Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) năm 2025 (Luật số 96/2025/QH15), được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2025, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 15/10/2025. Một trong những điểm đáng chú ý nhất là quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng, được bổ sung tại Điều 198a.
Quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu
Theo Điều 198a, bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu có nghĩa vụ giao tài sản cùng hồ sơ pháp lý cho tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoặc tổ chức mua bán, xử lý nợ để xử lý theo hợp đồng bảo đảm và quy định của pháp luật.
Trường hợp bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản không giao nộp, tổ chức tín dụng được thu giữ tài sản bảo đảm nếu đáp ứng đầy đủ 6 điều kiện sau đây:
Khi xảy ra trường hợp xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại Điều 299 Bộ luật Dân sự 2015.
Hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về việc bên bảo đảm đồng ý cho bên nhận bảo đảm có quyền thu giữ tài sản của khoản nợ xấu khi xử lý theo quy định pháp luật về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.
Biện pháp bảo đảm đã phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba theo quy định của pháp luật về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.
Tài sản bảo đảm không phải là tài sản đang tranh chấp tại Tòa án, không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, không bị kê biên hoặc tạm đình chỉ xử lý theo quy định của pháp luật về phá sản.
Tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng các điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định.
Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoặc tổ chức mua bán, xử lý nợ đã thực hiện nghĩa vụ công khai thông tin theo quy định của luật.
Quy định về công khai thông tin trước khi thu giữ
Trước khi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm, tổ chức tín dụng có nghĩa vụ công khai thông tin về thời gian, địa điểm, lý do thu giữ và đặc điểm của tài sản.
Đối với bất động sản, việc công khai phải được thực hiện ít nhất 15 ngày trước ngày thu giữ, bao gồm đăng tải trên trang thông tin điện tử của tổ chức tín dụng, gửi văn bản thông báo cho Ủy ban nhân dân và Công an cấp xã nơi có tài sản, niêm yết thông báo tại trụ sở UBND xã và gửi thông báo cho bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản.
Đối với động sản, tổ chức tín dụng cũng phải đăng tải thông tin và thông báo cho bên bảo đảm, đồng thời gửi thông tin đến Ủy ban nhân dân và Công an cấp xã nơi bên bảo đảm đăng ký địa chỉ theo hợp đồng bảo đảm.
Trường hợp bên bảo đảm hoặc người giữ tài sản thay đổi địa chỉ mà không thông báo, địa chỉ được xác định theo hợp đồng hoặc theo thông tin lưu tại cơ quan đăng ký biện pháp bảo đảm.
Trong quá trình thu giữ, Ủy ban nhân dân và Công an cấp xã có trách nhiệm bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Nếu bên bảo đảm không hợp tác hoặc vắng mặt, đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thu giữ phải tham gia chứng kiến và ký biên bản thu giữ tài sản bảo đảm.
Quy định về ủy quyền thu giữ tài sản
Tổ chức tín dụng chỉ được ủy quyền thu giữ cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản thuộc sở hữu của mình.
Tổ chức mua bán, xử lý nợ chỉ được ủy quyền cho tổ chức tín dụng bán nợ hoặc công ty quản lý nợ của tổ chức tín dụng bán nợ.
Trường hợp tổ chức tín dụng được chuyển giao bắt buộc, quyền thu giữ có thể ủy quyền cho tổ chức tín dụng nhận chuyển giao bắt buộc hoặc công ty quản lý nợ của bên nhận chuyển giao.
Trong mọi trường hợp, việc thu giữ không được áp dụng biện pháp trái pháp luật hoặc vi phạm đạo đức xã hội.
Yêu cầu xây dựng quy định nội bộ
Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức mua bán, xử lý nợ có trách nhiệm ban hành quy định nội bộ về trình tự, thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm, bao gồm cả việc ủy quyền và phối hợp với cơ quan chức năng trong quá trình thực hiện.
Việc luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm được xem là bước tiến quan trọng trong xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng. Quy định mới giúp giảm phụ thuộc vào quy trình tố tụng dân sự kéo dài, tạo hành lang pháp lý minh bạch, bảo vệ quyền lợi chính đáng của tổ chức tín dụng, đồng thời vẫn bảo đảm sự giám sát của cơ quan chức năng và chính quyền địa phương.
Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) 2025 chính thức có hiệu lực từ ngày 15/10/2025.
