Trong vài năm gần đây, nhiều doanh nghiệp gia đình lớn tại Việt Nam ghi nhận sự xuất hiện rõ rệt của thế hệ kế nghiệp. Họ không chỉ giữ lại quyền sở hữu, mà thực sự tham gia điều hành và lãnh đạo chiến lược. Những người trẻ này không đơn thuần “thừa kế” vị trí, mà đang bước vào vai trò CEO, Giám đốc vận hành, hoặc thành viên Hội đồng quản trị.
Đáng chú ý, thế hệ Nextgen Việt Nam mang theo tư duy mới, công nghệ mới, tham vọng mới. Họ là cầu nối giữa di sản kinh doanh của cha mẹ với tốc độ thay đổi của kinh tế số và trong bối cảnh doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam đang ngày một cần đổi mới, thế hệ kế nghiệp ấy đang được nhìn như một “làn gió mới”.
Một thế hệ trẻ đang bước ra thế giới
Theo một bài báo từ trường UEH University (Trường Đại học Kinh tế TP.HCM), tính đến năm 2021, hơn 70% các doanh nghiệp tư nhân tại Việt là doanh nghiệp gia đình hoặc có đặc điểm gia đình (ví dụ: thành viên gia đình điều hành, chi phối cổ phần).
Đặc biệt, xu hướng kế nghiệp vẫn đang tiếp tục tăng lên. Theo Khảo sát Thế hệ kế nghiệp (NextGen) toàn cầu năm 2024 của PwC, trong đó có Việt Nam. Kết quả cho thấy hiện 52% số người trả lời là NextGen đã nắm giữ các vị trí lãnh đạo, tăng đáng kể so với con số 29% vào năm 2022.
Khảo sát Thế hệ kế nghiệp (NextGen) toàn cầu năm 2024 của PwC
Đầu năm 2025, một sự kiện lớn được thu hút sự chú ý của công chúng và cả giới kinh doanh, là đám cưới của ông Phạm Nhật Minh Hoàng, sinh năm 2000 và là con trai thứ của ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Tập đoàn Vingroup. Mặc dù còn khá trẻ, Minh Hoàng cùng người anh cả Phạm Nhật Quân Anh (sinh năm 1993) đã nắm giữ vị trí các công ty con trong hệ sinh thái của tập đoàn.
Riêng Minh Hoàng là người đại diện pháp lý của Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ FGF. Công ty này đổi thương hiệu thành Green Future hồi tháng 3, với lĩnh vực cốt lõi là cho thuê xe. Trong kế hoạch được công bố, Green Future sẽ mở rộng phạm vi hoạt động trên khắp các tỉnh thành tại Việt Nam và sớm tiến ra thị trường quốc tế.
Trong số những cái tên được chú ý năm nay không thể không nhắc đến Đỗ Quang Vinh, con trai cả sinh năm 1991 của ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch Tập đoàn T&T. Trong hệ sinh thái của gia đình “bầu Hiển”, Quang Vinh gần như đảm nhiệm mảng tài chính khi giữ vai trò Phó Chủ tịch HĐQT của ngân hàng SHB và Chủ tịch Công ty chứng khoán SHS. Trong khi đó, em trai là Đỗ Vinh Quang, sinh năm 1995, được bầu làm Chủ tịch Vietravel Airlines. Ngoài ra, Quang là Phó chủ tịch HĐQT của T&T Group kiêm Chủ tịch Câu lạc bộ bóng đá Hà Nội. Trong kế hoạch của T&T, hàng không là một trong những nhánh quan trọng để bổ sung cho tập đoàn.
Khung hình hiếm hoi có mặt tỉ phú Phạm Nhật Vượng cùng hai con trai Phạm Nhật Minh Hoàng và Phạm Nhật Quân Anh
Nguyễn Ngọc Mỹ (sinh năm 1991), con gái của Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Alphanam Nguyễn Tuấn Hải từ lâu đã nổi tiếng là một “thiên kim tiểu thư” tài sắc vẹn toàn trên thương trường. Hiện tại, Nguyễn Ngọc Mỹ nắm giữ vị trí Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc công ty CPCP Đầu tư Alphanam, tức vị trí chỉ sau người cha của mình. Ái nữ 9X cũng đang sở hữu hơn 9,5 triệu cổ phiếu, tương đương 4.985% cổ phần của tập đoàn. Vị trí của cô trong đế chế Alphanam tương đương với anh trai là ông Nguyễn Minh Nhật (sinh năm 1988). Trước đó, cô là người sáng lập CTCP Tư vấn Thiết kế Salvador Perez Arroyo và cộng sự (S Design) và từng là Giám đốc điều hành CTCP Địa ốc Alphanam.
Năm 2017, nữ CEO đã có tên trong danh sách 10 doanh nhân nữ trẻ của Forbes Việt Nam và là người trẻ nhất trong danh sách này. Năm 2015, Nguyễn Ngọc Mỹ cũng xuất hiện trong danh sách 30 Under 30, khi mới 24 tuổi.
Một gương mặt trẻ khác là con trai của bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch tập đoàn Sovico, cổ đông lớn nhất của hãng hàng không Vietjet và Ngân hàng HDBank. Trong cơ cấu cổ đông sáng lập của Công ty Sàn giao dịch tài sản mã hóa HD (HDEX), một nhánh mới của mảng tài chính trong hệ sinh thái HDBank, xuất hiện thông tin của ông Nguyễn Phước Hùng Anh Victor (sinh năm 2002).
Nguyễn Ngọc Mỹ con gái của Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Alphanam Nguyễn Tuấn Hải
Theo báo cáo quản trị năm 2024, cổ phiếu TCB của ngân hàng Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) có ba cổ đông nắm giữ trên 1% vốn nhưng chưa đến 30 tuổi gồm ông Hồ Anh Minh, Hồ Thủy Anh và Hồ Minh Anh. Cả ba người đều là con của ông Hồ Hùng Anh, Chủ tịch Techcombank.
Trong đó, Hồ Thủy Anh và Hồ Anh Minh mỗi người đang sở hữu 344,7 triệu cổ phiếu TCB, tương đương 4,88% vốn. Với việc cổ phiếu này lập đỉnh mới, khối tài sản của hai người này đều đạt 10.133 tỷ đồng, tăng hơn 1.600 tỷ từ đầu năm. Còn Hồ Minh Anh, con gái út của Chủ tịch Techcombank, sở hữu 144,1 triệu cổ phiếu TCB, trị giá 4.200 tỷ đồng.
Hồ Thủy Anh sinh năm 2001, là người trẻ nhất trên sàn chứng khoán sở hữu khối tài sản hơn 10.000 tỷ đồng. Cô lần đầu sở hữu cổ phiếu TCB vào tháng 7/2021 khi chi khoảng 1.100 tỷ để mua 22,5 triệu đơn vị.
Hồ Anh Minh, sinh ngày 17/9/1995, đang là Tổng giám đốc Masterise Group - công ty hoạt động chính trong lĩnh vực đầu tư, phát triển nhà ở cao cấp. Ngoài ra, doanh nhân này còn nắm giữ 10% vốn công ty 1Matrix - đơn vị nghiên cứu mạng blockchain.
Nextgen Việt Nam trong kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo
Khảo sát NextGen 2024 của PwC đã làm rõ vai trò then chốt của NextGen tại Việt Nam trong việc định hình tương lai của doanh nghiệp gia đình trước làn sóng chuyển đổi của thời đại kỹ thuật số. NextGen tại Việt Nam không chỉ là người quan sát những thay đổi này mà họ còn sẵn sàng bước lên đảm nhận vai trò lãnh đạo, với nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của AI đối với chiến lược phát triển trong tương lai. Hơn bao giờ hết, họ có khả năng định hình hoạt động kinh doanh của gia đình mình và tạo ra ảnh hưởng khi đảm đương trách nhiệm quản lý doanh nghiệp.
Một điểm chung mà thế hệ kế thừa nhận định là cần phải thay đổi. “Nhóm này đặt ưu tiên đổi mới lên hàng đầu bên cạnh tăng trường kinh doanh, xác định những chiến lược khả thi để kiến tạo giá trị cho doanh nghiệp bên cạnh các mục tiêu kinh doanh khác”, báo cáo viết.
Theo đó, ưu tiên hàng đầu trong vòng hai năm tới sẽ là tăng trưởng kinh doanh (chiếm 39%), tiếp sau đó là quản lý nhân tài/xây dựng đội ngũ và củng cố nền tảng công nghệ (36%). Giá trị lớn nhất mà thế hệ kế thừa cho rằng mình có thể đóng góp là thông qua việc chuyên nghiệp hóa và hiện đại hóa phương thức quản lý và xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với thời đại kỹ thuật số.
Bối cảnh năm 2025 có nhiều sự thay đổi. Đi cùng xu hướng trỗi dậy của thế hệ kế thừa là một thế giới bất định với sự lên ngôi của công nghệ, trong khi Việt Nam nói nhiều về “kỷ nguyên mới” của kinh tế tư nhân. Thế hệ sau có nhiều điều kiện thuận lợi hơn, nhưng cũng đứng trước nhiều thách thức mới khác với đội ngũ lãnh đạo trước đây. Dễ nhận thấy, giá trị doanh nghiệp trong giai đoạn này phần nhiều sẽ đến từ câu chuyện của công nghệ và sự sáng tạo.
NextGen Việt Nam xem GenAI là chất xúc tác cho chuyển đổi kinh doanh, với các lợi ích được dự đoán như tăng năng suất của nhân viên (39%), tiết kiệm chi phí (39%) và nâng cao trải nghiệm của khách hàng (36%). Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược ứng dụng AI trong bối cảnh cạnh tranh ngày nay, góp phần định vị doanh nghiệp để đạt được thành công trong thời đại kỹ thuật số.
Bà Vưu Lệ Quyên - Tổng Giám đốc Biti’s
Điển hình như trường hợp của Biti’s áp dụng thử nghiệm các công nghệ mới như GenAI.
“Nhìn lại quá trình Biti’s bắt đầu thử nghiệm áp dụng các công nghệ mới như GenAI, tôi nhận thấy sự cần thiết của việc bắt tay vào hành động. Trong bối cảnh kinh doanh và công nghệ đang thay đổi liên tục, sự thích nghi là cực kỳ quan trọng cho sự tồn tại. Bằng cách xác định những khoảng cách, đánh giá rủi ro và cơ hội, đầu tư vào các lĩnh vực mang lại lợi thế cạnh tranh, chúng ta có thể đạt được sự phát triển và thành công lâu dài. Trong đó nhân viên của chúng ta chính là nguồn lực dẫn dắt cho sự phát triển”, Vưu Lệ Quyên, Tổng Giám đốc Biti’s, chia sẻ góc nhìn giá trị về cách điều hướng sự thay đổi và chuẩn bị cho tương lai được dẫn dắt bởi Trí tuệ Nhân tạo (AI) trong khảo sát của PwC .
Một điểm thú vị khác là năng lực số của doanh nghiệp cũng được nhìn nhận khác nhau giữa thế hệ hiện đương nhiệm và các NextGen. Theo đó, có 42% thế hệ đương nhiệm có cái nhìn lạc quan về năng lực số của doanh nghiệp, cao hơn nhiều so với góc nhìn của NextGen (27%). Điều này có thể lý giải do khoảng cách trong sự hiểu biệt hoặc mức độ ưu tiên của các sáng kiến kỹ thuật số giữa hai nhóm thế hệ.
Nhìn chung, khi thế hệ F1 thường vận hành theo quan hệ, bản năng, “con người biết người”, trong khi thế hệ F2/F3 này có xu hướng xây dựng hệ thống – quy trình, công nghệ, phân quyền rõ ràng hơn. Đây là bước chuyển rất quan trọng để doanh nghiệp gia đình có thể phát triển bền vững, quốc tế hóa và cạnh tranh mạnh hơn.
Thách thức và va đập của thế hệ kế nghiệp
Hành trình kế nghiệp trong doanh nghiệp gia đình Việt chưa bao giờ dễ dàng. Giữa kỳ vọng và áp lực, những người trẻ sinh ra trong “chiếc nôi thương trường” đang phải chứng minh rằng họ không chỉ là “người thừa kế”, mà là người điều hành thực sự.
Hơn 76% thế hệ kế nghiệp cho biết họ “muốn tạo ảnh hưởng cá nhân rõ rệt” trong doanh nghiệp, trong khi 62% cho rằng họ đang đối mặt với “thách thức trong việc được tin tưởng và trao quyền”. PwC chỉ ra, phần lớn các doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam chưa có kế hoạch chuyển giao bài bản, khiến việc kế nghiệp diễn ra “tự phát” và tiềm ẩn xung đột giữa hai thế hệ.
Trong nhiều doanh nghiệp Việt, thế hệ F1 vốn trưởng thành từ thời kỳ “thương trường là chiến trường”, quen vận hành theo bản năng, kinh nghiệm và quan hệ. Họ tin vào cảm nhận, “đánh hơi” thị trường tốt, nhưng thiếu quy trình kế nhiệm. Trong khi đó, thế hệ F2/F3 được đào tạo bài bản, tư duy bằng dữ liệu, nói chuyện bằng công nghệ, và mong muốn áp dụng mô hình quản trị hiện đại. Chính sự khác biệt ấy tạo ra không ít “va đập thế hệ”.
Một nghiên cứu của Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH) cho thấy hơn 60% doanh nghiệp gia đình Việt gặp khó khăn khi chuyển giao lãnh đạo, chủ yếu do “thiếu niềm tin giữa thế hệ sáng lập và người kế nhiệm”. Các xung đột thường xoay quanh câu hỏi: “Đổi mới đến đâu để không đánh mất gốc?”. Bởi mỗi bước thay đổi đều đồng nghĩa với việc rời xa phong cách vận hành cũ, nơi quyền lực gắn chặt với cá nhân người sáng lập.
Ông Đỗ Quang Vinh (thứ 3 từ trái qua), cùng ông Đỗ Quang Hiển (đang phát biểu) tại cuộc họp đại hội cổ đông ngân hàng SHB
Tuy vậy, chính trong những va đập ấy, thế hệ kế nghiệp đang định hình lại diện mạo doanh nghiệp Việt. Thay vì chỉ duy trì mô hình cũ, họ tìm cách chuyên nghiệp hóa bộ máy, chuẩn hóa quản trị, và xây dựng tầm nhìn dài hạn.
Thế hệ mới này cũng là lực lượng đang góp phần thay đổi văn hóa kinh doanh Việt Nam. Họ dám mở cửa với nhà đầu tư nước ngoài, sẵn sàng thuê CEO chuyên nghiệp, đưa doanh nghiệp lên sàn, và xây dựng thương hiệu theo chuẩn quốc tế. Một ví dụ điển hình là các lãnh đạo trẻ tại Sơn Kim Group hay DHC Suối Đôi, những người không chỉ tiếp nối mô hình cũ, mà đưa doanh nghiệp bước vào các lĩnh vực mới như wellness, lifestyle hay tiêu dùng hiện đại. Đây chính là sự “tái tạo di sản” theo đúng nghĩa, lấy nền tảng gia đình làm vốn, nhưng dùng công nghệ và tư duy toàn cầu để viết lại câu chuyện.
Theo đánh giá của KPMG Việt Nam, những doanh nghiệp gia đình “có khả năng tái sinh” (regenerative family businesses) thường là nơi thế hệ trẻ được trao quyền thử nghiệm, sai, và học, nhờ đó tạo ra sức bật mới. Báo cáo của KPMG cho biết, các doanh nghiệp Việt có đội ngũ kế nghiệp chủ động thường đạt tốc độ tăng trưởng trung bình cao hơn 1,5–2 lần so với doanh nghiệp chưa có kế hoạch chuyển giao rõ ràng.
Sự chuyển giao này không chỉ tác động đến nội bộ từng doanh nghiệp, mà còn định hình cả bản đồ doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Khi những CEO trẻ bắt đầu vận hành bằng dữ liệu, ESG và quản trị minh bạch, niềm tin của nhà đầu tư quốc tế với doanh nghiệp Việt cũng tăng lên. Bên cạnh đó, việc thế hệ mới chú trọng phát triển bền vững giúp Việt Nam tiến gần hơn với chuẩn mực doanh nghiệp khu vực.
Có thể nói, thế hệ kế nghiệp đang là chất xúc tác quan trọng trong quá trình nâng cấp nền kinh tế tư nhân Việt, từ “doanh nghiệp gia đình” sang “doanh nghiệp chuyên nghiệp”. Nếu thế hệ cha anh đã mở đường bằng khát vọng đổi đời, thì thế hệ kế tiếp đang mở rộng con đường đó bằng tri thức, dữ liệu và tầm nhìn toàn cầu. Và nếu làm tốt, họ không chỉ giữ gìn di sản mà còn có thể biến di sản ấy thành động lực phát triển mới của nền kinh tế Việt Nam.
