Lợi dụng nhu cầu lớn về nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước, một đường dây doanh nghiệp đã tổ chức nhập lậu hơn 116.000 tấn bột đạm động vật từ các quốc gia châu Âu từng có dịch bò điên, đưa vào thị trường Việt Nam với giá trị trên 2.100 tỷ đồng.
Theo cáo trạng vừa được VKSND TP HCM hoàn tất, các doanh nghiệp này đã làm giả hồ sơ xuất xứ, tráo mẫu kiểm dịch và móc nối với cán bộ thú y để hợp thức hóa những lô hàng vốn bị cấm nhập khẩu. Các sản phẩm chủ yếu là bột huyết, bột xương thịt dùng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi - nhóm hàng ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn chuỗi thực phẩm.
“Rửa” nguồn gốc để lọt cửa thị trường
Cơ quan công tố xác định, Việt Nam không cho phép nhập khẩu sản phẩm động vật từ bò, cừu có nguồn gốc từ các quốc gia châu Âu từng ghi nhận dịch bò điên như Anh, Pháp, Đức. Tuy nhiên, do giá nguyên liệu tại các thị trường này rẻ hơn đáng kể, nhiều doanh nghiệp đã tìm cách “lách” quy định để trục lợi.
Thủ đoạn phổ biến là khai gian xuất xứ, biến hàng từ Pháp, Anh thành hàng từ Hungary, Ý hoặc Nga, đây là những quốc gia được phép nhập khẩu. Đồng thời, loại hàng cũng bị “đổi tên” trên hồ sơ từ bột bò (bị cấm) sang bột lợn hoặc gia cầm.
Tại một số doanh nghiệp lớn, giấy chứng nhận kiểm dịch và xuất xứ được làm giả bằng phần mềm chỉnh sửa, đóng dấu giả, ký giả chữ ký bác sĩ thú y nước ngoài, sau đó nộp cho cơ quan chức năng để thông quan.
Tráo mẫu kiểm dịch, đưa hàng bẩn vào chuỗi tiêu dùng
Tinh vi hơn, các doanh nghiệp còn tổ chức tráo mẫu kiểm dịch. Thay vì lấy mẫu trực tiếp từ lô hàng nhập khẩu tại cảng, nhân viên doanh nghiệp chuẩn bị sẵn “mẫu sạch” nguyên liệu không nhiễm ADN bò, không mang mầm bệnh để đưa cho kiểm dịch viên xét nghiệm.
Nhờ đó, hàng chục nghìn tấn nguyên liệu không đảm bảo an toàn vẫn lọt qua khâu kiểm dịch, được đưa vào sản xuất thức ăn chăn nuôi và phân phối ra thị trường.
Cáo trạng cho thấy, để quy trình này diễn ra trót lọt, một số doanh nghiệp đã chi tiền hối lộ định kỳ hoặc theo từng lô hàng cho cán bộ kiểm dịch, với tổng số tiền lên tới nhiều tỷ đồng trong giai đoạn 2018-2023.
Dù các lô hàng được nhập dưới danh nghĩa nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, giới chuyên gia cảnh báo việc nguồn nguyên liệu không an toàn có thể tạo rủi ro dây chuyền, ảnh hưởng đến chất lượng thịt, sữa và các sản phẩm tiêu dùng cuối cùng.
Vụ án được đánh giá là một trong những đường dây buôn lậu nguyên liệu chăn nuôi lớn nhất từ trước đến nay, phơi bày những kẽ hở trong kiểm soát hàng hóa đầu vào của ngành nông nghiệp - thực phẩm. Đây cũng là hồi chuông cảnh báo về việc siết chặt quản lý truy xuất nguồn gốc, kiểm dịch và minh bạch chuỗi cung ứng để bảo vệ thị trường tiêu dùng trong nước.
