Bỏ thuế khoán: 'Nước nổi thì thuyền cũng nổi'

Băn khoăn trước giờ G

Ngày 8/10, tại Hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” do báo Tuổi Trẻ tổ chức, ông Nguyễn Xuân Thành - Phó Chủ tịch UBND phường An Đông, TPHCM - cho biết, phường hiện có hơn 81.000 dân, với gần 4.000 hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 26% tổng thu thuế của địa phương trong năm qua.

Theo ông Thành, việc bỏ thuế khoán có ý nghĩa lớn trong việc tạo sự minh bạch, thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, thuận lợi hơn khi tiếp cận tín dụng và từng bước thực hiện chuyển đổi số thông qua kê khai và bán hàng trực tuyến. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng giai đoạn đầu sẽ gặp nhiều khó khăn do hộ kinh doanh phải làm quen với quy trình mới.

Tại hội thảo, nhiều tiểu thương tại phường An Đông cho biết, họ lo ngại về các thủ tục kế toán, hóa đơn điện tử, chữ ký số, việc nộp thuế và lưu trữ hồ sơ. Một số hộ băn khoăn về cách kê khai hàng tồn kho vào thời điểm 31/12/2025, hay chi phí vận hành sau khi chuyển đổi.

Khó khăn cũng xuất phát từ đặc thù của hộ kinh doanh truyền thống, trong đó có những hộ “cha truyền con nối” nhưng thế hệ sau không tiếp tục, hoặc chủ hộ lớn tuổi chưa quen sử dụng công nghệ. Ngoài ra, còn có áp lực về lộ trình thực hiện và nguy cơ bị xử phạt thuế do sai sót hoặc chậm nộp tờ khai.

UBND phường An Đông đã tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn trực tiếp và trực tuyến nhưng theo ông Thành, tâm lý lo ngại của người dân vẫn còn nhiều.

Ông Thành đề xuất miễn phí phần mềm ít nhất một năm đầu và tập huấn sử dụng; xây dựng đường dây nóng hỗ trợ kỹ thuật, nghiệp vụ; giới thiệu đơn vị kế toán uy tín, giá rẻ; không xử phạt sai phạm lần đầu để tạo sự đồng thuận…

Theo Thuế TPHCM, tính đến giữa tháng 9 năm nay, toàn thành phố có 361.879 hộ kinh doanh, trong đó 257.389 hộ đang nộp thuế khoán, chiếm hơn 71% tổng số hộ kinh doanh. Lượng hộ phải chuyển đổi trong thời gian ngắn là rất lớn, đòi hỏi sự chuẩn bị đồng bộ từ cơ quan thuế đến chính quyền địa phương.

Hạn chế tối đa sai phạm

Ông Nguyễn Thành Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương - cho biết, các cơ quan nhà nước đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là tâm lý và thói quen cũ của tiểu thương tại các chợ truyền thống. Ông cho rằng việc xuất hóa đơn điện tử không chỉ minh bạch nguồn gốc hàng hóa, mà còn giúp bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng khi bảo hành hoặc khiếu nại.

Ông Nguyễn Nguyên Phương - Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM - cho biết, việc thay đổi chính sách thuế diễn ra trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện nên Sở đã làm việc với các ví điện tử và ngân hàng để hỗ trợ tiểu thương tiếp cận hình thức thanh toán hiện đại như quét mã QR, sử dụng máy POS.

Nhiều đơn vị cung cấp thiết bị miễn phí hoặc ưu đãi giá nhằm khuyến khích tiểu thương áp dụng. Đối với hộ kinh doanh nông sản gặp khó khăn trong tiêu thụ, Sở phối hợp với thương nhân, bếp ăn tập thể và chợ truyền thống để tìm đầu ra ổn định, tạo điều kiện cho hộ kinh doanh yên tâm sản xuất và chuyển đổi số.

Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính - cho biết, đối với hộ nhỏ, hàng tồn kho không đáng kể; với hộ lớn, việc quản lý chứng từ và hóa đơn đã quen thuộc. Ngành thuế sẽ tiếp tục nghiên cứu đề xuất của hộ kinh doanh về gộp hóa đơn lẻ và rà soát quy định để phù hợp với thực tế, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh rau, củ, quả là mặt hàng có tỷ lệ hư hỏng cao.

Theo ông Sơn, chi phí cho việc xuất hóa đơn hiện nay không lớn, do chứng từ in từ máy POS có thể chuyển thành hóa đơn điện tử. Việc này vừa thuận tiện, vừa giúp người mua có cơ sở khiếu nại hoặc bảo hành sản phẩm.

Ông Sơn nhấn mạnh, cơ quan thuế đang tăng cường tuyên truyền để hộ kinh doanh nắm rõ quy định, tránh sai sót dẫn đến bị xử phạt. “Chúng tôi mong chính quyền địa phương cùng vào cuộc để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu” - ông Sơn nói.

Cục Thuế cũng đã giao Ban Chính sách và Ban Pháp chế phối hợp hỗ trợ, hạn chế tối đa sai phạm khi triển khai thực hiện, đảm bảo việc chuyển đổi sang hình thức kê khai diễn ra thuận lợi cho người nộp thuế.

Ông Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội - cho biết, mục đích bỏ thuế khoán để chuyển sang kê khai, chuyển hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, không phải để tăng thu cho ngân sách. Bởi thực tế, với thuế khoán hiện tại, nhà nước còn thu được nhiều hơn vì cơ quan thuế có quyền áp mức khoán, người nộp khó đàm phán. Tuy nhiên, thuế kê khai dựa trên nhiều chứng từ, minh bạch và chính xác hơn cho tiểu thương. “Nhà nước phải hỗ trợ rất lớn, vì chi phí ban đầu không nhỏ, nhưng về lâu dài Nhà nước không thiệt. Khi bà con kinh doanh lớn mạnh, nền kinh tế phát triển, nước nổi thì thuyền cũng nổi” - ông Cường nhận định.