Cá rò có thân hình thon dài, vảy bạc lấp lánh dưới ánh nắng, xương mềm và thịt ngọt đặc trưng. Loài cá này thường sinh sống ở vùng nước lợ và khu vực biển nhiệt đới ấm áp. Thoạt nhìn khá giống cá cơm, nhưng khi chế biến, cá rò lại có vị đậm và béo hơn, khiến nhiều người mê mẩn – đặc biệt là người dân miền Trung.
Cá rò có thân hình thon dài, xương mềm, vảy lấp lánh dưới ánh nắng và đặc biệt là thịt rất ngọtTrước kia, cá rò là loại cá bình dân, giá rẻ, xuất hiện nhiều ở vùng biển Thuận An (tỉnh Thừa Thiên Huế). Nhờ điều kiện tự nhiên lý tưởng - nguồn nước trong, giàu sinh vật phù du – khu vực này trở thành “ngôi nhà lý tưởng” cho cá rò sinh sôi. Mỗi năm, từ tháng 4 trở đi, mùa đánh bắt cá rò bắt đầu rộn ràng. Khi hoàng hôn buông xuống, ghe thuyền của ngư dân lại tấp nập rẽ sóng ra khơi, giăng lưới bắt cá. Đến sáng sớm, những rổ cá tươi rói được mang vào bờ, chuẩn bị cho một ngày mua bán nhộn nhịp.
Không chỉ được chế biến làm thực phẩm, cá rò còn được bán làm giống nuôi cá kình thương phẩm, mang lại nguồn thu ổn định cho nhiều hộ ngư dân. Khác với nhiều loại hải sản được bán theo cân, cá rò được giao dịch theo rổ nhỏ (đường kính khoảng 20 cm, sâu 5 cm), giá dao động 200.000-400.000 đồng/rổ. Dù giá không rẻ, nhưng nhờ nhu cầu cao và dễ bảo quản, nghề đánh bắt cá rò vẫn là nguồn sinh kế đáng kể của người dân vùng biển Huế.
Cá rò là nguyên liệu chính để làm mắm cá rò, đặc sản nức tiếng của đất Cố đô
Một trong những lý do khiến cá rò trở nên đặc biệt chính là việc chúng được dùng để làm mắm cá rò món đặc sản nổi tiếng của xứ Huế. Ban đầu, đây chỉ là món ăn quen thuộc trong bữa cơm dân dã, nhưng theo thời gian, cùng với sự phát triển của du lịch, mắm cá rò đã vượt ra khỏi phạm vi làng chài, trở thành món quà đặc sản được du khách khắp nơi tìm mua.
Để làm ra mắm ngon, cá rò phải thật tươi, được làm sạch cát và tạp chất nhưng vẫn giữ được vị mặn tự nhiên của nước biển. Tỷ lệ muối chuẩn thường là 6 phần cá 1 phần muối hột. Hỗn hợp được ủ kín khoảng 30 ngày cho cá lên men tự nhiên, tạo ra hương vị béo ngọt, đậm đà và mùi thơm đặc trưng khó lẫn.
Ngày nay, mắm cá rò được đóng hũ tiện lợi, giá khoảng 60.000 đồng cho hũ 0,5 kg (tức 120.000 đồng/kg). Nhiều người mua về làm quà biếu, hoặc để dành ăn dần. Khi dùng, chỉ cần thêm chút tỏi, ớt, chanh là đã có món chấm đậm đà, ăn kèm cơm nóng hay bún đều ngon khó cưỡng.
