Logistics chiếm khoảng 4,5% GDP
Chiều 9/1, tại hội thảo “Thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành logistics”, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết hoạt động logistics tại Việt Nam có một vai trò rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế đất nước.
Đặc biệt, hoạt động chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics cũng đã được đưa vào một trong những nhiệm vụ, kế hoạch nâng cao năng lực và phát triển của đất nước. Bên cạnh đó, Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã đưa logistics vào một trong 8 lĩnh vực ưu tiên.
“Chúng ta đang bước vào thời điểm hết sức ý nghĩa khi năm 2025 là năm bản lề của kỷ nguyên vươn mình. Năm 2024 chúng ta đã có những khởi sắc, trong giai đoạn 2025 có nhiều cơ hội để chúng ta tiếp tục bứt phá, đặc biệt là trong lĩnh vực logistics”, ông Hải nói.
Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương (Ảnh: Thanh Loan).
Theo số liệu tại hội nghị, Việt Nam hiện có hơn 35.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ logistics, trong đó trên 90% là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Về cơ cấu, doanh nghiệp tư nhân chiếm tỉ trọng lớn nhất với 95,9%, tiếp đến là doanh nghiệp FDI (2,3%), hợp tác xã (1,4%) và doanh nghiệp Nhà nước (0,4%).
Các doanh nghiệp dịch vụ logistics tập trung chủ yếu ở các tỉnh, thành phố có nền kinh tế phát triển mạnh như Tp.Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương và Đồng Nai.
Về cơ cấu ngành nghề, hoạt động chính của các doanh nghiệp dịch vụ lô diện tích là vận tải đường bộ (56,2%), dịch vụ chuyển phát và kho bãi (35,5%), và dịch vụ hỗ trợ vận tải (5%).
Tại hội thảo, ông Trevor O'Regan - Chuyên gia quốc tế, Dự án Thương mại số tại Việt Nam của USAID cho biết ngành logistics Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội khi có vị trí chiến lược, đường bờ biển trải dài cùng các cảng quốc tế lớn (Hải Phòng, Đà Nẵng, Tp.Hồ Chí Minh, Vũng Tàu) khiến Việt Nam trở thành trung tâm lý tưởng cho vận chuyển hàng hải.
Việt Nam là trung tâm lý tưởng cho vận chuyển hàng hải (Ảnh: Phạm Tùng).
Đồng thời, logistics chiếm khoảng 4,5% GDP tại Việt Nam và đang tăng trưởng với tốc độ 14-16% mỗi năm. Chính phủ cũng đang đầu tư mạnh vào hạ tầng logistics, bao gồm xây dựng đường cao tốc mới, mở rộng sân bay
Tuy nhiên, chuỗi cung ứng của Việt Nam phải đối mặt với những thách thức như chi phí logistics cao, khoảng cách về cơ sở hạ tầng và các quy định phức tạp trong một số trường hợp.
“Ngành logistics của Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi số nhanh chóng, với 68% công ty đầu tư vào công nghệ mới bất chấp những thách thức về cơ sở hạ tầng.
Các đổi mới chính bao gồm hệ thống quản lý kho bãi và vận tải, dự báo dựa trên AI và các giải pháp theo dõi lộ trình dựa trên Internet vạn vật. Điều này giúp các công ty vượt qua khoảng cách về cơ sở hạ tầng, đồng thời đáp ứng nhu cầu của các ngành sản xuất chế tạo và thương mại điện tử đang mở rộng của Việt Nam” , ông Trevor O'Regan nói.
"Các yếu tố cần và đủ đã hội đủ"
Ông Trevor O'Regan cũng đưa ra những giải pháp khuyến nghị như Việt Nam cần bảo vệ chuỗi cung ứng trong tương lai bằng cách phát triển lợi thế cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu với AI, thương mại số, logistics và tính bền vững
“Việt Nam nên xem xét phát triển các doanh nghiệp phục vụ mục đích đặc biệt (Special Purpose Vehicle – SPV) đẳng cấp thế giới để trở thành quốc gia dẫn đầu về đổi mới logistics”, ông Trevor O’Regan đề xuất.
Đồng thời xem xét thành lập một trường Đại học và Viện Nghiên cứu đẳng cấp thế giới chuyên về chuỗi cung ứng toàn cầu với AI, thương mại số, logistics và tính bền vững để giáo dục đào tạo kỹ thuật và dạy nghề về quản lý chuỗi cung ứng và logistics.
Đảm bảo áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế cần thiết cho chuyển đổi số và thương mại điện tử tại Việt Nam. Đặc biệt, Việt Nam nên đặt mục tiêu trở thành Top 5 trung tâm logistics xanh để đầu tư trong dài hạn.
Cùng với đó là hợp tác chặt chẽ hơn với Thái Lan để tận dụng lợi thế của nhau trong việc biến 2 nước láng giềng ASEAN thành địa điểm đẳng cấp thế giới về logistics và thương mại điện tử.
Ông cũng đề xuất thành lập quỹ khởi nghiệp logistics xanh do Nhà nước hậu thuẫn tập trung vào việc đưa những ý tưởng mới và các giải pháp sáng tạo về logistics xanh ra thị trường. Từ đó tạo nguồn cung đa dạng về các giải pháp chuyển đổi số với chi phí hợp lý, giúp doanh nghiệp có nhiều lựa chọn tối ưu hơn..
Về phía doanh nghiệp, bà Phạm Thị Lan Hương - Chuyên gia trong nước, dự án thương mại số tại Việt Nam của USAID đưa ra các đề xuất doanh nghiệp trước tiên nên tự giải quyết bài toán nội lực trong khi chờ đợi những thay đổi từ các yếu tố khách quan.
“Về nhận thức, tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp không có cùng nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số, điều này tiềm ẩn nguy cơ chống đối trong giai đoạn đầu triển khai”, bà Hương phân tích.
Theo đó, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược/kế hoạch chuyển đổi số, thể hiện vai trò của tất cả các bộ phận trong kế hoạch đó. Đồng thời truyền thông đầy đủ và xây dựng cơ chế KPI cho các đầu mục công việc về chuyển đổi số. Chia nhỏ mục tiêu chuyển đổi số, làm từ những ứng dụng đơn giản trước. Tìm kiếm các giải pháp dạng “on cloud” thay vì viết riêng cho doanh nghiệp mình.
Bà Bùi Thị Hải Yến - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Logistics Việt Nam (VLA) nhận định muốn thúc đẩy chuyển đổi số trong logistics trước tiên là thay đổi tư duy người lãnh đạo, sau đó là phải thay đổi các khái niệm vốn đã quá quen thuộc, phản ánh phương thức logistics truyền thống. Theo bà, chuyển đổi số không phải vấn đề công nghệ mà trước tiên là vấn đề về cơ chế và nhận thức.
“Thời vận của Việt Nam nay đã khác, các yếu tố cần và đủ đã hội đủ, cả xã hội đang vươn mình. Trong đó, các công trình kiến tạo logistics hiện đại đang được hình thành với các cảng quốc tế, mạng lưới đường sắt tốc độ cao liên vận quốc tế, các trung tâm logistics hiện đại.
Vì thế, chiến lược phát triển logistics Việt Nam không chỉ là tự lo cho tốt mà phải vươn lên, vươn xa trở thành một trong những trung tâm logistics tiên tiến hàng đầu trong khu vực và quốc tế”, bà Yến nhấn mạnh.
