TS. Nguyễn Sĩ Dũng
Cả "Khoán 10" năm 1988 và Nghị quyết 57 đều mang tính chất đột phá. Nếu "Khoán 10" mở đường cho nền kinh tế thị trường trong lĩnh vực nông nghiệp, phá bỏ cơ chế tập trung quan liêu và trao quyền tự chủ sản xuất cho nông dân, thì Nghị quyết 57 nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo như động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đây là sự thay đổi căn bản, chuyển từ mô hình dựa vào lao động giá rẻ và khai thác tài nguyên thiên nhiên sang mô hình phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và kỹ năng-phù hợp với yêu cầu của cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Điểm chung tiếp theo là sự trao quyền và tạo động lực mạnh mẽ. "Khoán 10" trao quyền tự chủ cho nông dân, giúp họ phát huy tối đa tiềm năng của mình, từ đó tăng năng suất và cải thiện đời sống. Tương tự, Nghị quyết 57 tạo điều kiện cho doanh nghiệp, nhà khoa học và các tổ chức nghiên cứu được tự do sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới. Việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ giúp khai phóng nguồn lực to lớn của đất nước.
Hiệu ứng lan tỏa mà hai chính sách mang lại cũng rất đáng chú ý. "Khoán 10" tạo sự thay đổi căn bản trong sản xuất nông nghiệp, kéo theo sự phát triển của công nghiệp chế biến, xuất khẩu và cải thiện đời sống nông dân. Trong khi đó, Nghị quyết 57 đặt mục tiêu thay đổi toàn diện mọi lĩnh vực, từ sản xuất, y tế, giáo dục, quản lý công đến quốc phòng và an ninh. Chuyển đổi số theo Nghị quyết này không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn minh bạch hóa quản trị và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.
Quan trọng hơn, cả hai chính sách đều là những bước đi chiến lược đáp ứng nhu cầu của thời đại. "Khoán 10" ra đời trong bối cảnh đất nước thiếu lương thực, khủng hoảng kinh tế và cần một giải pháp để tồn tại và phát triển. Ngược lại, Nghị quyết 57 là sự chuẩn bị chiến lược trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang định hình nền kinh tế thế giới.
Cuối cùng, Nghị quyết 57, giống như "Khoán 10", có khả năng hiện thực hóa khát vọng dân tộc. Nếu "Khoán 10" giúp Việt Nam thoát khỏi đói nghèo và trở thành một quốc gia xuất khẩu nông sản mạnh, thì Nghị quyết 57 hướng đến mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ 21, với khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo làm trụ cột.
Tuy nhiên, Nghị quyết 57 có thể được xem là đột phá lớn hơn "Khoán 10" khi xét về phạm vi tác động, tầm nhìn thời đại, động lực tăng trưởng, mức độ ảnh hưởng đến vị thế quốc gia và khả năng hội nhập quốc tế.
Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được đánh giá là mang tính thời đại và dài hạn.
Trước hết, phạm vi tác động của Nghị quyết 57 vượt xa "Khoán 10". Trong khi "Khoán 10" chủ yếu tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp, giải quyết vấn đề an ninh lương thực và cải thiện năng suất sản xuất nông nghiệp, thì Nghị quyết 57 bao trùm mọi lĩnh vực kinh tế-xã hội. Với trọng tâm là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Nghị quyết không chỉ thúc đẩy sản xuất mà còn nâng cao hiệu quả quản lý công, cải thiện giáo dục, y tế và tăng cường an ninh-quốc phòng, hướng tới chuyển đổi toàn diện nền kinh tế.
Tầm nhìn của Nghị quyết 57 cũng mang tính thời đại và dài hạn hơn. Nếu "Khoán 10" ra đời trong bối cảnh Việt Nam cần giải quyết khủng hoảng kinh tế và đảm bảo an ninh lương thực, thì Nghị quyết 57 phản ánh sự chuẩn bị chiến lược của đất nước trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, khi mà khoa học công nghệ và chuyển đổi số đang định hình tương lai toàn cầu. Nghị quyết không chỉ giải quyết các thách thức hiện tại, mà còn định hướng để Việt Nam trở thành một quốc gia phát triển, hội nhập sâu vào nền kinh tế tri thức toàn cầu.
Động lực tăng trưởng mà Nghị quyết 57 mang lại cũng bền vững hơn. Nếu "Khoán 10" dựa trên các yếu tố truyền thống như lao động, đất đai, và tài nguyên thiên nhiên-vốn hữu hạn, thì Nghị quyết 57 đặt nền móng trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo-những nguồn lực không giới hạn và có khả năng lan tỏa lâu dài. Điều này giúp Việt Nam không chỉ thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, mà còn xây dựng một nền kinh tế tri thức vững mạnh.
Mức độ ảnh hưởng đến vị thế quốc gia của Nghị quyết 57 cũng lớn hơn. "Khoán 10" giúp Việt Nam trở thành một quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu, nhưng tầm ảnh hưởng chủ yếu giới hạn trong lĩnh vực nông nghiệp. Ngược lại, Nghị quyết 57 mở ra cơ hội để Việt Nam cạnh tranh toàn cầu trong các lĩnh vực hiện đại như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và chuyển đổi số, đưa đất nước trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực và trên thế giới.
Cuối cùng, khả năng hội nhập quốc tế mà Nghị quyết 57 mang lại cũng vượt trội so với "Khoán 10". Trong khi "Khoán 10" tập trung vào các yếu tố nội sinh, thì Nghị quyết 57 thúc đẩy Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu, tăng cường hợp tác quốc tế, và mở rộng thị trường trong những lĩnh vực công nghệ tiên tiến.
Tóm lại, nếu "Khoán 10" là bước đột phá lịch sử giúp Việt Nam thoát khỏi đói nghèo và khủng hoảng, thì Nghị quyết 57 là đột phá mang tính thời đại, định hình tương lai đất nước. Phạm vi tác động, tầm nhìn chiến lược, và tiềm năng hội nhập toàn cầu của Nghị quyết 57 không chỉ kế thừa tinh thần "Khoán 10" mà còn vượt trội, đặt nền móng cho sự vươn mình mạnh mẽ của Việt Nam trong thế kỷ 21.
TS. Nguyễn Sĩ Dũng
Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
