Gần đây, câu chuyện một giảng viên đại học Trung Quốc tạm gác bục giảng để đi giao đồ ăn trong suốt một tháng giữa mùa đông đã tạo nên làn sóng tranh luận mạnh mẽ trên mạng xã hội, không chỉ vì sự khác biệt nghề nghiệp, mà còn bởi những suy ngẫm sâu sắc về lao động, nhân phẩm và trải nghiệm sống.
Nhân vật gây chú ý là ông Hình Bân, giảng viên Khoa Văn học, Đại học Lâm Nghi (TP Lâm Nghi, tỉnh Sơn Đông). Cuối tháng 12/2022, ông chi 9.000 tệ (khoảng 33,7 triệu đồng) mua một chiếc xe máy và chính thức “hóa thân” thành shipper giao đồ ăn. Trải nghiệm này kéo dài trọn một tháng, cho tới mùng 1 Tết Âm lịch, khi ông hoàn thành đơn giao cuối cùng.
Ông Hình Bân - Giáo sư ngành Văn học đã kiếm được 26 triệu trong vòng 1 tháng hành nghề làm shipper. Ảnh: Tổng hợpTrong khoảng thời gian đó, ông Hình Bân đã giao hơn 2.000 đơn hàng, trung bình mỗi ngày chạy xe khoảng 210 km, với tổng thu nhập hơn 7.000 tệ (xấp xỉ 26 triệu đồng).
Một trải nghiệm “rất… văn học”
Cuối tháng 8/2023, tại một buổi sinh hoạt học thuật do Học viện Đông Di tổ chức, ông Hình Bân chia sẻ lại hành trình đặc biệt này. Bài tự thuật với nhan đề “Mùa đông năm 2022, tôi đi giao đồ ăn ở thành phố Lâm Nghi” sau đó được đăng tải trên mạng xã hội và nhanh chóng lan truyền, kéo theo nhiều ý kiến trái chiều.
“Tôi không ngờ câu chuyện lại được chú ý nhiều như vậy,” ông thừa nhận. “Xét ở một góc độ nào đó, việc giao đồ ăn cũng mang tính văn học. Tôi làm điều này để rèn luyện và nâng cao chính bản thân mình.”
Trong bài viết, nam giảng viên mô tả một tháng làm shipper là chuỗi ngày vô cùng khắc nghiệt. Để tăng thu nhập, nhiều lúc ông phải nhận cùng lúc 4–5 đơn. Ông từng bị khách hàng, bảo vệ liếc xéo, mắng mỏ, nhưng cũng không ít lần được an ủi bởi những khoảnh khắc tử tế, ấm áp giữa đời thường.
“Mục đích của tôi là tích lũy trải nghiệm sống,” ông viết. “Nếu không có nỗi đau thấm vào da thịt, thì những gì viết ra đều rất nhẹ, rất hời hợt.”
Qua đó, ông kêu gọi xã hội có cái nhìn cảm thông hơn với sự vất vả của lực lượng shipper – những con người đang âm thầm giữ nhịp cho đời sống đô thị.
Mỗi ngày hơn 30.000 bước chân, giảm 6 kg
Theo The Paper, do vẫn đảm nhiệm công việc giảng dạy, ông Hình Bân chỉ có thể làm shipper theo hình thức nhận đơn tự do. Những ngày nghỉ, ông chạy xe từ sáng đến tối; ngày thường, ông tranh thủ hai tiếng buổi sáng, tối ăn xong lại tiếp tục cho đến 1–2 giờ, thậm chí 2–3 giờ sáng.
“Ban đêm tiền cao hơn, nhưng thường phải đi rất xa,” ông nhớ lại.
Có những lần ông phải chạy xe vào thôn làng hẻo lánh, đường quê tối mịt, ánh đèn xe không chiếu xa, thậm chí lạc xuống mương. Trên đường lớn ban đêm, xe tải chạy sát bên khiến ông nhiều phen thót tim. Có lúc rét quá, tay tê cứng, ông buộc phải dừng xe giữa cánh đồng, chạy vòng quanh cho ấm người, mở bản đồ ra mới biết mình đang cách Đại học Lâm Nghi 9 km về phía Bắc, trong khi quãng đường trở về vẫn còn rất xa.
Nam giảng viên khi hóa thân thành shipper. Ảnh: Tổng hợpTheo thống kê cá nhân, chỉ trong một tháng, ông đã giao hơn 2.000 đơn, tiếp xúc với vài trăm cửa hàng, gõ hơn 2.000 cánh cửa; mỗi ngày đi xe 210 km, đi bộ khoảng 32.000 bước, leo 110 tầng cầu thang. Kết quả, ông giảm tới 6 kg.
Thu nhập không “màu hồng” như lời đồn
Về thu nhập, ông Hình Bân cho biết mức phổ biến chỉ khoảng 10 tệ/giờ (khoảng 37.000 đồng), cao điểm có thể lên 20 tệ/giờ (khoảng 75.000 đồng). Mỗi đơn hàng trị giá khoảng 3,5 tệ, thời gian hoàn thành trung bình 20 phút.
“Nếu một giờ giao được 3 đơn thì thu về khoảng 10,5 tệ. Giao ghép 4–5 đơn thì có thể đạt 15–19 tệ, nhưng áp lực rất lớn, dễ bị giục và phàn nàn,” ông phân tích.
Sau một tuần trải nghiệm, ông nhận ra những con số “mỗi ngày kiếm cả nghìn tệ” từng xuất hiện trên báo chí là không thực tế, trong khi thực tế của ông gần với những báo cáo thu nhập thấp hơn.
Gặp đồng nghiệp, nghe sinh viên thì thầm
Trong thời gian giao hàng, ông Hình Bân từng gặp đồng nghiệp trong trường. Nhờ đeo khẩu trang và mũ bảo hiểm, ông không bị nhận ra, nhưng có lần vẫn nghe sinh viên thì thầm: “Shipper này trông giống thầy Hình quá.”
Theo ông, áp lực lớn nhất khi giao đồ ăn là nỗi sợ trễ giờ. Chỉ cần trễ một giây cũng có thể bị khấu trừ 20% thu nhập; trễ lâu hơn còn phải bù tiền.
Bên cạnh những niềm vui nhỏ, trải nghiệm này cũng để lại nhiều ký ức buồn: bị yêu cầu đổ rác không công để đổi lấy đánh giá tốt; giao đúng giờ nhưng bị khách nói đồ ăn nguội, buộc phải tự bỏ tiền đền; thậm chí từng bị một thiếu niên cùng cha mẹ chửi mắng, xô đẩy.
“Là người làm giáo dục, tôi luôn nghĩ người trẻ như một tờ giấy trắng, cần được dẫn dắt đúng cách,” ông chia sẻ. “Gặp chuyện đó, tôi thực sự rất buồn.”
Được biết, ông Hình Bân sinh tháng 12/1976, quê Thanh Đảo (Sơn Đông). Sau khi tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Văn học hiện đại – đương đại Trung Quốc tại Đại học Sư phạm Tây Bắc năm 2003, ông về giảng dạy tại Đại học Lâm Nghi. Hiện ông phụ trách các môn Văn học Trung Quốc hiện đại, Văn học Trung Quốc đương đại, đã công bố 7 bài nghiên cứu học thuật và xuất bản 2 đầu sách, chuyên sâu về thơ ca đương đại Trung Quốc.
Một tháng làm shipper không khiến ông rời xa văn chương, mà trái lại, đưa ông tiến gần hơn với đời sống – nơi, theo chính lời ông, “văn học bắt đầu từ những bước chân mỏi mệt và những va đập rất thật của con người”.
