Ngày 29/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD). Giải trình các ý kiến của đại biểu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam Nguyễn Thị Hồng làm rõ nhiều nội dung, trong đó có chính sách cho vay đặc biệt và việc luật hóa Nghị quyết 42.
Theo Thống đốc, trước khi sửa đổi, Luật Các TCTD cho phép NHNN ban hành quy định về cho vay đặc biệt, bao gồm điều kiện tài sản bảo đảm, lãi suất hoặc miễn lãi suất. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật sửa đổi năm 2024, Quốc hội thống nhất nâng thẩm quyền quyết định chính sách cho vay đặc biệt không tài sản bảo đảm, lãi suất 0% lên Thủ tướng Chính phủ.
Quy định này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, khi hệ thống ngân hàng trong nước và thế giới phải đối mặt với nhiều biến động, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh. Người dân không chỉ đến ngân hàng mà còn thực hiện giao dịch từ xa, khiến nguy cơ rút tiền hàng loạt ngày càng hiện hữu. Trong những tình huống khẩn cấp như vậy, cần có cơ chế phản ứng kịp thời để bảo vệ hệ thống.
Thống đốc nhấn mạnh, chính sách cho vay đặc biệt này không được áp dụng thường xuyên mà chỉ dành cho các trường hợp đặc biệt, được quy định chặt chẽ trong Luật. Cụ thể, chỉ khi TCTD rơi vào tình trạng rút tiền hàng loạt, ảnh hưởng đến hệ thống, hoặc bị kiểm soát đặc biệt và cần tái cơ cấu bắt buộc, mới được xem xét vay đặc biệt với lãi suất 0% và không yêu cầu tài sản bảo đảm.
Ngoài ra, luật cũng quy định cơ chế phát hiện sớm và can thiệp từ xa đối với các TCTD có dấu hiệu rủi ro. Trong giai đoạn này, NHNN yêu cầu TCTD và cổ đông thực hiện trách nhiệm. Trường hợp thiếu thanh khoản, TCTD vẫn có thể vay NHNN, song sẽ chịu lãi suất theo quy định – chỉ trừ những tình huống đặc biệt nêu trên.
Về mức lãi suất 0%, Thống đốc cho biết, đây là biện pháp hỗ trợ nhằm đảm bảo an toàn hệ thống khi TCTD không còn khả năng sinh lời. Nếu áp dụng lãi suất thông thường, các đề án tái cơ cấu hoặc chuyển giao bắt buộc sẽ gặp khó khăn do gánh nặng tài chính quá lớn.
Đề cập đến việc luật hóa Nghị quyết 42, Thống đốc NHNN cho rằng đây là bước đi cần thiết để tạo nền tảng pháp lý ổn định, lâu dài cho xử lý nợ xấu. Điều này không chỉ giúp TCTD xử lý hiệu quả tài sản bảo đảm mà còn bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền, người vay và hệ thống tài chính nói chung.
“Tiền cho vay của các TCTD chính là tiền gửi của người dân. Bảo vệ TCTD cũng chính là bảo vệ người gửi tiền,” Thống đốc nhấn mạnh.
Theo bà, các quy định mới phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, bảo đảm quyền tài sản và thực thi hợp đồng. Đồng thời, cũng phù hợp với khuyến nghị từ nhiều tổ chức quốc tế về việc tăng cường bảo vệ người cho vay để đảm bảo an toàn hệ thống tài chính.
Thống đốc cũng khẳng định, khi nợ xấu được xử lý hiệu quả, dòng vốn sẽ được khơi thông, TCTD có thêm nguồn lực để luân chuyển vốn, phục vụ nhu cầu vay của khách hàng. Điều này cũng giúp giảm áp lực trích lập dự phòng rủi ro, tạo điều kiện để giảm lãi suất cho vay, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.
Luật sửa đổi cũng quy định rõ ràng, minh bạch về quy trình thu giữ tài sản bảo đảm. Các TCTD bắt buộc phải xây dựng quy trình nội bộ phù hợp, công khai và tuân thủ pháp luật để tránh lạm dụng, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người vay.
>> Tổng Bí thư: Xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng
