Khi mùa cá ồ rộ về, từ tháng 4 đến tháng 6 âm lịch, vùng biển Đắk Lắk (thuộc tỉnh Phú Yên cũ) lại trở nên nhộn nhịp. Những đàn cá lưng xanh, bụng trắng bơi dập dìu trên mặt nước, báo hiệu một mùa biển bội thu và những bữa cơm dân dã đậm vị quê hương.
Tuy có thân hình nhỏ bé, nhưng cá ồ có thịt săn chắc, dai, thơm ngon
Cá ồ là tên gọi địa phương của loài cá ngừ ồ (tên khoa học Auxis thazard), thuộc họ cá ngừ và cá thu ngừ. Loài cá này sinh sống chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt dọc theo dải bờ biển miền Trung. Chúng thường bơi ở độ sâu khoảng 50 mét, xuất hiện gần như quanh năm nên nguồn cá khá dồi dào, giá bán chỉ khoảng 80.000 đồng/kg, trở thành món ăn quen thuộc trong nhiều gia đình miền biển.
Dù chỉ dài 40–50 cm, thân nhỏ bằng bắp tay người lớn, cá ồ lại có phần thịt săn chắc, dai và ngọt, không bị bở như nhiều loại cá biển khác. Nhờ vậy, cá Ồ rất “dễ tính” trong chế biến – từ nướng, hấp, chiên, kho đến làm mắm – mỗi món lại mang một hương vị riêng, phản ánh nét khéo léo và sáng tạo của người dân vùng biển Phú Yên.
Cá ồ nướng lá chuối là món ăn đậm đà nhất, phổ biến nhất trong mùa cá ồ. Người nấu chọn cá tươi vừa đánh bắt, làm sạch, mổ bụng rồi ướp gia vị gồm hành, tỏi, ớt, tiêu giã nhuyễn và muối hột, để thấm đều trong vài tiếng. Sau đó, cá được gói trong lá chuối và nướng trên than hồng rực lửa.
Cá ồ có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn
Khi lớp lá chuối bắt đầu xém nhẹ, hương thơm lan tỏa, phần thịt cá bên trong chín tới, dai giòn, dậy mùi cay nồng đặc trưng. Người ăn xé cá, cuộn cùng xà lách, rau thơm, dừa nạo, cà sống thái lát rồi chấm với mắm ruột cá ồ – thứ nước chấm “linh hồn” của món ăn.
Cũng không thể bỏ qua cá ồ hấp, món ăn đơn giản nhưng giữ nguyên hương vị tự nhiên của cá tươi. Người nấu khứa vài đường trên thân cá, ướp với hành củ, muối và sả đập dập, rồi hấp cách thủy. Hơi nước nóng lan tỏa, quyện cùng mùi thơm của sả, ớt, khiến từng thớ thịt cá trắng ngà tách nhẹ ra, xen lẫn là những đường gân hồng bắt mắt.
Khi thưởng thức, người ta cuốn cá hấp với bánh tráng, rau sống, chấm nước mắm tỏi ớt. Vị ngọt béo của cá hòa quyện cùng vị cay mặn của mắm tạo nên cảm giác “bùng nổ” nơi đầu lưỡi, để lại ấn tượng khó quên cho những ai lần đầu thưởng thức.
Nếu chỉ dừng ở cá nướng hay cá hấp, du khách mới chỉ thưởng thức một nửa tinh túy của cá ồ. Phần còn lại – linh hồn của ẩm thực miền biển Phú Yên – nằm ở mắm ruột cá ồ, thứ gia vị đậm đà, nồng nàn và đầy sức gây nghiện.
Thoạt đầu, mắm ruột cá ồ có thể khiến người chưa quen e dè vì mùi nồng đặc trưng, nhưng chỉ cần nếm thử một lần, vị mặn mòi xen lẫn vị béo ngậy sẽ khiến thực khách phải bật lên tiếng “Ồ!” – đúng như tên gọi của loài cá này.
Mắm ruột có thể ăn kèm cá nướng, thịt luộc, rau sống, hoặc đơn giản chỉ cần chấm với cơm trắng cũng đủ đậm đà, trọn vị biển.
Ngày nay, cá ồ không chỉ là món ăn thân thuộc trong bữa cơm của người Phú Yên, mà còn trở thành “điểm nhấn” trong hành trình khám phá ẩm thực miền Trung.
Du khách đến Tuy Hòa thường tìm đến những quán nhỏ ven biển hay bên bờ kè Bạch Đằng, để thưởng thức cá ồ nướng thơm phức, nhâm nhi cùng chén rượu gạo, ngắm hoàng hôn đỏ rực trên biển.
Cái “Ồ” bật ra lúc ấy – không chỉ vì hương vị của món ăn, mà còn vì sự bình dị, chân thành và hiếu khách của con người miền biển Phú Yên.
