Theo số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến cuối năm 2024, cả nước đã giải ngân 548.569 tỷ đồng vốn đầu tư công, đạt 72,9% kế hoạch Thủ tướng giao. Mặc dù con số này thấp hơn so với cùng kỳ năm 2023 nhưng vẫn cho thấy những tín hiệu tích cực về hiệu quả sử dụng vốn. Chỉ số ICOR giảm đáng kể, phản ánh mỗi đồng vốn đầu tư đang được sử dụng hiệu quả hơn, tạo đòn bẩy cho sự phát triển kinh tế bền vững.
Báo cáo cập nhật ngành Đầu tư công của CTCK Dầu khí (PSI) đã liên hệ và rút ra bài học về giai đoạn tăng trưởng kinh tế vượt bậc của Trung Quốc những năm 1999-2007 khi quốc gia này tập trung mạnh mẽ vào đầu tư công để đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số.
Bài học giai đoạn 1999 - 2007 của Trung Quốc
Theo đó, tỷ trọng đầu tư tài sản cố định trong GDP đã tăng mạnh, từ 32,7% năm 1999 lên 43,2% vào năm 2007, phản ánh vai trò quan trọng của đầu tư công trong quá trình thúc đẩy tăng trưởng. Những đặc điểm này có sự tương đồng với tình hình hiện tại của Việt Nam, khi đầu tư công đang được xem là động lực chính để hỗ trợ nền kinh tế.
Trong giai đoạn nói trên, Trung Quốc đã áp dụng linh hoạt các biện pháp đẩy mạnh xây dựng hạ tầng chiến lược, bao gồm: phát hành trái phiếu chính phủ hay huy động đầu tư tư nhân thông qua hợp tác công - tư để đảm bảo nguồn vốn cho các dự án lớn. Hệ thống quy hoạch đô thị và chính sách đền bù hợp lý giúp đẩy nhanh quá trình giải phóng mặt bằng, giảm thiểu tranh chấp và khiếu kiện.
Trung Quốc tập trung vào việc quy hoạch nguồn cung vật liệu, đảm bảo sự chủ động trong chuỗi cung ứng để tránh tình trạng thiếu hụt nguyên liệu xây dựng.
Theo PSI, với mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 của Việt Nam, đầu tư công được kỳ vọng sẽ là động lực chính để hiện thực hóa tham vọng này. Nhiều chính sách quan trọng cũng được triển khai và thực thi nhằm tháo gỡ các nút thắt trong đầu tư công.
Động lực từ chính sách
Số liệu Bộ tài chính cho biết, nợ công tính đến cuối năm 2024 ước tính khoảng 4 – 4,1 triệu tỷ đồng, tương đương với khoảng 36 - 37% GDP, tương đương tỷ lệ năm 2023.
"Chúng tôi cho rằng tỷ lệ nợ công/GDP của Việt Nam vẫn đang ở mức an toàn nếu so với mức trần nợ công là 60% GDP mà Quốc hội đã đề ra đến năm 2030, từ đó cho thấy dư địa tài khóa còn rất dồi dào để thực hiện linh hoạt các chính sách tài khóa nhằm dẫn dắt và tạo động lực cho nền kinh tế trong thời gian tới" – PSI nhận định.
Năm 2025, Ngân hàng Nhà nước cũng đã đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng đạt 16%, cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Theo đó, đầu tư công có thể được hưởng lợi bởi khi tín dụng tăng trưởng, hệ thống ngân hàng có thể cung cấp nhiều khoản vay hơn cho Chính phủ. Cùng với đó, chi phí vốn vay cũng có thể giảm đi nếu Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất nhằm kích cầu tín dụng trên toàn hệ thống.
Luật Đầu tư công sửa đổi tập trung vào ba khía cạnh chính: phân cấp thẩm quyền, điều chỉnh tiêu chí phân loại và tăng cường cơ chế giám sát, quản lý nguồn vốn. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến độ giải ngân, khắc phục các vướng mắc hiện có và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
Ngoài ra, Nghị định 18 về tinh gọn bộ máy sẽ trực tiếp tăng phân bổ ngân sách nhà nước vào đầu tư phát triển, hứa hẹn cải thiện hiệu suất sử dụng ngân sách nhà nước và hiệu quả của vốn đầu tư công.
Nguồn: SBV
Ngay từ đầu năm, Chính phủ đã tích cực chỉ đạo thực hiện đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công. Đặc biệt, ngành giao thông vận tải đang dẫn đầu với 19 dự án đầu tư mới, trong đó có 6 dự án cao tốc trọng điểm. Các dự án "khủng" như Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (67 tỷ USD) hay Nhà máy điện Hạt nhân Ninh Thuận cũng đang được gấp rút chuẩn bị, kỳ vọng tạo ra làn sóng đầu tư mạnh mẽ trong năm tới.
Nhóm ngành triển vọng
Theo báo cáo từ Chứng khoán Dầu khí PSI, làn sóng đầu tư công sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa mang lại cơ hội tiềm năng cho nhiều nhóm ngành. Một số doanh nghiệp như CTCP Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV), Tổng CTCP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex, VCG), CTCP Xây dựng Coteccons (CTD), CTCP Fecon (FCN) - những "ông lớn" trong lĩnh vực xây dựng và hạ tầng, được dự báo sẽ hưởng lợi từ xu hướng này.
Với HHV, PSI đánh giá trong trung hạn, lưu lượng xe qua các trạm thu phí của HHV có thể sẽ tiếp tục tăng do nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hoá ngày càng lớn theo đà tăng trưởng của nền kinh tế, là động lực cho doanh thu mảng thu phí BOT. Trong khi đó, mảng xây lắp của HHV sẽ tiếp tục tăng trưởng nhờ hưởng lợi từ chủ trương đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công của Chính phủ.
Với Vinaconex, đây đang là nhà thầu của nhiều dự án đầu tư công trọng điểm, được chú trọng triển khai trong năm 2024 và 2025 như một số dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam (Dự án Cao tốc Vân Phong – Nha Trang, Bãi Vọt – Hàm Nghi,…), gói thầu 4.6 và 5.10 của Sân bay Long Thành, đường Vành đai 3 – TP.HCM. Nhờ hưởng lợi từ triển vọng của ngành đầu tư công, mảng xây lắp của VCG có thể tiếp tục có nhiều cơ hội tăng trưởng trong năm 2025 và các năm tiếp theo.
Với Fecon, PSI cho rằng danh mục backlog với khối lượng dồi dào như vậy sẽ là cơ sở tăng trưởng của FCN trong thời gian tới. Vừa qua, công ty này đã liên tục trúng thầu nhiều dự án mới với tổng giá trị gần 1.700 tỷ đồng. FCN cũng đang là đơn vị thực hiện xây lắp và đào hầm phần ngầm cho dự án Metro Line 3.
Với Coteccons, trong 6 tháng đầu năm tài chính 2025, giá trị hợp đồng ký mới của công ty đạt 16.800 tỷ đồng, nâng tổng backlog từ nửa cuối năm tài chính 2025 lên gần 35.000 tỷ đồng. Khối lượng backlog dồi dào sẽ đảm bảo nguồn công việc cũng như doanh thu hoạt động cho các quý tiếp theo của công ty. Hiện tại, tỷ lệ tái hợp tác trên tổng số dự án trúng thầu của CTD đạt xấp xỉ 70%, trong đó có sự tiếp tục hợp tác của những đối tác lớn như Vingroup, Sun Group, Ecopark, Capital Land…
