Chị Nguyễn Thị Trang - kinh doanh đồ mẹ và bé ở Cầu Giấy, Hà Nội - cho biết đang làm quen với phần mềm kế toán, để sẵn sàng đáp ứng yêu cầu mới từ 1/1/2026. Chị Trang tính toán, hộ kinh doanh của mình thuộc nhóm 2. Nhân viên hỗ trợ của đơn vị bán phần mềm cũng cho biết sẽ sớm cập nhật các loại sổ sách theo quy định mới, hiện tại, hệ thống có 7 sổ như quy định hiện hành, nhưng dự kiến sẽ có điều chỉnh giảm.
“Nếu nhóm 2 chỉ áp dụng 1 sổ chi tiết doanh thu sẽ thuận hơn cho chúng tôi, nhưng để lập tờ khai, cần theo dõi làm phụ lục hàng tồn kho - vẫn phải nhập vào phần mềm, tới cả trăm mã hàng. Tôi đang làm quen nhưng thực sự chưa nắm chắc, nếu vướng mắc hay doanh thu lớn hơn lên nhóm 3, có thể sẽ thuê kế toán dịch vụ”, chị Trang cho biết.
thu nhập cá nhânTrong khi đó, hộ kinh doanh có doanh thu dưới mức chịu thuế (200 triệu đồng trở xuống) cũng dự kiến phải sử dụng sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S1a-HKD) để ghi chép doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ. Nhiều ý kiến trái chiều quanh nội dung này, với lo ngại tăng thủ tục hành chính, chi phí phát sinh cho nhóm doanh thu thấp.
Bộ Tài chính đã xây dựng và đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, thay thế Thông tư 88/2021/TT-BTC.
Mẫu sổ cho hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm dưới 200 triệu đồng Tại dự thảo, chế độ kế toán với hộ kinh doanh tối đa 4 sổ, thay vì 7 sổ như Thông tư 88. Nhóm 1 (doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm) cần dùng 1 sổ - sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ - mẫu S1A.
Sổ chi tiết doanh thu bán hàng hoá, dịch vụ - mẫu S2A dự kiến áp dụng với hộ kinh doanh doanh thu 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng. Nhóm 2 (doanh thu 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng) dự kiến áp dụng 1-2 sổ, tuỳ theo phương pháp tính thuế. Nếu tính thuế giá trị gia tăng (GTGT), thu nhập cá nhân (TNCN) theo tỷ lệ % doanh thu, hộ kinh doanh chỉ dùng 1 sổ - sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ - mẫu S2A.
Trường hợp tính thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo phương pháp khấu trừ, TNCN theo tỷ lệ % doanh thu, hộ kinh doanh dùng 2 sổ, mẫu S2A và S2B - sổ theo dõi nghĩa vụ thuế GTGT với ngân sách Nhà nước (NSNN).
Nhóm 3 (doanh thu trên 3 tỷ đồng) dùng 2-4 sổ, lần lượt theo phương pháp tính thuế GTGT theo tỷ lệ % doanh thu, hay khấu trừ. Hộ kinh doanh tính thuế GTGT theo tỷ lệ % doanh thu, TNCN theo thu nhập tính thuế dùng 2 sổ: mẫu S2A và mẫu S3A - sổ chi tiết doanh thu, chi phí.
Hộ kinh doanh tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, TNCN theo thu nhập tính thuế dùng 4 sổ: S2B, S3A, sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, hàng hóa - mẫu S3B; sổ chi tiết tiền mặt - mẫu S3C.
Góp ý dự thảo sửa đổi thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho hộ, cá nhân kinh doanh, Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, không nên quy định sổ đối với trường hợp hộ kinh doanh có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế (200 triệu đồng) để tạo thuận lợi cho người nộp thuế cũng như không tạo áp lực tăng thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ.
Trường hợp bắt buộc hộ kinh doanh thuộc đối tượng này phải thực hiện sổ kế toán, cần cho phép, khuyến khích hộ mở các sổ chi tiết doanh thu theo nhu cầu, thay vì chỉ yêu cầu bắt buộc sổ doanh thu.
Việc ghi nhận doanh thu trên sổ doanh thu theo dự thảo thông tư thực chất là sổ cái tổng hợp, theo đó cần bãi bỏ cụm từ “chi tiết” để tăng tính bao quát cũng như phù hợp việc bổ sung quy định mở sổ kế toán doanh thu chi tiết như nêu trên.
Qua tiếp xúc, tư vấn nhiều trường hợp hộ kinh doanh hiện nay, đại diện một đại lý thuế tại TPHCM cũng cho rằng, với hệ thống hóa đơn điện tử, cùng các yêu cầu, hướng đến chuyển đổi số như hiện nay, không nên quản lý “cứng” bằng sổ sách. Thay vì yêu cầu sổ sách, cơ quan quản lý có thể ưu tiên dữ liệu số, nhất là hóa đơn điện tử, để giảm gánh nặng hành chính cho hộ kinh doanh.
