Ngoại thương Việt Nam - Hoa Kỳ mang tính bổ trợ
Chia sẻ về chính sách chính quyền Hoa Kỳ trong năm 2025 tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, ông Đỗ Ngọc Hưng – Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cho rằng, chỉ sau 4 tuần trở thành Tổng thống chính thức của Hoa Kỳ, ông Donald Trump vẫn đang duy trì động lực mạnh mẽ để thúc đẩy chính sách thương mại một cách mạnh mẽ để thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử, với những tác động đến thuế, đầu tư và quyết sách tác động đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Về tình hình kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, năm 2024, tổng kim ngạch thương mại 2 chiều giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đạt 149,7 tỷ USD, tăng 20,4% so với năm 2023. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang Việt Nam đạt 13,1 tỷ USD, tăng mạnh 33% so với năm trước. Nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam vào Hoa Kỳ đạt 136,6 tỷ USD, tăng 19,3%. Thâm hụt thương mại hàng hóa của Hoa Kỳ với Việt Nam đạt 123,463 tỷ USD, sau sau Trung Quốc và Mexico.
Ông Đỗ Ngọc Hưng – Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ
Tuy nhiên, theo ông Đỗ Ngọc Hưng, sự khác biệt về trình độ phát triển cũng như cơ cấu ngoại thương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ mang tính bổ trợ, chứ không phải là yếu tố cạnh tranh trực tiếp. Hàng hoá Việt Nam không cạnh tranh trực tiếp với hàng hoá của Hoa Kỳ, trong khi giúp người tiêu dùng có thể tiếp cận với hàng hoá chất lượng và giá cả hợp lý, góp phần giảm lạm phát trong nước.
Trong tháng 1/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt khoảng 10 tỷ USD, tăng 4,6% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, nhập khẩu từ Mỹ vào Việt Nam đạt khoảng 1,5 tỷ USD, giảm 6,6% so với cùng kỳ năm trước.
“Những biến động này phản ánh sự gia tăng trong nhu cầu đối với hàng hóa Việt Nam tại thị trường Mỹ, trong khi nhập khẩu từ Mỹ có xu hướng giảm nhẹ trong bối cảnh tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam giảm khoảng 4% và chứng kiến sự suy giảm tại các thị trường chủ chốt so với cùng kỳ”, ông Hưng nhận định.
Tuy nhiên trước các chính sách áp thuế với hàng hóa nhập khẩu của Hoa Kỳ, ông Hưng khuyến nghị doanh nghiệp cần giám sát diễn biến thương mại để có sự điều chỉnh kịp thời.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng kế hoạch sản xuất, kinh doanh do các quốc gia bị áp thuế có thể tăng cường các biện pháp bảo hộ thương mại, gây áp lực cạnh tranh lớn hơn cho thị trường Việt Nam.
Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn
Năm 2025 kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức khi xung đột địa chính trị, chủ nghĩa bảo hộ, cuộc đua về công nghệ giữa các nước lớn,... ngày càng gia tăng. Xung đột giữa các nước lớn sẽ không tránh khỏi tác động đến các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam với mức độ và trên nhiều lĩnh vực khác nhau.
Tương tự, những thay đổi chính sách của Trung Quốc cũng tạo nên thách thức lẫn cơ hội đối với Việt Nam khi nước này vừa là đối tác thương mại lớn vừa là láng giềng của Việt Nam.
Ông Nông Đức Lai – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho hay, mỗi động thái của nền kinh tế và chính sách liên quan của Trung Quốc đều có ảnh hưởng, tác động một cách nhanh hay chậm với mức độ ít hay nhiều đối với Việt Nam.
Hiện nay, Trung Quốc và Hoa Kỳ đều là đối tác thương mại lớn, là thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn, quan trọng nhất của Việt Nam, do đó, cạnh tranh Mỹ - Trung cùng các chính sách thương mại giữa 2 nước đều tác động đến thương mại nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung cả tích cực và tiêu cực.
Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài (Ảnh: MOIT).
Phân tích về tác động tích cực, ông Nông Đức Lai cho hay, sẽ đón nhận làn sóng đầu tư từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, bởi các doanh nghiệp Trung Quốc và quốc tế đã tìm cách đa dạng hóa sản xuất để tránh thuế quan từ Mỹ, dẫn đến việc mở rộng đầu tư vào các quốc gia như Việt Nam, điều này gián tiếp thúc đẩy Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ chi phí lao động cạnh tranh và vị trí địa lý thuận lợi.
Bên cạnh đó, là cơ hội tham gia vào chuỗi sản xuất, thu hút đầu tư nước ngoài mở ra cơ hội cho Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất phụ trợ, tạo cơ hội cho doanh nghiệp tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp nhẹ. Đồng thời, tăng xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, điều này cũng khiến Việt Nam đối mặt với nguy cơ bị Mỹ điều tra chống bán phá giá.
Song ông Lai cũng cho rằng, đây cũng là cơ hội và động lực để Việt Nam thúc đẩy 3 đột phá chiến lược là cải thiện cơ sở hạ tầng, minh bạch hóa thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Trong khi đó, EU đã bắt đầu nhiệm kỳ mới giai đoạn 2024- 2029 với nhiều điều chỉnh chính sách quan trọng. Ông Trần Ngọc Quân – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU – thông tin, Chương trình thỏa thuận xanh châu Âu với rất nhiều yêu cầu cao về môi trường và phát triển bền vững đã dần chuyển sang những chương trình được đánh giá là thay đổi về quan niệm điều hành.
Chính sách chung của EU sẽ là tăng cường khả năng cạnh tranh, tăng cường an ninh và tăng cường khả năng phục hồi kinh tế. Dự kiến EU sẽ thực hiện chương trình tổng thể là La bàn cạnh tranh (tập trung vào đơn giản hóa thủ tục hành chính, thủ tục thuế), Omnibus (tập trung vào phát triển xanh theo năng lực của doanh nghiệp gồm dãn tiến độ EUDR, rà soát lại CBAM dự kiến đưa số lượng doanh nghiệp bị ảnh hưởng xuống còn 20% theo số liệu hiện này, bỏ chương trình giảm sử dụng thuốc trừ sâu mà thay bằng công nghệ sinh học, áp dụng thuốc theo quy trình, đối thoại với doanh nghiệp trong thiết kế sinh thái để đưa ra các quy định phù hợp
Để thực thi an ninh kinh tế và khả năng phục hồi, EU theo đuổi chính sách tăng cường đàm phán FTA (hiện đang nỗ lực sớm kết thúc đàm phán với Ấn độ, các nước ASEAN, các nước Nam Mỹ, Châu Phi….), thúc đẩy xuất khẩu, thu hút đầu tư và quản lý chặt hàng nhập khẩu vào EU với chính sách kiểm soát an toàn chất lượng – hiện EU có 2 cơ quan giám sát và cảnh báo an toàn với hàng nông nghiệp và công nghiệp, chống gian lận thương mại, chống bán phá giá, trợ cấp….
Khuyến nghị đối với doanh nghiệp Việt Nam trước sự thay đổi chính sách của EU, ông Trần Ngọc Quân cho hay, EVFTA là hiệp định đưa lại ưu thế rõ rệt cho hàng Việt Nam. Do vậy, doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm bạn hàng để tận dụng lợi thế này, chiếm lĩnh thị trường trước khi rất nhiều FTA sẽ được EU kết thúc đàm phán dự kiến trong năm nay và năm sau.
Bên cạnh đó, các hiệp hội cần yêu cầu các doanh nghiệp nâng cao tinh thần trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh, hướng dẫn doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu theo quy định, tăng cường quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm.
