Tại huyện Nghĩa Hành, Quảng Ngãi phần bẹ ngoài (mo cau) vốn được xem là rác thải nông nghiệp. Người dân thường để chúng tự mục dưới gốc cau hoặc dùng làm chất đốt. Chỉ đến khi một doanh nghiệp trong tỉnh nhận thấy tiềm năng to lớn của loại nguyên liệu này, mo cau được thu mua để chế biến thành chén, đĩa, khay đựng thức ăn…
Một hiện tượng kinh tế đặc biệt đã hình thành: chợ mo cau tại Nghĩa Hành. Hội chợ diễn ra mỗi tuần một buổi vào sáng sớm từ 6h đến 8h, đông vui không kém bất kỳ chợ nông sản nào. Người dân khăn gói mang mo cau đã qua sơ chế gồm rửa, phơi, ép phẳng rồi mang đến bán. Tại phiên chợ, thương lái chọn lựa mo cau dựa vào độ trắng, cong, độ sạch…, với mức giá dao động từ 500 đồng đến 1.000 đồng/chiếc, tùy chất lượng.
Không gian chợ không rầm rĩ, nhưng nhộn nhịp với tiếng lựa chọn, giao dịch giữa người bán – người mua. Mỗi phiên, thương lái có thể thu mua khoảng 1.000 chiếc; người dân thu nhập trung bình 70.000–80.000 đồng/tuần, một mức thu nhập “nho nhỏ nhưng quý giá” đối với bà con nông thôn.
 |
| Mỗi phiên chợ, người dân thu nhập trung bình 70.000–80.000 đồng từ mo cau. Ảnh minh họa |
>> Người đàn ông Quảng Ngãi biến phế phẩm thành ‘báu vật’ xuất ngoại, doanh thu hơn 2 tỷ đồng/năm
Mo cau được vận chuyển tập kết về cơ sở chế biến như Công ty TNHH Mega Eco tại cụm công nghiệp Đồng Dinh (thành lập 2023). Tại đây, nguyên liệu tiếp tục được làm sạch, khử khuẩn bằng nhiệt hoặc hóa chất an toàn, rồi đưa vào máy ép tạo hình theo khuôn mẫu. Điểm đặc biệt đáng chú ý là nhà máy còn áp dụng công nghệ khử khuẩn tia UV trước khi đóng gói, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cho xuất khẩu. Mỗi mo cau thô có thể cho 2–3 sản phẩm sau khi xử lý.
Theo chủ xưởng, anh Nguyễn Văn Tuyến (41 tuổi), xưởng hiện có 9 máy ép với nhiều khuôn mẫu, sản xuất khoảng 600.000 sản phẩm/tháng. Sản phẩm bao gồm chén, đĩa, khay, tô, hộp cơm, quạt,… tạo việc làm cho khoảng 15–20 lao động địa phương, với thu nhập từ 200.000–250.000 đồng/ngày.
Nhờ sự độc đáo, thân thiện môi trường và giá thành phải chăng (chỉ 2.000 – 3.000 đồng/sản phẩm), các sản phẩm từ mo cau của Mega Eco nhanh chóng thu hút khách hàng quốc tế. Độ phổ biến của chúng đã lan rộng khắp các thị trường như Hà Lan, Mỹ, Canada, Hàn Quốc, Singapore và Nhật Bản, chiếm khoảng 90% sản lượng xuất khẩu đều đặn hàng tháng. Đặc biệt, một hãng hàng không đã đặt hàng bộ chén – dĩa khoang thương gia, khẳng định chất lượng và tính thẩm mỹ của sản phẩm mo cau.
Mô hình này không chỉ mang lại nguồn thu phụ cho hàng trăm người già, neo đơn, lao động yếu thế mà còn góp phần hình thành cộng đồng gần gũi. Người dân chủ động phối hợp, chia sẻ thông tin phiên chợ, cùng nhau phân loại, thu gom và giao hàng. Có những hộ dân lập nhóm nhỏ để thu gom số lượng lớn, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế.
Theo chính quyền địa phương, đây là mô hình đầy ý nghĩa, vừa góp phần giảm thiểu rác thải nông nghiệp, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn bền vững.
>> Một bộ phận chỉ có 200-300 gram 'quý như nhân sâm' của lợn, ai đi chợ thật sớm mới mua được
