Nguyên nhân khiến VND mất giá: "Cơn lốc" toàn cầu và nội tại
Theo báo cáo từ Ngân hàng UOB, sự tăng giá mạnh mẽ của đồng USD là yếu tố chính khiến VND mất giá. Chính sách lãi suất cao của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) đã tạo áp lực lớn lên các đồng tiền châu Á, đẩy giá trị VND xuống mức thấp kỷ lục 25.485 VND/USD vào cuối năm 2024, giảm 5% so với đầu năm.
Thêm vào đó, việc Tổng thống Donald Trump tái đắc cử và khôi phục chính sách thuế quan cứng rắn đã khuấy động căng thẳng thương mại toàn cầu. Các quốc gia phụ thuộc vào xuất khẩu như Việt Nam phải đối mặt với chi phí giao dịch tăng cao và môi trường đầu tư đầy bất ổn.
Nhìn vào nội tại, Việt Nam vẫn duy trì thặng dư thương mại 23,9 tỷ USD trong năm 2024, nhưng đây là mức giảm đáng kể so với kỷ lục 28,4 tỷ USD năm 2023. Trong khi xuất khẩu tăng 14%, nhập khẩu lại tăng tới 16,1%, khiến áp lực lên cán cân thanh toán (BoP) và tỷ giá hối đoái ngày càng nặng nề hơn.
 |
| Tình hình thương mại quốc tế của Việt Nam năm 2024: Xuất khẩu và nhập khẩu tăng trưởng mạnh. Nguồn: Macrobond, UOB Global Economics & Markets Research, dữ liệu từ Tổng cục Thống kê (GSO), cập nhật đến tháng 12/2024. |
Tác động của việc mất giá VND: Lợi ích ngắn hạn, thách thức dài lâu
Việc VND mất giá không chỉ là thách thức mà còn mang lại cơ hội trong ngắn hạn. Việc VND mất giá có thể hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu. Thực tế, xuất khẩu Việt Nam đã phục hồi ấn tượng, tăng 14% trong năm 2024 sau khi giảm 4,6% năm 2023.
Tuy nhiên, cái giá phải trả không nhỏ. Chi phí nhập khẩu tăng cao làm gia tăng áp lực lạm phát nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản xuất trong các ngành phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu ngoại nhập. Đặc biệt, ngành sản xuất – đóng góp 35% GDP – đối mặt với chi phí sản xuất leo thang, làm giảm lợi thế cạnh tranh.
Với các doanh nghiệp vay vốn bằng ngoại tệ, việc VND mất giá đồng nghĩa với chi phí trả nợ tăng. Ngân hàng UOB báo cáo rằng chi phí vay ngoại tệ đã tăng thêm 3-5% trong năm 2024, tạo áp lực lớn lên các doanh nghiệp, đặc biệt là những công ty xuất khẩu phụ thuộc vào vốn vay nước ngoài.
Người tiêu dùng trong nước cũng không tránh khỏi tác động. Giá hàng hóa nhập khẩu tăng khiến sức mua giảm, đẩy nền kinh tế vào nguy cơ suy giảm tiêu dùng nội địa. Dù lạm phát năm 2024 giữ ở mức 4,5% - dưới ngưỡng mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nguy cơ lạm phát leo thang vẫn rình rập nếu VND tiếp tục mất giá trong năm 2025.
 |
| Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại Việt Nam: Xu hướng lạm phát và mục tiêu giai đoạn 2022-2024. Nguồn: Macrobond, UOB Global Economics & Markets Research, cập nhật đến tháng 12/2024, dữ liệu công bố ngày 06/01/2025. |
Giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô giữa "cơn bão" tỷ giá
NHNN đã duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5% trong năm 2024, nhằm cân bằng giữa mục tiêu ổn định tỷ giá và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng việc tăng cường
Chính phủ cũng cần đẩy mạnh chính sách tài khóa, tập trung vào việc khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghiệp chế biến sâu và công nghệ cao. Đây không chỉ là biện pháp giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu mà còn là hướng đi bền vững để nâng cao giá trị gia tăng cho nền kinh tế.
Đầu tư vào hạ tầng cơ sở cũng là chìa khóa để đảm bảo tăng trưởng dài hạn. Việc giải ngân nhanh vốn đầu tư công, như lời kêu gọi của Thủ tướng Phạm Minh Chính, sẽ tạo động lực cho các dự án lớn, từ đó thúc đẩy sự phục hồi và phát triển kinh tế.
Triển vọng năm 2025: Áp lực tăng, cơ hội chờ đón
Năm 2025 được dự báo sẽ là một năm khó khăn, khi VND tiếp tục chịu áp lực mất giá. Ngân hàng UOB dự đoán tỷ giá USD/VND có thể đạt mức 26.000 trong nửa đầu năm 2025 trước khi ổn định dần vào cuối năm. Thách thức lớn nhất vẫn là tác động từ chính sách thương mại Hoa Kỳ, đặc biệt là những biến động từ nhiệm kỳ Trump 2.0.
 |
| Dự báo tỷ giá USD/VND giai đoạn 2024-2025: Xu hướng và triển vọng. Nguồn: Macrobond, UOB Global Economics & Markets Research, cập nhật ngày 03/01/2025. |
Tuy nhiên, triển vọng vẫn có những điểm sáng. Xuất khẩu được kỳ vọng đạt 420 tỷ USD trong năm 2025, nhờ nhu cầu gia tăng từ các thị trường ASEAN và châu Âu. Ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch, cũng hứa hẹn khởi sắc khi lượng khách quốc tế phục hồi mạnh mẽ, tạo động lực tích cực cho cán cân vãng lai.
Để vượt qua những thách thức này, Việt Nam cần tiếp tục cải cách thể chế, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nâng cao sức mạnh nội tại của nền kinh tế. Các chính sách tập trung vào phát triển bền vững không chỉ giúp bảo vệ đồng VND mà còn đảm bảo vị thế cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.
>> Chuyên gia: Những lĩnh vực nào cần bước ‘đại nhảy vọt’ để giảm nhập siêu dịch vụ?
