Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kim ngạch nhập khẩu thủy sản của Việt Nam trong tháng 10 đạt hơn 304 triệu USD, phản ánh nhu cầu bổ sung nguyên liệu cho chế biến và tiêu thụ nội địa khi sản lượng nuôi trồng và khai thác trong nước chưa đáp ứng đủ.
Việt Nam hiện nhập thủy sản chủ yếu từ Ấn Độ (15%), Indonesia (14,2%) và Na Uy (10,7%). So với cùng kỳ năm trước, nhập khẩu từ Ấn Độ tăng gấp đôi, từ Indonesia tăng 58% và từ Na Uy tăng 17%, cho thấy sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn nguyên liệu nước ngoài, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm phục vụ xuất khẩu.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cả nước có hơn 600 nhà máy chế biến phục vụ các thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn cung nội địa đặc biệt là tôm, cá biển và hải sản cao cấp vẫn thiếu ổn định, khiến nhiều doanh nghiệp phải nhập khẩu để duy trì công suất và đáp ứng đơn hàng trong bối cảnh giá nguyên liệu trong nước cao hơn thế giới.
Tôm Ấn Độ rẻ hơn 10-15% so với tôm Việt Nam, giúp doanh nghiệp đa dạng nguồn nguyên liệu.Ấn Độ là một trong ba quốc gia xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới cung cấp sản phẩm rẻ hơn 10 - 15% so với trong nước, giúp doanh nghiệp mở rộng phân khúc giá thấp. Indonesia chủ yếu cung cấp cá ngừ, mực và hải sản xa bờ, trong khi Na Uy xuất khẩu cá hồi, cá tuyết và hải sản nước lạnh phục vụ thị trường cao cấp và tiêu dùng nội địa.
Ông Trần Văn Trường, CEO chuỗi Hải sản Hoàng Gia, cho biết người tiêu dùng Việt ngày càng chuộng hải sản nhập khẩu nhờ chất lượng ổn định, giá hợp lý. “Cua hoàng đế và cá hồi là hai sản phẩm bán chạy nhất, doanh số tăng đều hằng năm”, ông nói.
Sự phát triển của hệ thống nhà hàng Nhật và Hàn tại các đô thị lớn cũng kéo theo nhu cầu lớn với hải sản chất lượng cao. Theo Hội đồng Hải sản Na Uy (NSC), Việt Nam hiện nằm trong top 5 thị trường tăng trưởng nhanh nhất của hải sản Na Uy, sau Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh và Hà Lan. Năm ngoái, Na Uy xuất sang Việt Nam hơn 24.000 tấn cá hồi, đưa Việt Nam trở thành thị trường lớn nhất tại Đông Nam Á.
Cá hồi Nauy được bán chạy nhất tại các nhà hàng đồ Nhật ở TP HCMCác doanh nghiệp cho rằng nhập khẩu không chỉ bù đắp nguồn cung mà còn giúp họ đáp ứng các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, điều kiện bắt buộc khi xuất khẩu sang các thị trường cao cấp. Nhờ ưu đãi thuế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhiều doanh nghiệp nhập nguyên liệu giá thấp, chế biến và tái xuất sang các nước châu Á.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu ngoại có thể làm suy yếu ngành nuôi trồng trong nước. Khi nguyên liệu nhập rẻ hơn, doanh nghiệp sẽ ít gắn bó với người nuôi nội địa, khiến chuỗi giá trị bị đứt gãy. Để phát triển bền vững, Việt Nam cần đầu tư vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó tự chủ nguồn nguyên liệu và củng cố vị thế ngành thủy sản trên thị trường toàn cầu.
