“Tôi không bao giờ quên được cái ngày tăm tối đó, khi bố tôi đổ bệnh nặng mà chạy vạy khắp trong dòng tộc không sao kiếm đủ 2 triệu đồng cho ông chữa bệnh”, câu nói giản dị nhưng ám ảnh ấy đã trở thành khởi đầu cho một hành trình vượt nghèo, khởi nghiệp và kiến tạo thương hiệu cà phê Việt vươn tầm thế giới của Đặng Lê Nguyên Vũ - người sau này được mệnh danh là “Vua cà phê Việt Nam”.
Tuổi thơ cơ cực và ý chí thoát nghèo
Đặng Lê Nguyên Vũ sinh ngày 10/2/1971 tại Nha Trang (Khánh Hòa), trong một gia đình nông dân nghèo. Khi ông còn nhỏ, gia đình chuyển lên vùng cao M’Drắk (Đắk Lắk) lập nghiệp. Tuổi thơ của cậu bé Vũ gắn với những ngày bẻ ngô, chăn lợn, phụ mẹ đóng gạch và đi bộ 15km đến trường trên con đường đất đỏ.
Năm 1981, khi mới 10 tuổi, biến cố ập đến: cha ông lâm trọng bệnh, gia cảnh kiệt quệ. Từ đó, trong tâm trí cậu bé nghèo nhen nhóm một khao khát cháy bỏng: phải làm giàu, phải thoát nghèo.
Ông Đặng Lê Nguyên Vũ từ tuổi thơ nghèo khó đến người kiến tạo thương hiệu toàn cầu. Ảnh: Tổng hợpĐỗ vào khoa Y – Đại học Tây Nguyên, cuộc sống sinh viên của ông vẫn là chuỗi ngày thiếu thốn. “Tôi luôn hình dung cảnh mẹ tôi tất tả bưng từng chồng gạch, chạy ra ruộng hái đọt lang non đem bán kiếm tiền. Mẹ tôi tin rằng cái nghèo là số mệnh ở trời, nhưng tôi không tin như thế”, ông từng chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ.
Bỏ giấc mơ áo blouse trắng để tìm “con đường riêng”
Khi đang học năm ba đại học, Vũ quyết định bỏ ngang để vào TP.HCM lập nghiệp. Tuy nhiên, người chú khuyên ông nên hoàn tất việc học, hứa sẽ giúp đỡ sau này. Tấm vé máy bay trở lại Đắk Lắk do người chú mua chính là bước ngoặt giúp ông bình tâm hơn và bắt đầu hành trình khởi nghiệp một cách có chiến lược.
Trở lại trường, Đặng Lê Nguyên Vũ trăn trở với câu hỏi: “Tại sao nông dân trồng cà phê vẫn nghèo, trong khi có những quốc gia không trồng được cây cà phê nào lại giàu vì cà phê? Tại sao Việt Nam chỉ xuất khẩu hạt thô mà không chế biến để nâng giá trị?”.
Từ suy nghĩ đó, ông cùng ba người bạn góp vốn mở lò rang xay cà phê đầu tiên. Thế nhưng, cả hai lần khởi nghiệp đều thất bại vì bị dẹp, bị cấm do lo ngại cháy nổ. Không nản chí, nhóm bạn tiếp tục rang xay, đóng gói và bán lẻ những gói cà phê mang tên Trung Nguyên, với biểu tượng mũi tên hướng lên trời – biểu trưng cho khát vọng vươn lên.
Thương hiệu cà phê Trung Nguyên giờ đã vươn tầm ra thế giới. Ảnh: Tổng hợpNăm 1996, “Hãng cà phê Trung Nguyên” chính thức ra đời tại Buôn Ma Thuột. Bảng hiệu tự sơn, cơ sở tạm bợ, khách hàng chỉ là vài sinh viên cùng trường, nhưng đó lại là khởi đầu cho đế chế cà phê Việt sau này.
"Bây giờ tôi có thể đủ sức mua cả ngàn chiếc xe Dream nhưng vẫn không có chiếc xe nào quý giá bằng chiếc xe tình bạn của chúng tôi ngày đó. Có tình bạn vô giá đó tôi mới có được ngày hôm nay", sau này ông Đặng Lê Nguyên Vũ chia sẻ lại như vậy.
Ông Đặng Lê Nguyên Vũ từng phải bán chiếc Dream của bạn để khởi nghiệp. Đến hiện tại vẫn không có chiếc xe nào quý giá bằng chiếc xe tình bạn của ông ngày đó. Ảnh: Tổng hợp“Zero to Hero”: Từ quán nhỏ Nguyễn Kiệm đến thương hiệu toàn cầu
Ngày 20/8/1998, Đặng Lê Nguyên Vũ cùng nhóm bạn mở quán cà phê Trung Nguyên đầu tiên tại 587 Nguyễn Kiệm (TP.HCM). Quán gây chú ý với chiến lược chưa từng có: phục vụ miễn phí trong 10 ngày.
“Quán đông nghịt từ sáng tới khuya vì người ta truyền tai nhau. Chúng tôi phục vụ đến khản giọng nhưng vui không tả nổi”, ông kể. Từ đó, mô hình nhượng quyền được triển khai. Chỉ sau hai năm, Trung Nguyên đã có khoảng 500 quán cà phê trên toàn quốc, trở thành hiện tượng của thời điểm đó.
Năm 2003, Trung Nguyên tung ra cà phê hòa tan G7, thách thức thế độc tôn của Nestlé và Vinacafe. Thành công của G7 đã đưa Trung Nguyên trở thành một trong ba thương hiệu cà phê hòa tan lớn nhất Việt Nam.
Sau đó, hàng loạt nhà máy hiện đại được xây dựng, trong đó có nhà máy tại Bình Dương lớn nhất Việt Nam và nhà máy tại Bắc Giang lớn nhất châu Á. Song song, ông Vũ cho xây dựng Làng cà phê Trung Nguyên và Bảo tàng cà phê thế giới tại Buôn Ma Thuột – nơi được xem là “thủ phủ cà phê toàn cầu”.
Từ năm 2008, Trung Nguyên mở văn phòng tại Singapore, đặt mục tiêu vươn ra ASEAN và thế giới. Đến nay, cà phê Trung Nguyên đã có mặt tại 60 quốc gia, xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử và chuỗi siêu thị lớn.
Tháng 2/2012, National Geographic Traveller chính thức gọi ông là “Vua cà phê Việt Nam”. Cùng năm, Forbes ca ngợi ông là “zero to hero” – từ tay trắng thành người hùng.
Sứ mệnh với thế hệ trẻ
Bước qua biến cố đời tư, doanh thu Trung Nguyên vẫn duy trì khoảng 4.000 tỷ đồng/năm. Phần lớn lợi nhuận được ông Vũ dành cho các chương trình truyền bá tri thức và khởi nghiệp cho thanh niên.
“Tôi mong thế hệ trẻ tin rằng những gì tôi làm được, họ cũng có thể làm được. Mọi công dân đều có quyền nghĩ lớn”, ông từng nói.
Theo ông, thanh niên Việt Nam hiện nay có năng lực và nguồn lực, nhưng thiếu động lực vì tự ti. “Họ tin vào số phận hơn là tin vào chính mình. Cần có người thổi lửa để họ dám mơ lớn, dám hành động”.
Từ năm 2012, Trung Nguyên đã tặng hàng triệu cuốn sách cho giới trẻ, với những tựa nổi tiếng như Khuyến học, Nghĩ giàu làm giàu, Quốc gia khởi nghiệp, Không có gì là thất bại, tất cả chỉ là thử thách… Năm 2018, tập đoàn công bố kế hoạch chi 5 tỷ USD để tặng 200 triệu cuốn sách giai đoạn 2018–2023, lan tỏa khát vọng “Khởi nghiệp kiến quốc vì một Việt Nam hùng cường”.
Khát vọng vĩ đại và tinh thần dân tộc
Suốt hơn ba thập kỷ, Đặng Lê Nguyên Vũ theo đuổi ba mục tiêu lớn. Thứ nhất, xây dựng ngành cà phê Việt Nam đạt tầm nhìn 20 tỷ USD, khẳng định vị thế toàn cầu. Thứ hai, kiến tạo một quốc gia hình mẫu, khơi dậy khát vọng vĩ đại trong thế hệ trẻ. Và cuối cùng phát triển một hệ sinh thái chữa lành và khai sáng, hướng con người tới sự giàu có toàn diện cả vật chất lẫn tinh thần.
“Đặng Lê Nguyên Vũ là người có khát vọng cho dân tộc thấm đẫm trong từng câu nói, hành động của mình. Theo dõi hành trình mà ông và Trung Nguyên đã làm suốt nhiều năm, tôi thấy rõ một tinh thần dân tộc có tầm vóc – một khát vọng lớn để đưa đất nước này hùng cường”, PGS.TS Trần Đình Thiên – nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam – từng nhận xét.
