Nguồn gốc và mức độ xâm nhập của hóa chất vĩnh cửu
Dẫn nguồn tin từ hãng thông tấn AFP cho biết các chất per và polyfluoroalkyl gọi tắt là PFAS thuộc nhóm hóa chất nhân tạo được con người đưa vào sử dụng rộng rãi từ cuối những năm 1940. Ngành công nghiệp sản xuất đã tận dụng triệt để đặc tính của PFAS để tạo ra các lớp phủ chống dính hay chống thấm nước và chống bám bẩn. Chúng hiện diện trong vô số vật dụng quen thuộc hàng ngày như chảo rán hay ô dù và thảm trải sàn hoặc thậm chí là chỉ nha khoa.
Pháp và nhiều quốc gia siết chặt quy định về PFAS từ năm 2026 nhằm bảo vệ môi trường.Do đặc tính cấu trúc khiến PFAS mất rất nhiều thời gian để có thể phân hủy trong môi trường tự nhiên nên giới khoa học đã đặt cho chúng biệt danh là hóa chất vĩnh cửu. Ngay cả khi các sản phẩm chứa chất này bị thải bỏ thì chúng vẫn dễ dàng thẩm thấu vào đất và nước ngầm. Từ đó các độc tố này xâm nhập ngược trở lại vào chuỗi thực phẩm và nguồn nước sinh hoạt của con người.
Các nhà nghiên cứu đã đưa ra những bằng chứng chấn động khi phát hiện PFAS tồn tại ở hầu như khắp mọi nơi trên Trái đất từ đỉnh núi Everest cho tới tận trong máu và não bộ của con người. Nhiều công trình nghiên cứu y khoa khẳng định việc tiếp xúc lâu dài với hóa chất này dù chỉ ở nồng độ thấp cũng có liên quan mật thiết đến tình trạng tổn thương gan và tăng cholesterol hay suy giảm hệ miễn dịch cùng nguy cơ trẻ sơ sinh nhẹ cân và một số loại ung thư nguy hiểm.
Động thái pháp lý quyết liệt từ nước Pháp
Trước những nguy cơ hiện hữu thì Quốc hội Pháp đã thông qua một đạo luật quan trọng. Quy định mới nêu rõ kể từ tháng 1 năm 2026 quốc gia này sẽ cấm hoàn toàn việc sản xuất và nhập khẩu cũng như buôn bán mọi sản phẩm có chứa PFAS trong những trường hợp thị trường đã có chất thay thế phù hợp. Danh mục sản phẩm thuộc diện cấm bao gồm mỹ phẩm hay sáp trượt tuyết và quần áo chứa độc tố này ngoại trừ một số loại vải công nghiệp được cơ quan chức năng đánh giá là thiết yếu.
Tuy nhiên trong quá trình soạn thảo luật thì nước Pháp đã quyết định loại bỏ lệnh cấm đối với mặt hàng nồi chảo chống dính. Quyết định này được đưa ra sau khi chủ sở hữu của hãng sản xuất đồ gia dụng nổi tiếng Tefal tiến hành các hoạt động vận động hành lang vô cùng mạnh mẽ để bảo vệ sản phẩm chủ lực của mình.
Song song với các lệnh cấm thì luật pháp nước này cũng yêu cầu chính quyền địa phương phải thực hiện thường xuyên công tác kiểm tra nguồn nước uống. Mục tiêu là nhằm phát hiện kịp thời tất cả các biến thể của PFAS để đảm bảo an toàn cho người dân.
Bức tranh quản lý hóa chất trên toàn cầu
Trên thực tế hiện nay có hàng nghìn hợp chất PFAS khác nhau đang lưu hành. Một số trong số này đã bị đưa vào danh sách cấm từ năm 2019 theo Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy. Mặc dù vậy hai cường quốc kinh tế là Trung Quốc và Mỹ lại không nằm trong danh sách hơn 150 quốc gia đã đặt bút ký kết công ước quan trọng này.
Những chất bị cấm cụ thể theo Công ước Stockholm bao gồm axit perfluorooctanoic hay còn gọi là PFOA. Đây là hợp chất mà tập đoàn hóa chất DuPont của Mỹ đã sử dụng từ những năm 1950 để sản xuất lớp phủ chống dính Teflon trứ danh cho hàng dệt may và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác. Công ước cũng đồng thời cấm axit perfluorooctane sulfonic hay PFOS vốn từng được tập đoàn 3M dùng làm chất chống thấm nước và đã bị hạn chế nghiêm ngặt việc sử dụng từ năm 2009.
Tại thị trường Mỹ thì một số bang trong đó có California sẽ chính thức cấm sử dụng PFAS trong các sản phẩm mỹ phẩm bắt đầu từ năm 2025. Nhiều bang khác tại xứ cờ hoa cũng dự kiến áp dụng các biện pháp pháp lý tương tự vào năm 2026 để siết chặt quản lý hóa chất này.
Trong khi đó tại châu Âu thì Đan Mạch sẽ cấm sử dụng PFAS trong quần áo và giày dép cùng một số sản phẩm tiêu dùng có tính năng chống thấm nước kể từ ngày 1 tháng 7 năm 2026. Trước đó quốc gia Bắc Âu này đã đi tiên phong khi cấm PFAS trong bao bì thực phẩm từ năm 2020. Riêng Liên minh châu Âu hiện vẫn đang trong quá trình nghiên cứu khả năng áp đặt lệnh cấm PFAS đối với các sản phẩm tiêu dùng trên diện rộng song đến nay khối này chưa ban hành hay thực thi quy định chung thống nhất.
