Xuất khẩu tăng mạnh, mở ra thị trường tiềm năng
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dẫn số liệu của Hải quan Việt Nam cho biết, xuất khẩu cá ngừ sang Thụy Điển đang tăng đều đặn trong 5 năm qua. Kim ngạch đã từ mức 2,5 triệu USD năm 2019 lên gần 4,7 triệu USD chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, tức gần gấp đôi.
Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nhóm thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304, chiếm hơn 74% tổng kim ngạch trong 10 tháng 2025, phần còn lại là cá ngừ đóng hộp.
Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Thụy Điển đang tăng đều đặn trong 5 năm qua - Ảnh minh họa
Số liệu từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) cho thấy Thụy Điển đã tăng nhập khẩu cá ngừ hơn 56% trong 10 năm, từ 29 triệu USD năm 2015 lên gần 46 triệu USD năm 2024. Dù vậy, người tiêu dùng Thụy Điển vẫn ưu tiên nguồn cá từ nội địa và khu vực Bắc Âu, khiến nhập khẩu từ các nước đang phát triển chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ.
Người tiêu dùng Thụy Điển nổi tiếng coi trọng sức khỏe, môi trường và minh bạch chuỗi cung ứng. Họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm có chứng nhận môi trường, đánh bắt hợp pháp, quy trình truy xuất rõ ràng. Đây là lý do yếu tố “bền vững” đang vượt lên như lợi thế cạnh tranh cốt lõi, lấn át các yếu tố về giá.
Điều này đồng nghĩa, doanh nghiệp Việt Nam khó có thể tiếp cận Thụy Điển bằng sản phẩm đại trà, giá rẻ. Thay vào đó, đây là thị trường chiến lược cho cá ngừ cao cấp, đặc biệt là các sản phẩm đạt chứng nhận MSC hoặc tiêu chuẩn xanh tương đương.
Hai thách thức cạnh tranh lớn
Tại Thụy Điển, cá ngừ Việt Nam đang phải cạnh tranh với các “cường quốc cá ngừ” ngoài EU. Các nước như Thái Lan, Philippines, Indonesia, Mauritius, Ecuador… có ưu thế về công suất chế biến, nguồn nguyên liệu dồi dào, thuế quan và quan hệ thương mại lâu năm.
Ngoài ra, còn cạnh tranh với các nhà cung cấp trong hoặc gần châu Âu. Những nhà cung ứng này sở hữu lợi thế vượt trội về khoảng cách địa lý gần, chi phí và thời gian vận chuyển thấp; Hình ảnh “gần gũi – tin cậy” trong mắt người tiêu dùng Bắc Âu; Mối quan hệ lâu năm với hệ thống bán lẻ Thụy Điển; Chuỗi cung ứng bền vững đã được thiết lập.
Dù chịu nhiều rào cản, Thụy Điển không phải thị trường “đóng cửa” với cá ngừ Việt Nam. Cơ hội lớn nhất nằm ở nhóm sản phẩm giá trị gia tăng, định vị trung – cao cấp, phục vụ nhu cầu tiện lợi và ăn uống lành mạnh.
Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nhóm thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304 - Ảnh minh họa
Một số dòng sản phẩm phù hợp xu hướng tiêu dùng tại đây gồm: Loin cá ngừ đông lạnh cắt theo quy cách (saku, cube…), đóng gói hút chân không cho nhà hàng hoặc bán lẻ; Phi-lê cá ngừ đóng khay MAP, bao bì hiện đại, kèm hướng dẫn chế biến; Sản phẩm tiện lợi – ready-to-eat như cá ngừ tẩm sốt, dùng cho salad, poke bowl… Đây cũng là phân khúc có biên lợi nhuận cao, ít chịu áp lực giá từ các nguồn cung truyền thống.
Theo VASEP, Thụy Điển nên được xem là thị trường chiến lược về thương hiệu, nơi các chuẩn mực khắt khe có thể trở thành “tấm hộ chiếu uy tín” để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng sang Na Uy, Đan Mạch, Phần Lan – các nước có thị hiếu tương đồng.
VASEP dự báo năm 2026, nhập khẩu cá ngừ của Thụy Điển khó tăng đột biến từ các thị trường đang phát triển. Tuy nhiên, phân khúc sản phẩm giá trị gia tăng, tập trung chất lượng và tính bền vững, sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định.
Nếu doanh nghiệp Việt Nam kiên trì chiến lược “đi vào ngách nhưng chất lượng cao”, thị trường Thụy Điển sẽ là bệ phóng mở ra cánh cửa rộng hơn vào Bắc Âu và EU.
"Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc chinh phục được những thị trường khó tính như Thụy Điển sẽ là minh chứng quan trọng cho năng lực của doanh nghiệp Việt Nam trong việc chuyển đổi từ mô hình 'bán nguyên liệu' sang 'bán sản phẩm và giải pháp bền vững' – một hướng đi được đánh giá là tất yếu trong tương lai gần của ngành cá ngừ xuất khẩu", VASEP nhận định.
Theo VASEP, trong những năm gần đây, cá ngừ luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu hải sản, và nhóm mặt hàng có giá trị lớn thứ 3 trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Tính từ năm 2020 – 2024, tỷ trọng giá trị xuất khẩu cá ngừ trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đã tăng từ 8,4% năm 2020 lên 10% năm 2024.
Trong 5 năm (2020 – 2024), xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã tăng 52% từ 649 triệu USD năm 2020 lên 989 triệu USD năm 2024. Giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong giai đoạn này tăng trưởng trung bình đạt 8%/năm. Các loài cá ngừ xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam gồm cá ngừ vây vàng, cá ngừ mắt to, cá ngừ vằn…
Các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam đã xuất được sang hơn 110 thị trường trên thế giới. Trong đó, Mỹ, EU, Trung Đông và các nước CPTPP là 4 thị trường tiêu thụ nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam, chiếm tỷ trọng từ 82-86% tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ Việt Nam.
