Ngày 27/11/2025, Ngân hàng Nhà nước đã cấp Giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho Công ty Cổ phần Thanh toán số MobiFone (MobiFone Digital Payment - MDP).
Theo giấy phép, MDP được triển khai các dịch vụ trung gian thanh toán theo phạm vi được chấp thuận, trong đó có chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử. Đây là hai dịch vụ hạ tầng cốt lõi trong xử lý thanh toán không tiền mặt liên ngân hàng, bao gồm chuyển khoản nhanh 24/7, thanh toán thẻ nội địa và các giao dịch qua mã QR Code.
Với quyết định này, MDP trở thành doanh nghiệp thứ hai tại Việt Nam, sau Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas), được phép triển khai đồng thời chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử theo quy định của NHNN.
MDP được thành lập bởi MobiFone, Techcombank và One Mount Group vào tháng 6/2025, với vốn điều lệ 300 tỷ đồng. Trong đó, MobiFone nắm 51%, One Mount 38%, và Techcombank 11% cổ phần.
MDP xuất hiện khi thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh cả về quy mô lẫn mức độ phổ cập, đòi hỏi hạ tầng thanh toán phải tiếp tục mở rộng năng lực xử lý và bảo đảm vận hành ổn định.
Theo Ngân hàng Nhà nước, 9 tháng đầu năm 2025, số lượng giao dịch thanh toán không tiền mặt tăng 43,32% so với cùng kỳ, giá trị giao dịch tăng 24,23%. Riêng thanh toán qua mã QR tăng hơn 60% về số lượng và trên 150% về giá trị, phản ánh xu hướng dịch chuyển rõ rệt từ tiền mặt sang các phương thức thanh toán điện tử trong tiêu dùng hàng ngày.
Trái lại, giao dịch qua ATM giảm 16,77% về số lượng và 5,74% về giá trị, cho thấy nhu cầu rút tiền mặt đang giảm rõ rệt khi người dân dần chuyển sang các phương thức thanh toán điện tử hiện đại.
Các kênh mobile banking, internet banking và chuyển khoản nhanh liên ngân hàng duy trì mức tăng trưởng hai chữ số, trở thành kênh giao dịch chủ đạo của người dân và doanh nghiệp. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, quy mô giao dịch đã tiệm cận mức của cả năm trước.
Thanh toán không tiền mặt trở thành hạ tầng thiết yếu của kinh tế số Việt Nam
Sự gia tăng nhanh về quy mô giao dịch cho thấy vai trò ngày càng rõ nét của thanh toán không tiền mặt như một cấu phần hạ tầng của nền kinh tế số. Sau hơn hai thập kỷ phát triển, thanh toán điện tử tại Việt Nam đã vượt ra khỏi vai trò hỗ trợ giao dịch ngân hàng, để trở thành nền tảng cho tiêu dùng, bán lẻ và dịch vụ công.
Từ chủ yếu phục vụ các giao dịch liên ngân hàng và giá trị lớn, các phương thức thanh toán số hiện diện ngày càng sâu trong đời sống kinh tế – xã hội, góp phần thay đổi thói quen thanh toán của người dân và doanh nghiệp.
Quá trình này gắn liền với hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện. Các quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, dịch vụ trung gian thanh toán, đại lý thanh toán và cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng đã tạo khuôn khổ thống nhất cho ngân hàng và tổ chức trung gian triển khai sản phẩm mới. Việc chuẩn hóa tiêu chuẩn thẻ chip nội địa và mã QR giúp giảm phân mảnh hạ tầng, tăng khả năng liên thông giữa các hệ thống và mở rộng phạm vi chấp nhận thanh toán trên toàn thị trường.
Hiệu quả của chính sách và hạ tầng được phản ánh rõ qua tăng trưởng giao dịch trong dài hạn. So với năm 2005, số lượng giao dịch thanh toán không tiền mặt hiện nay tăng khoảng 500 lần, trong khi giá trị giao dịch tăng hơn 60 lần. Riêng giai đoạn 2015–2025, giao dịch qua Internet tăng khoảng 59 lần về số lượng và 21 lần về giá trị; giao dịch qua di động tăng khoảng 280 lần về số lượng và 600 lần về giá trị.
Thanh toán qua mã QR bắt đầu phổ biến từ năm 2018, đến nay tăng trên 700 lần về số lượng và hơn 400 lần về giá trị, cho thấy tốc độ lan tỏa nhanh của các phương thức thanh toán mới khi được hỗ trợ bởi hạ tầng và chính sách phù hợp.
Kết quả thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2009 – 2024. (Nguồn: NHNN)Napas kết nối 68 ngân hàng, xử lý hơn 9,5 tỷ giao dịch mỗi năm
Trong cấu trúc hạ tầng hiện tại, Napas giữ vai trò trung tâm trong mô hình chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tập trung. Doanh nghiệp được thành lập năm 2015 trên cơ sở hợp nhất các mạng chuyển mạch thẻ nội địa, từng bước trở thành nền tảng kết nối cốt lõi giữa các ngân hàng và tổ chức tài chính.
Đến giai đoạn 2024–2025, hệ thống Napas kết nối 68 ngân hàng và tổ chức tài chính, liên thông hơn 20.600 máy ATM và gần 741.000 thiết bị POS, mPOS trên toàn quốc.
Riêng năm 2024, hạ tầng Napas xử lý khoảng 9,56 tỷ giao dịch. Trong 9 tháng đầu năm 2025, số lượng giao dịch đã vượt 8,3 tỷ. Cơ cấu giao dịch cho thấy xu hướng dịch chuyển rõ rệt từ tiền mặt sang thanh toán điện tử. Giao dịch rút tiền qua ATM chỉ còn chiếm khoảng 2,6% tổng số giao dịch, trong khi phần lớn khối lượng đến từ chuyển khoản nhanh liên ngân hàng, thanh toán thẻ nội địa và thanh toán qua mã QR, gắn với nhu cầu chi tiêu hàng ngày của người dân và doanh nghiệp.
Năm 2025 ghi nhận bước tăng trưởng mới của hệ thống Napas. Theo số liệu công bố tại Hội nghị Tổ chức Thành viên năm 2025, số lượng giao dịch qua hệ thống tăng 23,7% so với năm 2024, trong khi giá trị giao dịch tăng 8,7%. Bình quân mỗi ngày, Napas xử lý hơn 32 triệu giao dịch, duy trì tỷ lệ sẵn sàng ở mức 99,997%, vượt mức cam kết. Trong các dịch vụ do Napas vận hành, VietQR tiếp tục là động lực tăng trưởng chính.
Tính đến tháng 10/2025, gần 90 triệu tài khoản mobile banking đã sử dụng chức năng quét mã VietQR. Trong 10 tháng đầu năm 2025, số lượng giao dịch qua VietQR tăng hơn 52% so với cùng kỳ, giá trị giao dịch tăng khoảng 85%.
Cùng với mở rộng quy mô nội địa, Napas đẩy mạnh kết nối thanh toán xuyên biên giới. Doanh nghiệp đã hoàn thành kết nối QR với Thái Lan, Campuchia và Lào. Đầu tháng 12/2025, Napas phối hợp UnionPay triển khai thanh toán QR giữa Việt Nam và Trung Quốc, cho phép khách Trung Quốc thanh toán tại các điểm chấp nhận tại Việt Nam. Kế hoạch mở rộng kết nối với Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ cho thấy định hướng xây dựng mạng lưới thanh toán QR liền mạch từ nội địa ra khu vực.
Thị trường thanh toán Việt Nam hướng tới mốc hơn 200 tỷ USD
Báo cáo Vietnam Payments Market của Mordor Intelligence cho thấy thanh toán Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh và có chiều sâu. Quy mô thị trường được ước tính đạt 120,78 tỷ USD năm 2025 và có thể tăng lên 213,32 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép khoảng 10,58% mỗi năm.
Trong cấu trúc thị trường, chuyển tiền từ tài khoản sang tài khoản A2A nổi lên là phân khúc tăng trưởng nhanh, với CAGR dự báo khoảng 11,78% giai đoạn 2025–2030. Hạ tầng thanh toán realtime, trong đó có hệ thống chuyển khoản nhanh 24/7 do Napas vận hành, được đánh giá là “xương sống” của các giao dịch liên ngân hàng tức thời.
Theo Mordor Intelligence, năm 2024, các kênh thanh toán theo thời gian thực tại Việt Nam xử lý khoảng 8,9 tỷ giao dịch A2A, tăng gần 33,8% so với năm trước. Song song với A2A, ví điện tử tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong thanh toán bán lẻ, chiếm khoảng 36,73% tổng thị trường năm 2024.
Việc chuẩn hóa QR và mở rộng hạ tầng realtime được xem là nền tảng để Việt Nam tiến gần mục tiêu đến năm 2030, khi phần lớn giao dịch bán lẻ và dịch vụ công được thực hiện không dùng tiền mặt.
Sự xuất hiện của thêm một đơn vị được phép tham gia chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử đặt ra vấn đề về cách thức tổ chức và vận hành hạ tầng thanh toán khi quy mô giao dịch không tiền mặt tiếp tục tăng nhanh.
Tại Diễn đàn quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số lần thứ ba ngày 20/12/2025, Ngân hàng Nhà nước cho biết thanh toán không dùng tiền mặt đang dần phổ cập tới doanh nghiệp và người dân. Ước tính đến cuối năm 2025, giá trị thanh toán không tiền mặt đạt mức gấp 26 lần GDP, với hơn 20,2 tỷ giao dịch mỗi năm. Khi thanh toán điện tử đã trở thành hạ tầng thiết yếu của kinh tế số, việc mở rộng các đơn vị tham gia tầng lõi là bước đi đáng chú ý, song tác động thực tế sẽ phụ thuộc vào quá trình triển khai trong thời gian tới.
