Mô hình “nuôi heo” thời 4.0
Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) vừa phanh phui một trong những đường dây lừa đảo trực tuyến quy mô lớn nhất thế giới, với tổng giá trị tài sản bị tịch thu lên tới 15 tỷ USD bằng Bitcoin.
Tâm điểm của vụ án là Chen Zhi, doanh nhân mang hai quốc tịch Anh và Campuchia, Chủ tịch Prince Holding Group. Chen bị cáo buộc là người đứng sau mạng lưới “pig butchering” (mổ lợn) một mô hình lừa đảo tinh vi, kết hợp công nghệ, mạng xã hội và lao động cưỡng bức, trải dài trên hơn 30 quốc gia.
Theo cáo trạng dài 68 trang của tòa án liên bang Brooklyn, “pig butchering” hoạt động dựa trên hai giai đoạn: “vỗ béo” và “mổ thịt”.
Ở giai đoạn đầu, các đối tượng tạo dựng niềm tin với nạn nhân qua mạng xã hội, các ứng dụng hẹn hò hoặc nền tảng tài chính. Chúng giả danh doanh nhân, chuyên gia đầu tư, thậm chí là người yêu. Mỗi “con mồi” được nuôi dưỡng bằng những cuộc trò chuyện kéo dài hàng tháng, được hướng dẫn đầu tư và cho xem “lợi nhuận ảo” để củng cố niềm tin.
Khi đã “vỗ béo” đủ, giai đoạn “mổ thịt” bắt đầu. Các nạn nhân được dụ đầu tư vào sàn giao dịch tiền điện tử giả mạo, nơi mọi lệnh nạp tiền đều được ghi nhận nhưng không thể rút ra. Nhiều người tin rằng mình đang trở thành nhà đầu tư thành công, đã rút toàn bộ tiền tiết kiệm, thậm chí bán nhà để nạp thêm vốn, trước khi phát hiện bị lừa.
Cơ quan công tố Mỹ ước tính, từ năm 2015, đường dây này đã chiếm đoạt hàng tỷ USD của nạn nhân trên toàn cầu. Riêng tại Campuchia, các hoạt động kiểu này gây thiệt hại từ 12,5 đến 19 tỷ USD mỗi năm.
Chen Zhi. (Ảnh: Prince Holding)“Nhà máy lừa đảo” vận hành như doanh nghiệp
Theo Bộ Tư pháp Mỹ, mạng lưới của Chen Zhi vận hành như một tập đoàn công nghệ. Hệ thống “phone farm” gồm 1.250 điện thoại di động điều khiển 76.000 tài khoản mạng xã hội hoạt động luân phiên suốt ngày đêm. Các nhân viên bị giao chỉ tiêu tiếp cận hàng trăm người mỗi ngày, đóng vai “người bạn”, “người yêu”, “nhà đầu tư thành công” để dụ dỗ nạn nhân.
Phía sau các màn hình điện thoại là những trại lao động cưỡng bức đặt tại nhiều tỉnh của Campuchia. DOJ cho biết, ít nhất 10 trại như vậy được dựng lên dưới danh nghĩa trung tâm công nghệ hoặc doanh nghiệp dịch vụ. Thực tế, đây là nơi hàng nghìn lao động nhập cư, chủ yếu đến từ Trung Quốc, Việt Nam và Thái Lan bị lừa đảo, mua bán và ép làm việc trong điều kiện khắc nghiệt.
Những người này bị dụ sang Campuchia với lời hứa có việc làm hợp pháp, nhưng khi đến nơi lại bị tịch thu hộ chiếu, giam giữ, đánh đập và buộc làm việc hơn 15 giờ mỗi ngày. Ai phản kháng hoặc không đạt chỉ tiêu sẽ bị bạo hành. Một số hình ảnh nạn nhân bị tra tấn đã được đưa vào hồ sơ truy tố.
Chuyên gia tội phạm xuyên quốc gia Jacob Sims nhận định: “Chen Zhi không phải là một doanh nhân thông thường mà là một nhân vật có ảnh hưởng sâu trong cấu trúc quyền lực Campuchia, với mạng lưới quan hệ len lỏi khắp các tầng nấc chính quyền”.
Dòng tiền bẩn: Từ ví điện tử đến tranh Picasso
Theo cáo trạng, tiền chiếm đoạt từ nạn nhân được chuyển qua hàng trăm ví tiền điện tử, sau đó rửa qua các công ty bình phong và tài khoản ngân hàng ở Mỹ, Anh, Singapore và Campuchia. Bộ Tư pháp Mỹ đã tịch thu 127.271 Bitcoin, trị giá khoảng 15 tỷ USD, được cho là thuộc sở hữu của mạng lưới này. Đây là vụ thu giữ tiền điện tử lớn nhất trong lịch sử của DOJ.
Các điều tra viên phát hiện Chen Zhi và cộng sự đã dùng số tiền này để mua biệt thự, du thuyền, máy bay riêng, đồng hồ xa xỉ và thậm chí cả một bức tranh Picasso thông qua một nhà đấu giá ở New York.
Công tố viên liên bang mô tả đây là “một đế chế tội phạm được vận hành như một doanh nghiệp đầu tư hợp pháp”, trong đó Prince Holding Group đóng vai trò “vỏ bọc” che giấu nguồn tiền bất hợp pháp.
Theo chuyên gia tội phạm quốc tế Lindsey Kennedy, các lệnh trừng phạt của Mỹ và Anh lần này là “một bước ngoặt mang tính lịch sử”, bởi “chưa từng có nhân vật nào trong lĩnh vực này, vốn được xem là bất khả xâm phạm, phải đối mặt với quy mô điều tra và tịch thu tài sản lớn như vậy”.
Bà Kennedy, Giám đốc nghiên cứu của tổ chức The Eyewitness Project, cảnh báo rằng việc truy quét mạnh tay có thể tạo khoảng trống cho các nhóm tội phạm khác lấp vào, nếu các quốc gia Đông Nam Á không cải tổ hệ thống pháp lý và quản lý lao động nhập cư.
Các chuyên gia tài chính cho rằng vụ án Chen Zhi không chỉ là cú sốc về tội phạm mạng, mà còn là bài học về kiểm soát dòng tiền xuyên biên giới và trách nhiệm của các tổ chức tài chính trong phòng chống rửa tiền.
Những vụ án như của Chen Zhi cho thấy “pig butchering” không còn là trò lừa đảo nhỏ lẻ mà đã trở thành một ngành công nghiệp ngầm, kết hợp giữa công nghệ, tài chính và tội phạm có tổ chức.
Nhiều chuyên gia an ninh mạng cho rằng, AI, deepfake và dữ liệu cá nhân bị rò rỉ đang giúp các nhóm lừa đảo mở rộng quy mô “nuôi heo” với tốc độ chưa từng có. Người dùng Internet, đặc biệt là những người đầu tư tiền điện tử, đang trở thành “nguồn mồi” béo bở nhất.
Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) khuyến cáo, người dùng cần cảnh giác với các mối quan hệ trực tuyến bất thường, không tham gia đầu tư vào các nền tảng chưa được kiểm chứng và tránh tin vào “lợi nhuận đảm bảo” dấu hiệu phổ biến của mô hình “pig butchering”.
Vụ án Chen Zhi là minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ có thể trở thành công cụ của tội phạm khi thiếu kiểm soát. Và trong khi các cơ quan quốc tế đang siết chặt điều tra, những “trại scam công nghiệp” vẫn tiếp tục tồn tại trong bóng tối, nơi cả kẻ lừa và người bị ép lừa đều là nạn nhân.
