Cục C03 (Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Bộ Công an) vừa khởi tố vụ án buôn lậu liên quan hệ sinh thái thương mại - thẩm mỹ Mailisa và ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam đối với bà Phan Thị Mai (Giám đốc Công ty TNHH Thẩm mỹ viện Mailisa) cùng chồng là ông Hoàng Kim Khánh và một số người liên quan.
Theo tài liệu điều tra công bố bước đầu, cơ quan chức năng xác định trong giai đoạn 2020–2024, hệ thống liên quan đã nhập mỹ phẩm sản xuất tại Quảng Châu (Trung Quốc) với giá rẻ, sau đó hợp thức hóa nguồn gốc bằng giấy tờ ngụy tạo, đổi thành xuất xứ Hồng Kông để xin giấy chứng nhận lưu hành, rồi tổ chức nhập về Việt Nam và quảng cáo sai sự thật nhằm bán cho khách hàng trong nước. Cơ quan điều tra ước tính thu lợi bất chính rất lớn, con số được các báo dẫn là “hàng nghìn tỷ đồng” nếu chỉ tính một số sản phẩm chủ đạo.
Vợ chồng chủ thẩm mỹ viện Mailisa tại cơ quan điều tra. Ảnh minh họaCăn cứ thông báo, vợ chồng bà Mai bị khởi tố về tội buôn lậu theo Điều 188 Bộ luật Hình sự (BLHS). Trong đó, nếu hành vi thỏa mãn các yếu tố định lượng và tính chất nghiêm trọng, như thu lợi bất chính từ 1 tỷ đồng trở lên hoặc gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự thì theo khoản 4 Điều 188 sẽ thuộc khung hình phạt nặng nhất, tương ứng mức phạt tù từ 12 đến 20 năm. Ngoài án tù, án phạt có thể kèm theo tiền phạt, cấm đảm nhiệm chức vụ và tịch thu tài sản.
Từ góc độ thực tiễn xét xử, các yếu tố quyết định mức án cụ thể gồm: giá trị vật chứng, mức thu lợi bất chính đã xác định, vai trò của từng bị can (chủ mưu hay đồng phạm giúp sức), hậu quả xã hội, tiền sự tiền án và các tình tiết giảm nhẹ/tăng nặng khi xét xử. Một số luật sư chia sẻ với báo chí rằng đây là một vụ “đặc biệt phức tạp” vì sự liên kết nhiều tổ chức, thủ đoạn tinh vi, khối lượng hàng hóa và mức lợi nhuận thu được lớn - những yếu tố có thể đẩy vụ việc vào nhóm tội đặc biệt nghiêm trọng.
Những sai phạm hành chính trước đây và hoạt động từ thiện của vợ chồng bà chủ Mailisa không phải tình tiết tăng nặng hay giảm nhẹ án phạt cho tội buôn lậu. Ảnh minh họaTrước đây, hệ thống Mailisa đã có những vi phạm hành chính như cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh khi chưa có phép, quảng cáo sai, sử dụng thiết bị y tế không rõ nguồn gốc. Những sai phạm này không tự động trở thành tình tiết tăng nặng cho tội buôn lậu theo BLHS. Điều này nghĩa là cơ quan tố tụng phải đánh giá độc lập mức độ và mối liên hệ giữa hành vi hành chính trước đó và hành vi phạm tội hình sự được truy tố.
Về yếu tố “làm từ thiện”, luật sư giải thích là hoạt động thiện nguyện thông thường không phải là tình tiết giảm nhẹ cụ thể được liệt kê trong BLHS. Chỉ khi các hoạt động xã hội được Nhà nước, các cơ quan có thẩm quyền công nhận bằng hình thức huân chương, bằng khen… thì mới có thể được xem xét trong nhóm các tình tiết tích cực theo quy định và việc giảm nhẹ hoàn toàn phụ thuộc vào đánh giá của tòa.
Cơ quan tố tụng đang tiến hành các biện pháp tố tụng bổ sung như mở rộng điều tra, kê biên, phong tỏa tài sản để phục vụ thu hồi, đồng thời làm rõ đường dây nhập khẩu, hồ sơ hợp thức hóa và luồng chảy tài chính liên quan. Những kết quả điều tra làm sáng tỏ quy mô và vai trò cá nhân sẽ quyết định chính xác việc truy tố theo điểm khoản nào của Điều 188 và hình phạt cuối cùng.
