FPT… cùng các trung tâm nghiên cứu.
Nhiều trường đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đưa sinh viên tiếp xúc với môi trường công nghiệp toàn cầu từ năm 2–3 và mở rộng các chương trình thực tập dài hạn (internship) ngay tại doanh nghiệp.
Lương ngành bán dẫn khởi điểm từ 17 triệu, cao nhất 250 triệu/tháng
Chính nhờ mức độ khan hiếm nhân lực, ngành bán dẫn đang nằm trong nhóm có thu nhập cạnh tranh nhất hiện nay. Mức lương khởi điểm của kỹ sư mới tốt nghiệp dao động 700–1.200 USD/tháng (khoảng 17 triệu đến 35 triệu/tháng). Khi đã quen dây chuyền và tham gia các dự án thực tế, mức thu nhập có thể tăng lên 1.500–2.500 USD/tháng.
Với kỹ sư có kinh nghiệm 3–5 năm, mức lương phổ biến nằm trong khoảng 3.000–5.000 USD/tháng, đặc biệt ở các mảng đóng gói, kiểm định hay thiết kế chip. Các vị trí quản lý, R&D hoặc chuyên gia cấp cao có thể đạt 6.000–10.000 USD/tháng (khoảng 150-250 triệu/tháng).
Tuy nhiên, mức lương cao luôn đi cùng áp lực lớn. Nhân sự sẽ phải làm trong môi trường có quy trình nghiêm ngặt, cường độ học hỏi liên tục và tiến độ sản xuất gấp rút. Đây cũng chính là rào cản cho những ai thụ động, không duy trì được với nhịp độ này.
Ai phù hợp với ngành bán dẫn?
Không chỉ là ngành “thời thượng”, bán dẫn còn là lĩnh vực đòi hỏi tố chất rõ ràng. Những bạn phù hợp nhất thường là: Đam mê công nghệ, điện tử, vi mạch, thiết kế chip. Phải sở hữu tư duy logic, cẩn thận, kiên nhẫn, chịu được áp lực và môi trường làm việc khắt khe. Cùng tinh thần ham học hỏi, sẵn sàng trau dồi thêm công nghệ, tiếp xúc thiết bị mới liên tục. Và cuối cùng cần phải Có kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp tốt, bởi các dự án bán dẫn luôn đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều bộ phận.
Với những người có đam mê thật sự và sẵn sàng đầu tư thời gian, bán dẫn mở ra một con đường nghề nghiệp rộng lớn, từ vận hành sản xuất, thiết kế chip đến nghiên cứu công nghệ lõi.
Có thể thấy, ngành bán dẫn tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn bùng nổ. Thiếu hụt nhân lực hàng chục ngàn kỹ sư đồng nghĩa với thị trường việc làm vô cùng rộng mở. Tuy vậy, đây là ngành yêu cầu kiến thức nền tảng vững và kỹ năng thực hành nghiêm túc. Cơ hội lớn chỉ đến với những ai dám đầu tư cho mình từ sớm.
Ngành vi mạch, bán dẫn đang nhận được nhiều sự quan tâm của các em học sinh cấp 3. Ảnh: Tổng hợpTrong bối cảnh cuộc đua công nghệ chưa bao giờ nóng như hiện nay, bán dẫn chính là lĩnh vực đem lại mức thu nhập hấp dẫn, môi trường quốc tế và cơ hội tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam đang có cơ hội vươn lên, nhưng để nắm lấy cơ hội ấy, nguồn nhân lực chất lượng cao chính là chìa khóa quan trọng nhất.
