Đức rót 540 tỷ USD, châm ngòi đợt bán tháo trái phiếu toàn cầu
Lợi suất trái phiếu chính phủ tăng vọt trên toàn cầu vào ngày 6/3, khi nhà đầu tư phản ứng với kế hoạch thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump và chính sách tài khóa đột phá của Đức.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Đức – thường gọi là bunds – đã có mức tăng trong một ngày mạnh nhất kể từ thời điểm nước Đức tái thống nhất cách đây 35 năm. Cụ thể, lợi suất kỳ hạn 10 năm tăng khoảng 30 điểm cơ bản vào thứ Tư tuần trước, sau khi các nhà lãnh đạo chính trị Đức công bố kế hoạch chi tiêu mới, bao gồm khoản đầu tư 500 tỷ euro (khoảng 539 tỷ USD) cho chương trình hạ tầng kéo dài 10 năm, tương đương 12% GDP. Ngoài ra, Đức dự kiến loại trừ chi tiêu quốc phòng khỏi giới hạn vay nợ nghiêm ngặt.
Kyle Rodda, chuyên gia phân tích tài chính cấp cao tại Capital.com, nhận định trên Business Insider: "Đây là một gói hỗ trợ tài khóa khổng lồ, đánh dấu sự thay đổi hoàn toàn trong triết lý tài chính công của Đức".
Động thái này đã thúc đẩy khẩu vị rủi ro của giới đầu tư châu Âu. Jim Reid, chiến lược gia tại Deutsche Bank, đánh giá đây là "sự thay đổi chính sách mang tính thế hệ", tạo tâm lý lạc quan trên thị trường. Các nhà phân tích của Rabobank cũng chỉ ra rằng kỳ vọng chi tiêu tài khóa gia tăng đã đẩy lợi suất trái phiếu Đức và lạm phát kỳ vọng trong khu vực đồng euro tăng mạnh.
Không chỉ Đức, lợi suất trái phiếu chính phủ tại châu Âu cũng đồng loạt tăng khi thị trường chờ đợi quyết định chính sách tiền tệ từ Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Dù ECB được kỳ vọng giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm xuống 2,5%, thị trường trái phiếu vẫn chịu áp lực bán tháo. Trái phiếu kỳ hạn 10 năm của Ý và Pháp tăng mạnh trước khi giảm nhẹ vào cuối ngày, trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ Anh (gilts) khép phiên gần như đi ngang.
 |
| Lợi suất trái phiếu chính phủ Đức (màu xanh) và Pháp (màu hồng) kỳ hạn 10 năm từ đầu năm 2024 tới nay. (Nguồn: LSEG/FT) |
>> Làn sóng bán tháo lan rộng toàn cầu, BoJ phát tín hiệu tăng lãi suất
Tại châu Á, làn sóng bán tháo lan sang Nhật Bản, đẩy lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của nước này tăng thêm 8 điểm cơ bản, tiệm cận mức cao nhất trong 16 năm. Naeem Aslam, Giám đốc đầu tư tại Zaye Capital Markets, cảnh báo lợi suất Nhật Bản có thể là tín hiệu về căng thẳng rộng hơn trên thị trường.
Ở Mỹ, lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm tăng 4 điểm cơ bản, giao dịch quanh mức 4,3148%. Chuyên gia kinh tế Marc Ostwald từ ADM Investor Services cho rằng hai yếu tố chính đẩy thị trường trái phiếu vào vòng xoáy bán tháo là lo ngại thuế quan mới của Trump làm gia tăng lạm phát và chính sách "bất chấp mọi giá" nhằm nâng cao năng lực quốc phòng châu Âu.
Ông cũng lưu ý rằng kế hoạch tăng chi tiêu quân sự lên tới 800 tỷ euro của EU có thể khiến nhu cầu vay nợ của chính phủ tăng mạnh, trong khi mức nợ công tại nhiều quốc gia đã ở ngưỡng kỷ lục.
Bên cạnh đó, Ralf Preusser – trưởng bộ phận chiến lược lãi suất và ngoại hối G10 tại Bank of America – cho biết thị trường đang đối mặt với ba yếu tố bất định: thuế quan, địa chính trị và chính sách tài khóa của Mỹ. Ông cảnh báo rằng khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất nhanh chóng đang bị đe dọa bởi áp lực lạm phát, trong khi châu Âu không còn tài trợ cho sự mở rộng tài khóa của Mỹ mà tập trung vào chính mình.
Sự chuyển hướng chính sách của Đức cũng đang thách thức dự báo của Bank of America. Preusser nhận định lợi suất bunds kỳ hạn 10 năm có thể đạt 2,75% khi thị trường định giá lại toàn bộ triển vọng tài khóa. Trong khi đó, UBS dự báo kế hoạch cải tổ của Đức, cùng chương trình "ReArm Europe" của EU, sẽ khiến cung trái phiếu gia tăng đáng kể, buộc nhà đầu tư yêu cầu lợi suất cao hơn để hấp thụ lượng phát hành mới.
Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt lớn trên thị trường tài chính toàn cầu, khi nhà đầu tư buộc phải tái định giá rủi ro trong bối cảnh chính sách tiền tệ và tài khóa đang thay đổi mạnh mẽ.
Việt Nam có chịu tác động từ làn sóng biến động trái phiếu toàn cầu?
Mặc dù lợi suất trái phiếu toàn cầu đồng loạt tăng mạnh sau tuyên bố chi tiêu tài khóa quy mô lớn của Đức, mức độ ảnh hưởng đến thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn cần được đánh giá theo đặc thù trong nước.
Thị trường Trái phiếu Chính phủ (TPCP) Việt Nam hiện chủ yếu được nắm giữ bởi nhà đầu tư trong nước, bao gồm các ngân hàng thương mại, công ty bảo hiểm và quỹ đầu tư. Tỷ trọng nhà đầu tư nước ngoài dù gia tăng trong những năm qua nhưng vẫn ở mức thấp, khoảng 12,38% vào năm 2016. Điều này giúp hạn chế tác động trực tiếp từ biến động trái phiếu quốc tế.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng những diễn biến trên thị trường tài chính toàn cầu, đặc biệt là sự dịch chuyển dòng vốn, có thể tác động gián tiếp đến Việt Nam thông qua các yếu tố như tỷ giá, lãi suất và tâm lý nhà đầu tư. Khi lợi suất trái phiếu Mỹ, châu Âu và Nhật Bản tăng mạnh, nhà đầu tư có xu hướng rút vốn khỏi thị trường mới nổi để tái cơ cấu danh mục, tạo áp lực nhất định lên TPCP Việt Nam.
Dù vậy, trong tháng 2/2025, nhà đầu tư nước ngoài vẫn duy trì xu hướng mua ròng trên thị trường thứ cấp Việt Nam với giá trị 584 tỷ đồng, nâng tổng lượng mua ròng từ đầu năm lên 1.323 tỷ đồng. Điều này cho thấy thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn giữ được sức hút nhờ nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định và chính sách tiền tệ linh hoạt.
 |
| Nguồn: VBMA |
>> TCBS ứng dụng Blockchain vào quản lý trái phiếu – Minh bạch, an toàn, không thể chỉnh sửa
Bên cạnh đó, chênh lệch lợi suất giữa TPCP Việt Nam và Mỹ đang thu hẹp, với kỳ hạn 5 năm giảm còn 161 điểm cơ bản và kỳ hạn 10 năm còn 115 điểm cơ bản. Đây là dấu hiệu cho thấy áp lực từ thị trường toàn cầu lên Việt Nam không quá lớn, khi TPCP Việt Nam vẫn có mức lợi suất hấp dẫn so với các thị trường khác.
Theo Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam, lãi suất liên ngân hàng trong tháng 2 giảm ở hầu hết kỳ hạn, phản ánh thanh khoản dồi dào trong hệ thống ngân hàng. Cụ thể, lãi suất kỳ hạn 2 tuần (2W) giảm 11 điểm cơ bản xuống 4,65%, trong khi lãi suất 1 tháng (1M) và 6 tháng (6M) lần lượt hạ 41 và 53 điểm cơ bản, còn 4,61% và 5,75%.
Ngược lại, một số kỳ hạn ngắn có xu hướng tăng. Lãi suất vay qua đêm (ON) kết tháng ở mức 4,59%, tăng 67 điểm cơ bản, cho thấy nhu cầu vay vốn ngắn hạn gia tăng. Lãi suất kỳ hạn 3 tháng (3M) cũng nhích lên 5,5% (+15 điểm cơ bản), phản ánh sự điều tiết linh hoạt của thị trường.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động và cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều tiết thanh khoản nhằm kiểm soát lãi suất và ổn định tỷ giá. Điều này giúp đảm bảo nguồn vốn lưu thông hiệu quả trong hệ thống ngân hàng, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế mà không gây áp lực lạm phát hay biến động tỷ giá mạnh.
Trong bối cảnh này, xu hướng thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn phụ thuộc vào chính sách điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước và kế hoạch phát hành trái phiếu của Kho bạc Nhà nước. Nếu Việt Nam duy trì mặt bằng lãi suất ổn định và điều tiết cung cầu hợp lý, thị trường TPCP có thể tránh được những biến động mạnh từ làn sóng bán tháo toàn cầu.
Nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu với tốc độ không tưởng rồi đổ vào trái phiếu, chuyện gì đang xảy ra?
