Ngày 20-10, sau khi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trình bày báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) năm 2025 và 5 năm 2021-2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đã trình bày báo cáo thẩm tra về nội dung này.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Phạm Thắng
Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đánh giá Việt Nam đã nỗ lực vượt bậc, đạt kết quả toàn diện, ấn tượng trên hầu hết các lĩnh vực. Dự kiến 22/26 chỉ tiêu giai đoạn 2021-2025 hoàn thành và vượt kế hoạch. Trong đó năm 2025 đạt kết quả toàn diện, nổi bật, tăng trưởng ước đạt 8%, thuộc nhóm cao nhất khu vực.
Thể chế được hoàn thiện mạnh mẽ, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai thực chất, tạo tiền đề cho tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị.
Theo ông Phan Văn Mãi, bên cạnh những thành tựu đạt được, tình hình kinh tế - xã hội nước ta còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ lưu ý mục tiêu tăng trưởng đang chịu nhiều sức ép trong bối cảnh các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư chưa thực sự tạo xung lực đủ mạnh.
Trong đó, nền tảng xuất khẩu còn thiếu vững chắc, đang có dấu hiệu chậm lại, phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài, trong khi chính sách thuế đối ứng, rào cản kỹ thuật và yêu cầu xanh hóa từ các thị trường lớn gia tăng mạnh.
Cơ quan thẩm tra nêu rõ quy mô đầu tư công lớn, nhưng tiến độ và hiệu quả giải ngân chưa tương xứng, đến hết tháng 9-2025 đạt khoảng 50% kế hoạch, gây áp lực lớn cho những tháng cuối năm. Một số dự án hạ tầng trọng điểm vẫn gặp khó khăn trong thi công.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết chất lượng tăng trưởng còn hạn chế, nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào gia công và nhập khẩu nguyên liệu, công nghệ. Khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là tư nhân, chưa tạo được vị thế trong chuỗi giá trị, công nghiệp phụ trợ phát triển chậm, tỉ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 36,6%, khiến Việt Nam phụ thuộc lớn vào khu vực FDI.
Đáng chú ý, sự chi phối của khu vực FDI, chiếm tới hơn 75% xuất khẩu và gần 70% nhập khẩu, đặt ra thách thức đối với mục tiêu nâng cao năng lực tự chủ và khả năng cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, ổn định kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong đó, điều hành tỉ giá gặp nhiều thách thức, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phục hồi, thị trường vàng diễn biến phức tạp, làm hạn chế khả năng huy động vốn trung và dài hạn.
"Thị trường bất động sản cần được đánh giá đúng thực chất, tín dụng vào lĩnh vực này đến cuối tháng 8-2025 tăng gần 19,7%, trong khi vốn cho sản xuất, kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn; trong 21 ngành kinh tế, ngành xây dựng có tỉ lệ nợ xấu ở mức 11,33%"- ông Phan Văn Mãi nêu rõ.
Đối với doanh nghiệp, cơ quan thẩm tra đánh giá doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chịu nhiều sức ép khi đầu tư tư nhân chưa được khơi thông, tín dụng toàn hệ thống tăng 12,04% nhưng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ đạt 9,62%. Chi phí đầu vào, logistics và hàng rào kỹ thuật tại một số đối tác thương mại quan trọng gia tăng làm thu hẹp biên lợi nhuận. Thủ tục hành chính vẫn còn khâu trung gian, chi phí tuân thủ cao, số hóa thiếu đồng bộ.
Báo cáo thẩm tra cũng cho thấy việc sắp xếp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp còn một số vướng mắc về công tác tổ chức, nhân sự. Tốc độ già hóa dân số nhanh, tổng tỉ suất sinh chỉ 1,91 con/phụ nữ. Biến đổi khí hậu và thiên tai diễn biến phức tạp đe dọa mục tiêu phát triển bền vững.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng dù đạt nhiều kết quả tích cực, nền kinh tế vẫn đối mặt nhiều khó khăn, động lực tăng trưởng lan tỏa chưa mạnh, với cấu trúc của thị trường vốn và mặt bằng lãi suất hiện nay, việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ là rất thách thức.
Để hoàn thành mục tiêu năm 2025, 5 năm 2021-2025, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ, phát huy vai trò chủ đạo của tài khóa mở rộng có trọng tâm. Đồng thời đẩy mạnh cải cách thể chế, các động lực tăng trưởng truyền thống và phát triển mạnh các động lực tăng trưởng mới, tạo đà phát triền bền vững cho giai đoạn 2026-2030.
Ngoài ra, cần điều hành linh hoạt, chủ động, thận trọng trong chính sách tài khóa, tiền tệ; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính quốc gia; quản lý hiệu quả thị trường vàng. Tiếp tục khơi thông dòng vốn, hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế.
