Chính quyền Tổng thống Donald Trump vừa công bố mức thuế 25% đối với thép nhập khẩu, có hiệu lực từ ngày 12/3, đe dọa trực tiếp đến chuỗi cung ứng thép trị giá hàng tỷ USD và làm rung chuyển thị trường thương mại toàn cầu. Quyết định này không chỉ cản trở hoạt động trung chuyển thép của Trung Quốc qua các nước thứ ba mà còn đẩy ngành thép vốn đang gặp khó khăn của nước này vào thế bị động.
Sau các rào cản thương mại mà Mỹ áp đặt vào năm 2016 và 2018, phần lớn thép Trung Quốc không thể xuất khẩu trực tiếp sang Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đã tìm ra cách lách luật bằng cách xuất khẩu thép giá rẻ sang các nước có chính sách thương mại linh hoạt hơn, để từ đó gia công lại và bán vào Mỹ.
Tuy nhiên, theo bốn công ty tư vấn thép hàng đầu Trung Quốc, chính sách thuế mới của Trump sẽ gây gián đoạn nghiêm trọng đến hoạt động này. Gần 10% tổng lượng thép xuất khẩu của Trung Quốc vào năm ngoái, tương đương 7 tỷ USD, có thể bị ảnh hưởng trực tiếp.
Viễn cảnh đáng lo ngại hơn là số thép bị chặn từ Mỹ có thể tràn vào các thị trường khác, làm tăng nguy cơ chiến tranh thương mại mới và gia tăng các biện pháp bảo hộ từ nhiều quốc gia.
Hiện tại, thị trường Trung Đông là một trong số ít khu vực vẫn chưa áp thuế mạnh lên thép Trung Quốc. Nhưng nếu Mỹ tiếp tục siết chặt, sự đổ bộ ồ ạt của thép giá rẻ từ Trung Quốc có thể tạo nên một cuộc cạnh tranh khốc liệt tại đây. Giá thép tại Trung Đông có nguy cơ giảm mạnh, gây bất lợi cho các nhà sản xuất nội địa. Xuất khẩu thép của Trung Quốc có thể bị nhắm đến bởi thêm nhiều biện pháp bảo hộ thương mại từ các nước khác.
 |
| Ngành thép Trung Quốc đang đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất từ trước đến nay. Ảnh minh hoạ |
>> 2025: Giá gạo Việt Nam 'gặp nguy' khi Ấn Độ trở lại 'đường đua'
Theo Viện Nghiên cứu và Lập kế hoạch Công nghiệp Luyện kim Trung Quốc, chính sách thuế mới của Mỹ là một đòn giáng mạnh vào lợi nhuận của các công ty thép Trung Quốc, khiến xuất khẩu khó khăn hơn. "Xuất khẩu giảm, lợi nhuận giảm có thể khiến nhiều công ty rơi vào khủng hoảng".
Việt Nam, Mexico và Brazil được xem là những trung tâm trung chuyển thép chính của Trung Quốc vào Mỹ. Tuy nhiên, sau mức thuế mới, tình hình có thể thay đổi đáng kể. Mexico bị Nhà Trắng gọi tên là điểm trung chuyển thép tiềm năng. Việt Nam cũng có thể đối mặt với áp lực lớn khi lượng thép xuất khẩu vào Mỹ tăng 143,4% trong năm 2023, chiếm 11,5% tổng lượng thép xuất khẩu của Trung Quốc.
Trong khi đó, Hàn Quốc, Ấn Độ và EU đang cân nhắc áp các mức thuế bổ sung lên thép Trung Quốc để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Theo Mysteel, công ty phân tích thép Trung Quốc, "Việc trung chuyển qua Việt Nam rất có lợi vì thuế quan Mỹ đối với thép Trung Quốc cao gấp 10 lần so với Việt Nam." Tuy nhiên, với sự giám sát ngày càng chặt chẽ, con đường này có thể sớm bị kiểm soát gắt gao hơn.
Với các biện pháp bảo hộ gia tăng, ngành thép Trung Quốc có thể phải đối mặt với những rủi ro lớn như cạnh tranh gay gắt hơn trên thị trường quốc tế khi ngày càng nhiều nước áp thuế phòng vệ và giá thép sụt giảm do nguồn cung dư thừa trên toàn cầu. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất thép Trung Quốc có thể gặp khủng hoảng tài chính, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu trong nước yếu do thị trường bất động sản trì trệ.
Hiệp hội thép hàng đầu của Trung Quốc cho biết trong tháng này rằng mức thuế quan mới của Hoa Kỳ có thể khiến các nước khác làm theo, điều này sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu thép của Trung Quốc.
Để chứng minh cho những lo ngại đó, Việt Nam và Hàn Quốc đã công bố mức thuế mới đối với một số sản phẩm thép của Trung Quốc trong những tuần sau thông báo của Trump. Ấn Độ và Liên minh châu Âu cũng cho biết họ có thể cân nhắc áp dụng mức thuế quan và biện pháp bảo vệ mới.
"Nhiều quốc gia có thể sẽ tăng cường các biện pháp bảo hộ sau động thái của Hoa Kỳ, gây khó khăn hơn cho các nước xuất khẩu thép như Việt Nam", ông Đỗ Ngọc Hưng, đặc phái viên thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết.
Với sự phản ứng nhanh chóng từ Việt Nam, Hàn Quốc, EU và Ấn Độ, có thể thấy rằng cuộc chiến thương mại thép chưa dừng lại ở đây, và Trung Quốc đang đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất từ trước đến nay.
>> Từ ao nuôi Việt Nam đến bàn ăn thế giới, một loại thuỷ sản của Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế số 1, thu về hơn 100 triệu USD đầu năm 2025
