Tôm giữ vai trò “đầu kéo” của ngành thủy sản
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), dẫn số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam cho biết, lũy kế từ đầu năm đến hết tháng 11/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 4,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 11, xuất khẩu tôm đạt 393 triệu USD, tăng 14%, tiếp tục khẳng định vai trò động lực tăng trưởng chính của toàn ngành thủy sản.
Về thị trường, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu với 1,2 tỷ USD, chiếm hơn 28% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam và tăng tới 59% so với cùng kỳ.
11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt 4,3 tỷ USD - Ảnh minh họa
Riêng trong tháng 11, xuất khẩu sang thị trường này đạt 108 triệu USD, giảm so với tháng 10 nhưng vẫn tăng gần 27% so với cùng kỳ, phản ánh nhu cầu ổn định đối với các mặt hàng tôm sống, tươi và đông lạnh, đặc biệt là phân khúc cao cấp.
Khối CPTPP tiếp tục là khu vực tăng trưởng tích cực khi đạt 1,2 tỷ USD trong 11 tháng, tăng 32%. Trong nhóm này, Nhật Bản duy trì vị thế thị trường trọng điểm với 535 triệu USD, tăng 13%, đáng chú ý là sự gia tăng của các sản phẩm tôm chế biến phục vụ kênh bán lẻ.
Bên cạnh đó, Australia, Anh và Canada cũng duy trì đà tăng ổn định, góp phần củng cố vai trò của CPTPP trong bối cảnh thị trường Mỹ và EU còn nhiều biến động.
Tại Mỹ, xuất khẩu tôm đạt 754 triệu USD trong 11 tháng, tăng 7%, dù riêng tháng 11 chỉ đạt 52 triệu USD, giảm 7% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chủ yếu đến từ các biện pháp phòng vệ thương mại, trong đó có mức thuế chống bán phá giá sơ bộ POR19 ở mức cao.
Xuất khẩu chậm lại trong những tháng cuối năm được xem là hệ quả của việc doanh nghiệp đã đẩy mạnh giao hàng từ tháng 8–9. Dù vậy, nhu cầu tại Mỹ vẫn ở mức khả quan, nhất là với các sản phẩm giá trị gia tăng, vốn là thế mạnh của tôm Việt Nam.
Trong khi đó, thị trường EU ghi nhận sự phục hồi rõ nét với 540 triệu USD, tăng 21% trong 11 tháng. Mức tăng tập trung tại Đức, Bỉ và Hà Lan, được thúc đẩy bởi tình trạng thiếu hụt nguồn cung tôm sú từ Ấn Độ và Indonesia, cùng xu hướng chuyển sang sản phẩm chế biến có chứng nhận bền vững.
Cơ cấu sản phẩm chuyển dịch mạnh, tôm hùm tạo đột phá
Xét theo chủng loại, tôm chân trắng tiếp tục chiếm ưu thế với 2,8 tỷ USD, tương đương 64,8% tổng kim ngạch. Các sản phẩm chế biến tăng trưởng tốt nhờ nhu cầu từ Nhật Bản, EU và Australia.
Tôm sú đạt 426 triệu USD, tăng 4%, chủ yếu nhờ các thị trường châu Á và một phần EU, song vẫn chịu áp lực cạnh tranh từ nguồn cung giá rẻ.
Đáng chú ý nhất trong năm 2025 là nhóm tôm loại khác, đạt trên 1 tỷ USD, tăng tới 74%. Sự bứt phá này đến từ xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc, đặc biệt ở phân khúc tôm sống và cao cấp, góp phần nâng giá trị bình quân xuất khẩu của toàn ngành.
Trung Quốc tiếp tục là thị trường tăng trưởng mạnh nhất của tôm Việt Nam trong năm 2025. Không chỉ dẫn đầu về kim ngạch, thị trường này còn đặc biệt ưa chuộng tôm sống, tươi, trong đó tôm hùm ghi nhận mức tăng trưởng 3 con số. Tôm chân trắng chế biến cũng tăng mạnh, phản ánh sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng tại các đô thị lớn.
Tuy nhiên, cạnh tranh tại thị trường này đang gia tăng nhanh. Ecuador và Ấn Độ chiếm ưu thế ở phân khúc giá rẻ, trong khi Thái Lan và Việt Nam cạnh tranh trực tiếp ở phân khúc cao cấp và chế biến. Việt Nam có lợi thế về vị trí địa lý, giúp rút ngắn thời gian giao hàng, song các yêu cầu ngày càng chặt chẽ về hải quan, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát biên mậu đặt ra áp lực lớn cho doanh nghiệp.
VASEP nhận định, với kết quả hơn 4,3 tỷ USD sau 11 tháng, xuất khẩu tôm Việt Nam nhiều khả năng sẽ đạt 4,5–4,6 tỷ USD trong năm 2025, mức cao nhất từ trước đến nay.
Bước sang năm 2026, triển vọng được đánh giá thận trọng hơn do áp lực thuế tại Mỹ, cạnh tranh gay gắt tại Trung Quốc và chi phí sản xuất trong nước ở mức cao. Dù vậy, nếu doanh nghiệp tiếp tục đa dạng hóa thị trường, mở rộng sang CPTPP, EU, Trung Đông và tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng, xuất khẩu tôm Việt Nam vẫn có cơ hội duy trì đà tăng trưởng.
