Cá lẹp, tên khoa học Setipinna taty, thuộc họ cá trỏng, thường sinh sống ở vùng nước mặn và nước lợ thuộc khu vực Ấn Độ Dương và Tây Thái Bình Dương.
Ở Việt Nam, loài cá này tập trung nhiều tại vùng biển miền Trung – nơi có dòng chảy mạnh, nguồn phù sa dồi dào, rất thích hợp cho sự sinh trưởng của chúng. Cá lẹp trưởng thành dài trung bình 12 – 20 cm, thân dẹt hình thoi, đầu nhỏ, mõm ngắn, miệng mảnh. Toàn thân phủ lớp ánh bạc pha vàng nhạt, lấp lánh dưới nắng như một tấm gương soi của biển.
Cá lẹp là loài cá nhỏ bé
Ngày trước, cá lẹp không được mấy ai để ý. Vì ít thịt, nhiều xương nên thường chỉ dùng để làm mắm, phơi khô hoặc cho gia súc ăn. “Ngày xưa cá lẹp rẻ đến nỗi xin cũng được, nhà nghèo lắm mới kho cá lẹp ăn cơm nguội”, một ngư dân ở Quảng Ngãi kể lại.
Ấy vậy mà vài năm trở lại đây, cá lẹp bỗng “đổi đời”, trở thành đặc sản nổi tiếng trong các quán ăn, nhà hàng ven biển. Từ cá lẹp, người dân sáng tạo ra hàng loạt món ngon như cá lẹp nướng than, cá lẹp kho tiêu, kho nghệ – món nào cũng giữ được vị ngọt đậm, thơm nồng hương biển.
Cá lẹp xuất hiện nhiều nhất vào mùa biển động, từ tháng 10 đến tháng 3 âm lịch năm sau. Khi ấy, ngư dân các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên lại rộn ràng ra khơi.
Từ cá lẹp, người dân sáng tạo ra hàng loạt món ngonSau khi đánh bắt, cá tươi được bán ngay tại bến, số còn lại ướp muối, phơi khô để vận chuyển đi xa. Cá lẹp khô dần trở thành đặc sản được ưa chuộng, sánh ngang với cá nục hay cá cơm khô. Người dân còn chế biến thành mắm cá lẹp, chả cá lẹp, khô mặn hoặc khô ướp gia vị, mỗi loại lại mang một hương vị riêng.
Hiện nay, cá lẹp tươi được bán tại các chợ ven biển với giá chỉ 40.000 – 60.000 đồng/kg, trong khi cá lẹp khô có giá 160.000 – 180.000 đồng/kg tùy loại. Nhờ vậy, loài cá nhỏ bé năm nào không chỉ giúp nhiều ngư dân cải thiện thu nhập, mà còn trở thành “đại sứ ẩm thực” mang hương vị miền Trung đi khắp nơi.
