Từng mọc hoang khắp ao bờ ruộng tại Việt Nam, rau càng cua nay ngày càng được săn lùng khi nhiều quốc gia xem đây là vị thuốc quý nhờ đặc tính thanh mát, giàu dinh dưỡng và khả năng hỗ trợ điều trị bệnh. Giá rau tại các đô thị lớn có thời điểm lên tới 100.000 đồng/kg nhưng vẫn thường xuyên “cháy hàng”.
Rau càng cua rất quen thuộc ở Việt Nam vì nó là loại rau dại mọc phổ biến, có vị giòn, thanh mát, dễ chế biến
Rau càng cua (còn gọi là rau tiêu, rau đơn kim) vốn là loài cây thân thảo mọc dại quen thuộc tại nhiều miền quê Việt Nam. Cây phát triển mạnh ở những khu vực đất ẩm như ven suối, ao hồ, bờ ruộng hoặc dưới tán cây râm mát. Nhờ sức sống bền bỉ, hạt rau dễ phát tán và nảy mầm nhanh, chỉ sau vài cơn mưa, rau có thể phủ xanh cả một vùng đất.
Không chỉ phổ biến ở Việt Nam, rau càng cua được nhiều quốc gia sử dụng như một vị thuốc dân gian. Tại Philippines, lá rau được giã đắp trị ung nhọt, vết loét; trong khi tại Trung Quốc và Brazil, người dân thường dùng nước ép rau để hỗ trợ điều trị viêm kết mạc.
Hiện nay, ngoài các vùng mọc tự nhiên, một số địa phương như Lào Cai, Tuyên Quang đã bắt đầu trồng rau càng cua phục vụ nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của những người sành ăn, rau mọc tự nhiên vẫn giữ được vị giòn, chua nhẹ và đậm đà hơn so với loại trồng canh tác. Rau càng cua đặc biệt phổ biến ở khu vực phía Nam, nơi khí hậu nóng ẩm giúp cây phát triển quanh năm.
Rau có thể thu hái bất kỳ thời điểm nào trong năm, nhưng được ưa chuộng nhất vào mùa nóng nhờ vị chua thanh mát giúp giải nhiệt. Giá bán tại các vùng trồng dao động 30.000–40.000 đồng/kg, nhưng khi vận chuyển đến các đô thị lớn có thể lên đến 100.000–120.000 đồng/kg.
Gỏi rau càng cua trộn thịt bò được xem là món ăn giàu dinh dưỡng, thanh mát
Dù là một loại rau dại, rau càng cua lại mang giá trị ẩm thực cao. Người miền Nam thường ăn sống, trộn gỏi hoặc sử dụng làm rau kèm cho các món bánh dân dã như bánh xèo, bánh cống. Trong đó, gỏi rau càng cua trộn thịt bò được xem là món nổi tiếng nhất, kết hợp vị chua thanh của rau với độ ngọt của thịt bò và chút bùi của lạc rang.
Rau càng cua có thời gian sinh trưởng nhanh, chỉ 30–45 ngày là có thể thu hoạch. Người trồng thường cắt phần thân, để lại gốc 3–4 cm để cây tiếp tục cho chồi mới. Tuy nhiên, đây cũng là loại rau "khó tính": rất ưa môi trường sạch, không chịu được đất ô nhiễm và tuyệt đối không sử dụng phân bón hóa học. Chỉ cần chăm sóc sai cách, cây có thể vàng lá và ngừng phát triển.
Nhờ đặc tính sạch, vị ngon và giá trị dinh dưỡng cao, rau càng cua ngày càng được xem như “đặc sản trời ban”, không chỉ trong bữa cơm gia đình Việt mà còn trong y học dân gian nhiều quốc gia trên thế giới.
