Sáng 3/12, tiếp tục chương trình kỳ họp, Quốc hội thảo luận về báo cáo tổng hợp việc thực hiện các nghị quyết giám sát và chất vấn của Quốc hội khóa XIV và XV.
Tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) đánh giá thị trường vàng trong nước chưa thật sự ổn định bền vững.
Theo đại biểu, thời gian qua Ngân hàng Nhà nước đã triển khai loạt biện pháp mạnh như tăng cung vàng, tổ chức đấu thầu, thanh tra doanh nghiệp kinh doanh vàng và tham mưu sửa đổi Nghị định 24.
Những động thái này từng giúp thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng miếng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, có giai đoạn mức chênh lệch giá vàng tăng rất mạnh trở lại, tiềm ẩn nguy cơ đầu cơ, thao túng thị trường.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho biết, báo cáo đã liệt kê khá chi tiết các biện pháp xử lý, song vẫn thiếu phân tích về nguyên nhân cốt lõi cũng như chưa nêu rõ định hướng tổ chức lại thị trường vàng sau sửa đổi Nghị định 24.
Ngoài ra, những vấn đề như giảm độc quyền, tăng cạnh tranh lành mạnh, kiểm soát “làm giá” hay biện pháp ngăn biến động vàng gây bất ổn vĩ mô như Quốc hội đã yêu cầu, vẫn chưa được thể hiện đầy đủ.
Theo bà, yêu cầu của Nghị quyết 173/2024 của Quốc hội về “'ổn định thị trường vàng, không để ảnh hưởng tới ổn định tiền tệ, an toàn hệ thống” mới chỉ được đáp ứng một phần và mức độ bền vững chưa cao.
Nữ đại biểu đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết sau khi Nghị định 24 được sửa đổi; công khai lộ trình tổ chức lại thị trường vàng; nghiên cứu khả năng thiết lập sàn giao dịch vàng tập trung với cơ chế quản lý chặt chẽ, tiệm cận thông lệ quốc tế.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng)Trước đó, báo cáo của Chứng khoán SHS nhận định, việc thành lập sàn giao dịch vàng có thể mang lại nhiều thay đổi tích cực cho thị trường trong nước.
Cụ thể là tăng thanh khoản và minh bạch, thu hẹp chênh lệch giá mua - bán (Bid/Ask spread) và tạo điều kiện để một phần lượng vàng “trong két” được đưa vào hệ thống tài chính.
Tuy nhiên, sàn vàng khó xử lý căn nguyên của chênh lệch giá vàng trong nước so với thế giới. Nói cách khác, sàn vàng chỉ “xử” được cách giao dịch, chứ không “xử” được mức giá.
Theo SHS, những gì sàn vàng có thể làm được, thứ nhất, sàn vàng sẽ cải thiện thanh khoản và tính minh bạch của thị trường vàng. Khi giao dịch tập trung qua một sàn quốc gia với các thành viên được cấp phép, giá cả và khối lượng giao dịch được công bố liên tục, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin và giao dịch trong môi trường minh bạch. Đồng thời, quy trình niêm yết giá và khớp lệnh điện tử sẽ chuẩn hóa bước giá và phương thức giao dịch, hạn chế tình trạng chào giá tùy tiện trên thị trường tự do.
Thứ hai, sàn vàng có thể góp phần thu hẹp chênh lệch giá mua/bán. Hiện nay, chênh lệch giá mua 1 và bán 1 vàng SJC trong nước thường ở mức khá cao (khoảng 2 triệu đồng/lượng, tương đương 1-1,3% giá trị), thậm chí vàng trang sức có đợt chênh tới 2,6-3 triệu đồng/lượng. Mức này lớn hơn nhiều so với thị trường vàng quốc tế: Tại các trung tâm lớn, chênh lệch mua bán vàng chỉ khoảng 0,1-0,2%. Một sàn vàng với nhiều người tham gia và cạnh tranh sẽ tạo “Bid Ask Spread” thị trường thấp hơn, giảm chi phí ẩn cho nhà đầu tư khi mua bán.
Thứ ba, sàn vàng là kênh để “monetize” một phần vàng trong dân, tức giúp chuyển hóa một phần vàng nhàn rỗi thành vốn trong hệ thống tài chính thay vì nằm bất động. Cung vàng miếng eo hẹp (chỉ luân chuyển thương hiệu SJC) dẫn đến giá vàng SJC thường xuyên cao hơn giá quốc tế, và thực trạng này tạm coi là “hợp lý” trong khuôn khổ chính sách hiện nay. Rõ ràng, một sàn giao dịch không thể tự tạo thêm nguồn cung vàng vật chất. Nếu cơ chế nhập khẩu vàng không thay đổi, sàn cũng chỉ giao dịch lượng vàng hiện có; chênh lệch giá về bản chất vẫn tồn tại.
