Mục tiêu của quy định mới trong Luật Trật tự, An toàn giao thông (có hiệu lực từ ngày 1/1/2026) là giảm tử vong và chấn thương nặng ở nhóm hành khách nhỏ tuổi bởi đây là nhóm dễ tổn thương nhất khi xảy ra va chạm.
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024/BGTVT, ban hành kèm Thông tư 48/2024/TT-BGTVT, quy định rõ ràng các loại “thiết bị an toàn cho trẻ em” áp dụng trên ôtô, đồng thời đặt ra yêu cầu kiểm định, chứng nhận cho các sản phẩm lưu hành trên thị trường. Cùng với đó, Luật giao thông nhấn mạnh trẻ dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35 m không được ngồi ghế trước và phải ngồi ghế hoặc sử dụng đệm an toàn ở hàng ghế sau. Nếu vi phạm, tài xế có thể bị phạt theo mức quy định.
Từ 1/1/2026, trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35 m không được ngồi ở hàng ghế trước. Ngồi sau phải có ghế hoặc đệm an toàn riêng. Ảnh minh họaCác nghiên cứu quốc tế chỉ rõ tác dụng bảo vệ của ghế trẻ em. Nếu được sử dụng đúng cách, ghế dành cho trẻ sơ sinh có thể giảm khoảng 71% nguy cơ tử vong; với trẻ 1–4 tuổi, giảm khoảng 54% so với không dùng. Các tổ chức y tế và an toàn giao thông khuyến cáo giữ trẻ ở tư thế ngược (rear-facing) càng lâu càng tốt, vì tư thế này phân tán lực tác động lên lưng và thân nhiều hơn, giảm nguy cơ chấn thương đầu và cổ.
Chọn thiết bị an toàn cho trẻ theo độ tuổi
Nôi lắp ngược (rear-facing infant seat): dành cho trẻ sơ sinh tới khoảng 12–24 tháng (hoặc đến khi vượt giới hạn trọng lượng/chiều cao do nhà sản xuất quy định). Đây là lựa chọn an toàn nhất cho trẻ nhỏ vì khi xảy ra va chạm lực được dàn trải dọc lưng ghế thay vì dồn vào cổ.
Trẻ sơ sinh sử dụng nôi lắp ngược. Ảnh minh họaGhế lắp xuôi (forward-facing harness seat): khi trẻ vượt mức nôi ngược, chuyển sang ghế quay xuôi có dây đai 5 điểm; thích hợp cho trẻ từ khoảng 2–6 tuổi tùy mẫu, vẫn cần giữ dây an toàn 5 điểm và cố định top-tether khi có.
Trẻ vượt mức sử dụng nôi lắp ngược sẽ dùng ghế lắp xuôi. Ảnh minh họaGhế đôn nâng (booster): dùng cho trẻ lớn hơn, mục tiêu là nâng trẻ lên để dây an toàn của xe nằm đúng vị trí trên vai và đùi thay vì trên bụng. Booster thường áp dụng cho trẻ từ 6–10 tuổi, trọng lượng và chiều cao theo khuyến cáo (ví dụ 18–36 kg và 100–135 cm). Trẻ chỉ bỏ booster khi dây an toàn người lớn đặt vừa vặn (Dây vai đi chéo qua phần giữa vai và giữa ngực của trẻ, không chạm cổ, không vắt qua mặt. Dây ngang nằm thấp, ôm sát đùi trên, không vắt qua bụng) và chiều cao đủ, thường là trên 135–145 cm.
Trẻ có chiều cao trên 1,35m sử dụng ghế đôn nâng. Ảnh minh họaLưu ý khi mua
Kiểm tra chứng nhận: chọn ghế có chứng nhận phù hợp theo QCVN 123:2024 hoặc tiêu chuẩn quốc tế đáng tin cậy; tránh hàng không rõ nguồn gốc.
ISOFIX/LATCH: ưu tiên ghế tương thích với chốt cố định (ISOFIX ở châu Âu, LATCH ở Mỹ) vì giúp lắp chắc hơn và giảm sai sót khi cố định. Với xe đời cũ không có ISOFIX, vẫn có thể dùng dây an toàn của xe nhưng cần lắp đúng kỹ thuật.
Đọc kỹ hướng dẫn: mỗi ghế có giới hạn riêng về cân nặng, chiều cao và tư thế; việc vượt giới hạn làm giảm hiệu quả bảo vệ. Kiểm tra ngày sản xuất bởi ghế có tuổi thọ; không dùng ghế đã tai nạn hoặc quá hạn.
Nhiều gia đình Việt vẫn quen “ôm con” khi đi ôtô, đặc biệt trong quãng đường ngắn. Hành vi này tiềm ẩn rủi ro lớn. Các chuyên gia và cơ quan quản lý đặt nhiệm vụ truyền thông và hỗ trợ để giúp cha mẹ chuyển sang thói quen mới: mua ghế đạt chuẩn, lắp đúng và cho trẻ ngồi ở hàng sau đến tuổi, chiều cao theo quy định.
