Rau rút là loài thực vật thủy sinh thuộc họ Trinh nữ, mọc nổi trên mặt nước ở ao, hồ, ruộng lúa hoặc kênh rạch. Loại rau này chế biến được nhiều món ngon dân dã như canh chua cá lóc, lẩu mắm, canh tép đồng, gỏi rau rút tôm thịt. Chỉ cần luộc đơn giản rồi chấm với mắm kho quẹt, vị giòn ngọt, thanh mát của rau cũng đủ khiến nhiều người mê mẩn.
Từ chỗ mọc hoang ở bờ mương, rau rút nay trở thành cây trồng mang giá trị kinh tế
Từ món rau quê đến cây trồng cho thu nhập ổn định
Nhờ dễ trồng, sinh trưởng nhanh và được ưa chuộng trong ẩm thực, rau rút không chỉ hiện diện trong bữa cơm quê mà còn xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng, quán ăn ở thành phố. Nhiều hộ dân miền Tây đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích ao hồ kém hiệu quả sang trồng rau rút, mở rộng quy mô từ nhỏ lẻ thành mô hình chuyên canh mang lại nguồn thu ổn định.
Điểm đặc trưng của rau rút nằm ở phần thân xanh nhạt, bao quanh bởi lớp bọt khí trắng li ti giúp cây nổi tự nhiên. Lá rau mềm, mảnh, mọc so le dạng lông chim – vừa thanh thoát vừa mềm mại. Cấu tạo này giúp rau rút dễ thích nghi, phát triển nhanh trong môi trường nước tĩnh, không cần nhiều phân bón hay công chăm sóc.
Người trồng thường chọn ao, hồ có nước sạch, độ sâu 20–30 cm, không nhiễm phèn hay thuốc bảo vệ thực vật. Rau giống được gieo thành bụi nhỏ rồi thả nổi trên mặt nước; nhờ các bọt khí quanh thân, cây nhanh chóng lan rộng, phủ xanh mặt ao.
Điều kiện tiên quyết là duy trì nguồn nước trong, ổn định. Rau rút rất nhạy với nước bẩn, nên người trồng phải thường xuyên thay nước, kiểm soát mực nước. Một số hộ còn bổ sung phân hữu cơ hoặc bùn vi sinh định kỳ để tăng dinh dưỡng tự nhiên cho cây.
Rau rút sinh trưởng nhanh, chỉ sau 25–30 ngày là có thể thu hoạch đợt đầu. Cây tái sinh liên tục, cho thu hái quanh năm. Mỗi vụ kéo dài 5–6 tháng, tùy khí hậu và cách chăm sóc. Để giữ năng suất cao, nông dân thường trồng lại sau mỗi 3 tháng, đảm bảo mật độ thưa cho cây non phát triển tốt.
Hiện nay, Đồng Tháp, Tây Ninh, An Giang, Vĩnh Long là những địa phương có mô hình trồng rau rút quy mô lớn, ứng dụng hệ thống tưới tiêu và xử lý nước tuần hoàn, cho năng suất cao, tận dụng hiệu quả diện tích ao hồ từng bị bỏ hoang.
Loại rau này chế biến được nhiều món ngon dân dã
Trồng rau rút trên cạn – hướng đi mới từ công nghệ cao
Bên cạnh mô hình truyền thống, một số nông hộ đã thử nghiệm trồng rau rút trên cạn bằng công nghệ cao, giúp cây thích nghi với môi trường mới mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng.
Các thùng xốp hoặc khay trồng được dùng làm bể chứa, có lớp bùn mềm mô phỏng môi trường tự nhiên. Mỗi thùng cấy khoảng 10 gốc rau non, đặt trong khu vườn có hệ thống tưới nhỏ giọt và phun sương tự động để duy trì độ ẩm. Nhờ đó, rau phát triển ổn định, ít chịu ảnh hưởng của thời tiết.
Một điểm cải tiến đáng chú ý là giàn leo hình chữ A đặt phía trên các thùng trồng. Khi cây phát triển, các thân được gác nhẹ lên giàn, giúp hạn chế sâu bệnh, tiết kiệm diện tích và giữ thân rau sạch, giòn, dễ thu hoạch.
Yếu tố then chốt của mô hình này là chế độ dinh dưỡng cân đối. Người trồng sử dụng hỗn hợp hơn 10 loại phân bón, tính toán tỉ lệ theo từng giai đoạn. Khi cây bén rễ, lượng dinh dưỡng thấp; đến giai đoạn phát triển mạnh, lượng phân tăng dần giúp rau xanh mướt, giòn và giữ hương thơm tự nhiên.
Sau khoảng 5 tuần, rau bắt đầu thu hoạch. Người trồng chỉ cắt ngọn dài 20–25 cm, thân bên dưới tiếp tục đâm chồi, cho phép thu hái nhiều lần, năng suất tăng dần.
Điểm khác biệt lớn của rau rút trồng trên cạn là có thể sử dụng toàn bộ cọng rau, không dính bùn, giảm công sơ chế, nâng cao giá trị sản phẩm.
Trên thị trường, rau rút hiện được bán với giá 50.000–70.000 đồng/kg. Sau thu hoạch, rau có đầu ra ổn định, được thương lái thu mua tận nơi hoặc cung ứng cho nhà hàng, quán ăn. Nhờ vậy, rau rút – từng là loài mọc hoang – nay đã trở thành “rau đặc sản” của vùng sông nước miền Tây, góp phần làm giàu cho người nông dân và đa dạng nguồn rau xanh sạch cho người tiêu dùng.
