Sự bùng nổ của tiền điện tử
Từng là một khái niệm mới mẻ, tiền điện tử nay đã trở thành một tài sản tài chính quan trọng, thu hút sự quan tâm lớn từ cả giới đầu tư và các cơ quan quản lý trên toàn cầu. Trước sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường này, mỗi quốc gia lại có một cách tiếp cận riêng, từ việc siết chặt quy định để bảo vệ nhà đầu tư đến việc xây dựng hành lang pháp lý hỗ trợ sự phát triển của ngành.
Tính đến tháng 3/2025, số lượng token tiền điện tử đã vượt mốc 37 triệu và được dự báo có thể đạt 100 triệu vào cuối năm. Đây là mức tăng trưởng đột biến so với khoảng 3.000 token trong giai đoạn 2017-2018 và chưa đến 500 token vào năm 2013-2014. Theo dữ liệu từ CoinMarketCap, hiện có khoảng 25.000 loại tiền điện tử đang lưu hành với tổng vốn hóa thị trường đạt 2.810 tỷ USD.
Sự bùng nổ của thị trường được thúc đẩy bởi sự phát triển của các nền tảng blockchain như Solana, Base và Binance Smart Chain, giúp việc tạo token trở nên dễ dàng hơn nhờ hợp đồng thông minh (smart contract). Không chỉ đóng vai trò là phương tiện thanh toán, tiền điện tử còn được ứng dụng rộng rãi trong tài chính phi tập trung (DeFi), NFT, trò chơi blockchain, chuỗi cung ứng và nhiều lĩnh vực khác.
Dù số lượng token ngày càng nhiều, thị trường vẫn bị chi phối bởi một số đồng tiền chủ chốt. Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH) tiếp tục nắm giữ phần lớn vốn hóa, trong khi các đồng như Ripple (XRP), Binance Coin (BNB), Cardano (ADA) và Solana (SOL) cũng duy trì vị thế quan trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các token đều có giá trị thực. Nhiều dự án nhanh chóng thất bại do thiếu tính ứng dụng hoặc mô hình kinh doanh không bền vững.
Các quốc gia quản lý tiền điện tử như thế nào?
Trước sự phát triển bùng nổ của tiền điện tử, chính phủ các nước đã triển khai những chính sách quản lý khác nhau nhằm kiểm soát rủi ro và thúc đẩy đổi mới.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với tiền điện tử. Trong chiến dịch tranh cử nhiệm kỳ thứ hai, ông cam kết biến Mỹ thành "thủ đô tiền điện tử của thế giới" và đề xuất thành lập kho dự trữ Bitcoin quốc gia.
Mới đây, Tổng thống Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp, chính thức cho phép Chính phủ Mỹ xây dựng kho dự trữ chiến lược tài sản kỹ thuật số, với kế hoạch đưa 5 loại tiền điện tử gồm Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Ripple (XRP), Solana (SOL) và Cardano (ADA) vào danh mục dự trữ. Động thái này đã khiến giá trị của các đồng tiền này tăng vọt ngay sau khi kế hoạch được công bố.
Ngoài ra, Nhà Trắng cũng đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh tiền kỹ thuật số đầu tiên, quy tụ nhiều lãnh đạo trong ngành để bàn thảo chiến lược phát triển lĩnh vực này. Tổng thống Trump cũng đề xuất bổ nhiệm Paul Atkins, chuyên gia tài chính và tiền điện tử, vào vị trí Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC).
 |
| Tổng thống Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp, chính thức cho phép Chính phủ Mỹ xây dựng kho dự trữ chiến lược tài sản kỹ thuật số. |
>> Gia đình ông Trump đàm phán mua cổ phần Binance, cựu CEO Changpeng Zhao nói gì?
EU là một trong những khu vực tiên phong trong việc quản lý tiền điện tử. Năm 2023, khối này đã thông qua Markets in Crypto-Assets (MiCA) – bộ quy định quy mô lớn đầu tiên thiết lập khung pháp lý chung cho thị trường tài sản số.
MiCA yêu cầu các công ty cung cấp dịch vụ tiền điện tử phải đăng ký hoạt động, tuân thủ quy định phòng chống rửa tiền (AML) và xác minh danh tính khách hàng (KYC). Ngoài ra, MiCA kiểm soát chặt chẽ stablecoin nhằm hạn chế các rủi ro như vụ sụp đổ của TerraUSD (UST) trước đây.
Dù mang lại sự rõ ràng về pháp lý, MiCA cũng vấp phải ý kiến trái chiều khi một số doanh nghiệp cho rằng quy định quá khắt khe có thể cản trở sự đổi mới.
Còn đối với, Chính phủ Anh theo đuổi chính sách vừa quản lý chặt chẽ vừa khuyến khích đổi mới trong lĩnh vực tiền điện tử. Anh đặt mục tiêu trở thành trung tâm toàn cầu về công nghệ blockchain, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp tiền điện tử tuân thủ quy định AML, KYC và kiểm soát stablecoin.
Mặc dù có chính sách cởi mở hơn EU, Anh vẫn áp dụng các biện pháp hạn chế quảng cáo tiền điện tử và giám sát các dịch vụ tài chính liên quan để bảo vệ nhà đầu tư.
 |
| Chính phủ Anh theo đuổi chính sách vừa quản lý chặt chẽ vừa khuyến khích đổi mới trong lĩnh vực tiền điện tử. |
Singapore được coi là trung tâm tiền điện tử hàng đầu với các quy định rõ ràng trong Đạo luật Dịch vụ Thanh toán (PSA), giúp các công ty khởi nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường.
Nhật Bản có một trong những khung pháp lý tiên tiến nhất, yêu cầu tất cả sàn giao dịch tiền điện tử phải đăng ký với Cơ quan Dịch vụ Tài chính (FSA) và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về AML, KYC.
Trung Quốc có lập trường cứng rắn khi cấm hoàn toàn giao dịch và khai thác tiền điện tử từ năm 2021, nhưng vẫn thúc đẩy công nghệ blockchain và đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (CBDC).
Tại Trung Đông, Dubai đang nổi lên như một trung tâm tiền điện tử với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền, trong khi Australia và New Zealand cũng đang hoàn thiện khung pháp lý để giám sát thị trường một cách hiệu quả hơn.
Hợp pháp hóa tiền điện tử: Cơ hội hay rủi ro?
Cho đến nay, chỉ có hai quốc gia công nhận Bitcoin là tiền pháp định: El Salvador và Cộng hòa Trung Phi (CAR).
El Salvador đã chính thức công nhận Bitcoin vào năm 2021 với kỳ vọng thu hút đầu tư và mở rộng khả năng tiếp cận tài chính cho người dân. Chính phủ nước này đã triển khai ví Chivo Wallet và lắp đặt hệ thống ATM Bitcoin.
Cộng hòa Trung Phi (CAR) cũng công nhận Bitcoin vào năm 2022, nhưng sau đó vấp phải rào cản pháp lý. Chính phủ nước này đã phải chuyển sang phát hành Sango Coin để thu hút đầu tư, nhưng kế hoạch này chưa đạt được thành công đáng kể.
Dù tiềm năng của tiền điện tử rất lớn, nhưng việc hợp pháp hóa vẫn còn gây tranh cãi khi nhiều quốc gia lo ngại về rủi ro tài chính, tính ổn định và nguy cơ lạm dụng trong các hoạt động phi pháp.
>> Khung pháp lý cho tài sản số: ‘Cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và kiểm soát pháp lý’
