Các nguồn tin thị trường cho biết vào ngày 19/3 rằng Hoa Kỳ có thể áp mức thuế cao hơn đối với gạo nhập khẩu từ Thái Lan. Trong khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chưa tuyên bố chính thức với gạo Thái Lan cùng các mặt hàng nhập khẩu khác từ nước này, các nguồn tin tại Hoa Kỳ cho biết điều này vẫn có khả năng xảy ra.
Thái Lan là nước cung cấp gạo lớn nhất cho Hoa Kỳ, xuất khẩu 786.582 tấn gạo xay xát vào năm 2024, tăng so với mức 729.982 tấn vào năm 2023. Hiện tại, Hoa Kỳ áp dụng mức thuế 1,4 cent/kg đối với tất cả gạo thơm xay và gạo hạt dài nhập khẩu.
Việc tăng thuế đối với gạo Thái Lan có thể có hai tác động chính: Thứ nhất, các nhà nhập khẩu có thể mua nhiều gạo Thái hơn ngay bây giờ để chuẩn bị cho việc tăng giá, nhưng sau đó, họ có thể chuyển sang các lựa chọn rẻ hơn như gạo Việt Nam hoặc gạo Campuchia.
Những thị trường cung cấp gạo cho Hoa Kỳ trong năm 2023.
Wanniwat Kitireanglarp, Phó tổng thư ký Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan, cho biết mức thuế cao hơn đối với gạo nhập khẩu của Thái Lan vào Hoa Kỳ sẽ dẫn đến sự thay đổi trong sở thích của người tiêu dùng Mỹ. Ông cho biết tác động sẽ diễn ra theo hai giai đoạn.
"Trong giai đoạn đầu tiên - giai đoạn hoảng loạn - các nhà nhập khẩu có thể đã tăng đơn đặt hàng của họ, nhập khẩu nhiều hơn bình thường để chuẩn bị cho đợt tăng thuế", ông nói. "Do đó, số liệu xuất khẩu của Thái Lan trong nửa đầu năm có thể không bị ảnh hưởng và thậm chí có thể tăng để cân bằng các khoản lỗ tiềm ẩn trong nửa cuối năm".
Ông Kitireanglarp cho biết, giai đoạn thứ hai, sau khi thuế quan được áp dụng, gạo Thái Lan sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất.
"Hơn 70% gạo nhập khẩu vào Hoa Kỳ là gạo Thái Hom Mali, có giá trung bình 900 USD/tấn hoặc cao hơn", ông nói. "So với gạo rẻ hơn từ Việt Nam hoặc Campuchia, tác động của thuế quan đối với sản phẩm Thái Lan sẽ lớn hơn. Nó chắc chắn sẽ cắt giảm cơ hội tăng thị phần Thái Lan tại thị trường Hoa Kỳ."
Tuy nhiên, ông lưu ý, gạo Thái không thể thay thế hoàn toàn bằng gạo địa phương của Hoa Kỳ. Nhiều nhà hàng hiện đang sử dụng gạo Thái có thể cân nhắc lại do nhạy cảm về giá, có khả năng mở ra cơ hội cho gạo thơm Việt Nam giá cả phải chăng hơn.
Ngược lại, các nguồn tin từ Hoa Kỳ có vẻ hoài nghi rằng bất kỳ mức thuế nào được đề xuất sẽ có tác động đến gạo.
"Tôi không nghĩ rằng giá gạo tăng sẽ tác động nhiều đến người tiêu dùng", một người trong ngành xay xát cho biết. "Lý do là vì đây là mặt hàng giá rẻ và dễ dàng mua được. Nếu Hoa Kỳ áp dụng thuế quan đối với gạo có nguồn gốc từ Châu Á, người tiêu dùng Mỹ vẫn sẵn sàng trả mức giá cao hơn vì họ tin rằng gạo Châu Á là loại gạo cao cấp hơn so với gạo trồng tại Hoa Kỳ".
Một người tham gia thị trường Thái Lan cho biết ông không dự đoán được sự thay đổi ngay lập tức trong sở thích của người mua và có vẻ như không có nhiều thay đổi trong thói quen ăn uống, vì dân số châu Á tại Hoa Kỳ sẽ tiếp tục tiêu thụ gạo. Trong khi người mua có thể lựa chọn các loại gạo thơm giá cả phải chăng hơn như DT8 5% của Việt Nam — tương tự như cách Ghana chuyển đổi từ gạo Thái Hom Mali sang giống gạo Việt Nam.
Các nguồn tin tại Hoa Kỳ cũng cho biết người tiêu dùng Hoa Kỳ có thói quen ăn uống rất truyền thống và khó có thể thay đổi thói quen này.
Trong khi đó, một thương nhân Việt Nam cho biết lượng gạo thơm Thái Hom Mali xuất khẩu sang Mỹ đang ở mức khá. Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, Việt Nam xuất khẩu gạo sang Mỹ không đáng kể so với các thị trường lớn khác. Trong năm 2024, Mỹ chi hơn 30 triệu USD để nhập khẩu gần 33.000 tấn gạo của Việt Nam, giảm về lượng nhưng tăng về kim ngạch so với năm 2023.
