Kinh tế thế giới đã "hạ cánh mềm"
Sáng 3/1, tại Tọa đàm “Kinh tế Vĩ mô Việt Nam: Nhìn lại 2024 và triển vọng 2025”, TS.Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách (VEPR) đánh giá nền kinh tế toàn cầu năm 2024 đã có xu hướng hạ cánh mềm hậu COVID-19.
Cụ thể, nhờ các chính sách thắt chặt tiền tệ, giá năng lượng thấp và áp lực chuỗi cung ứng giảm lạm phát toàn cầu đã giảm và ổn định.
Thương mại toàn cầu dự kiến sẽ chạm mức cao nhất từ trước tới nay, đạt gần 33.000 tỷ USD vào năm 2024, tăng thêm 1.000 tỷ USD so với năm trước. Dòng vốn FDI đã tăng 31% trong nửa đầu năm 2024 so với cùng kỳ và tăng 8% so với nửa cuối năm 2023.
Đối với bức tranh kinh tế Việt Nam nói riêng, dòng vốn FDI vẫn tiếp tục là điểm sáng khi tính đến ngày 30/11/2024, tổng vốn FDI đăng ký đạt 31,4 tỷ USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm trước. Vốn thực hiện đạt 21,68 tỷ USD, tăng 7,1%, đánh dấu mức cao nhất trong 5 năm qua.
TS.Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách (VEPR).
Tính đến đầu tháng 12/2024, Việt Nam đã thu hút được 174 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD.
Bên cạnh đó, đầu tư tư nhân dần tăng trưởng trở lại, tính chung 9 tháng đầu năm 2024, mức tăng đạt 7,1%, phản ánh niềm tin ngày càng tăng của doanh nghiệp trong nước.
Tổng thu Ngân sách Nhà nước có sự tăng trưởng, khu vực tư nhân ngày càng chiếm tỉ trọng cao trong đóng góp thu ngân sách Nhà nước.
Dù vậy, vẫn còn một số tồn tại như chi tiêu hộ gia đình Việt Nam vẫn yếu, động lực tăng trưởng tiêu dùng nội địa chủ yếu đến từ doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 13%, doanh thu du lịch lữ hành tăng 17,3. Tỉ lệ giải ngân đầu tư công 11 tháng vẫn chưa đạt mức mục tiêu.
Nhìn chung, ông Việt cho biết, các dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam đều cho thấy sự đồng thuận về tiềm năng phát triển của nền kinh tế trong năm 2025, dự kiến đạt mức 6,5% đến từ các động lực tăng trưởng như đầu tư công, đầu tư tư nhân và hoạt động xuất nhập khẩu đều đang duy trì đà phát triển.
Ngoài ra còn được hỗ trợ bởi yếu tố thuận lợi từ bên ngoài là đồng USD suy yếu và chính sách giảm lãi suất của FED hỗ trợ kinh tế vĩ mô, thuận lợi cho xuất khẩu, đặc biệt vào Hoa Kỳ. Tận dụng chính sách thương mại mới của Hoa Kỳ, để nâng vị thế cạnh tranh toàn cầu.
Tháo gỡ rào cản trong môi trường kinh doanh
Tuy nhiên, TS. Nguyễn Quốc Việt chỉ ra rằng vẫn còn những rủi ro có thể tác động đến tăng trưởng. Đối với yếu tố bên ngoài, biến động kinh tế thế giới và các xu thế chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ và các nước lớn có thể giảm tăng trưởng kinh tế Việt Nam.
Dù lạm phát 2024 dự kiến dưới 4,5%, áp lực từ giá dầu, hàng hóa thế giới và biến động tỉ giá có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu, nhập khẩu và sức mua.
Các xung đột địa chính trị chiến tranh thương mại, chiến tranh công nghệ làm phân mảng kinh tế thế giới, ảnh hưởng tới tăng trưởng toàn cầu, nhất là các quốc gia phụ thuộc xuất khẩu.
Biến đổi khí hậu và dân số già hóa nhanh chóng đang là mối đe dọa ngày càng tăng đối với sự ổn định tài chính vĩ mô của Việt Nam trong dài hạn.
Về rủi ro trong nước, TS.Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Tài chính, Tiền tệ Quốc gia nhận định các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng là giải ngân đầu tư công còn chậm, không đồng đều.
TS.Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, TVHĐ Tư vấn Tài chính, Tiền tệ Quốc gia.
Doanh nghiệp còn nhiều khó khăn liên quan đến pháp lý, chi phí đầu vào còn cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững, thiếu lao động, năng suất thấp trong khi yêu cầu số hóa và xanh hóa ngày càng cao.
Việc cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước và các tổ chức tín dụng yếu kém còn chậm. Rủi ro thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn còn và thị trường bất động sản phục hồi chậm, giá cao.
Đồng thời hướng dẫn các luật mới và xây dựng thể chế cho các lĩnh vực mới như kinh tế số, kinh tế xanh… còn chậm và cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy có những khó khăn nhất định.
Nhìn vào thực tế trên, ông Việt đưa ra khuyến nghị để có thể đưa nền kinh tế Việt Nam “vượt cơn gió ngược”, hoàn thành mục tiêu đề ra. Đó là ổn định vĩ mô gắn với phục hồi tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ hơn, tránh tư duy nóng vội, chủ quan duy ý chí, các chính sách vĩ mô cần ban hành một cách cẩn trọng, có đánh giá tác động đa chiều và có lộ trình cụ thể.
Cải cách và tinh gọn bộ máy Nhà nước hướng tới hệ thống thể chế và quản lý Nhà nước hiệu lực, hiệu quả, hiện đại, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực thi để giảm rủi ro kinh doanh và chi phí tuân thủ.
Thúc đẩy động lực phát triển bền vững của nền kinh tế dựa trên các mô hình tăng trưởng mới và gắn với xu hướng thương mại đầu tư toàn cầu.
Với những rủi ro ngắn hạn, cần đảm bảo dư địa chính sách điều chỉnh kinh tế vĩ mô để hỗ trợ hoạt động kinh tế trong nước và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.
Trong trung hạn, ông Việt chỉ ra cần nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ và kỹ năng cho lực lượng lao động và phát triển khoa học công nghệ nhằm cải thiện năng lực cạnh tranh thúc đẩy kinh doanh sáng tạo và bền vững.
Còn trong dài hạn, xây dựng chiến lược và thực hiện các chính sách phát triển có mục tiêu, có trọng tâm, trọng điểm đồng thời đảm bảo việc giải ngân đầu tư công một cách có hiệu quả.
Bổ sung thêm, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP từ 6,5-7% được đặt ra cho năm 2025, các giải pháp quyết liệt về cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh là rất cần thiết.
Theo đó, cần tập trung giải quyết các rào cản, điểm nghẽn trong môi trường kinh doanh. Cải cách thể chế theo hướng phá bỏ những quy định, điều kiện kinh doanh bất hợp lý, không phù hợp với cơ chế thị trường.
“Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền địa phương, tạo động lực cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương trong thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế”, TS. Nguyễn Đình Cung nói.
Đồng thời cần có sự phối hợp, giám sát chặt chẽ giữa Chính phủ, các cấp quản lý để đẩy nhanh quá trình cải cách.
Thu Hương - Thanh Loan
