Vào mùa lập đông, khi đất ẩm và mưa lất phất, người dân các xã Hành Tín Đông và Hành Tín Tây (huyện Nghĩa Hành, Quảng Ngãi) lại tất bật với nghề đặc biệt – đào sùng đất. Loài ấu trùng từng bị xem là “kẻ phá hoại mùa màng” nay trở thành đặc sản có giá 300.000 – 350.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho bà con vùng bãi bồi.
Từng được xem là kẻ "phá hoại mùa màng", nay sùng đất thành đặc sản - Ảnh: Internet
Từ ấu trùng phá hoại đến đặc sản được săn lùng
Sùng đất thực chất là ấu trùng của một số loài bọ cánh cứng, sống sâu trong lớp đất phù sa ẩm. Thân chúng béo tròn, trắng đục, dài 3–5 cm, thường xuất hiện nhiều ở ruộng mì, ruộng lạc hay khoai lang sau thu hoạch.
Mùa sùng kéo dài từ tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, khi đất tơi xốp và giàu dinh dưỡng – điều kiện lý tưởng để sùng phát triển. Theo kinh nghiệm dân gian, nơi nào gốc mì bị đen, rễ mục thì nơi đó có nhiều sùng.
Đào sùng không khó, nhưng đòi hỏi kiên nhẫn và tỉ mỉ. Người đi săn phải nhẹ tay moi từng lớp đất để không làm giập thân sùng. Trung bình sau 4–5 tiếng, một người có thể thu được 1–2 kg. Vào mùa cao điểm, nhiều người ở xa cũng lặn lội hàng chục cây số để về đây săn “lộc trời”.
Sùng đất được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn - Ảnh: Internet
Từ món dân dã thành đặc sản “đắt hàng”
Ngay khi đào được, người dân lập tức cho sùng vào xô nước để tránh khô và chảy sữa bên trong. Sau đó, chúng được cắt bỏ phần đuôi, rửa nhiều lần cho trắng và sạch dịch đen. Nhờ vậy, sùng giữ được màu trắng tự nhiên và hương vị đặc trưng khi chế biến.
Trước kia, sùng chỉ là món ăn dân dã trong bữa cơm nông dân ven sông. Dần dần, với vị béo ngậy và hương thơm lạ miệng, loài ấu trùng này đã trở thành đặc sản được nhiều người tìm mua, thậm chí đặt hàng từ xa.
Sau khi thu hoạch, các quán ăn và nhà hàng địa phương thu mua để chế biến thành nhiều món hấp dẫn như sùng chiên giòn, xào lá lốt, nướng than hay hấp sả.
Thịt sùng béo ngậy, ngọt đậm và có mùi thơm rất riêng. Dù nhiều người ban đầu e ngại, nhưng chỉ cần nếm thử một lần là dễ “nghiện” bởi hương vị giòn rụm và béo bùi khó quên.
Mùa sùng chỉ kéo dài 2–3 tháng, nên nguồn cung luôn khan hiếm. Vào cao điểm, mỗi kg sùng tươi có thể lên đến nửa triệu đồng mà vẫn không đủ hàng bán.
Từ chỗ bị xem là kẻ thù của cây trồng, nay sùng đất đã trở thành “lộc trời” từ lòng đất, mang lại kế sinh nhai ổn định cho người dân vùng Hành Tín.
