Được mệnh danh là một trong những loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới, wasabi – hay còn gọi là “mù tạt Nhật” – vốn là biểu tượng của sự tinh tế trong ẩm thực xứ Phù Tang. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, loại cây này cực kỳ khó trồng, chỉ sinh trưởng được ở những vùng núi cao, khí hậu mát mẻ, đất giàu dinh dưỡng và đặc biệt phải có nguồn nước suối trong lành, tinh khiết.
Do rất nhạy cảm với môi trường và hóa chất, cây wasabi không thể trồng bằng phân bón hay thuốc trừ sâu hóa học, khiến việc canh tác trở nên tốn công, tốn chi phí và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Wasabi được mệnh danh là một trong những loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới
“Gia vị kim cương” của ẩm thực Nhật
Củ wasabi tươi có giá lên tới 6 triệu đồng/kg (khoảng hơn 250 USD) – mức giá khiến nó được mệnh danh là “đặc sản xanh” đắt giá nhất thế giới. Mỗi cây chỉ cho củ nặng khoảng 300 gram, và điều đặc biệt là wasabi phải được sử dụng ngay sau khi nghiền.
Nếu để quá 15 phút, hương cay nồng và vị thơm đặc trưng sẽ hoàn toàn biến mất.
Trong ẩm thực Nhật Bản, wasabi là “linh hồn” của các món sushi, sashimi, tempura, giúp khử mùi tanh, kích thích vị giác và làm nổi bật độ tươi của nguyên liệu.
Vị cay của wasabi rất khác biệt – không bỏng rát nơi cổ họng như ớt hay tiêu, mà xộc thẳng lên mũi, cay nồng nhưng nhanh tan, để lại dư vị thanh khiết. Chính nét tinh tế này khiến wasabi trở thành biểu tượng của sự đẳng cấp trong ẩm thực Nhật.
Ngày nay, mù tạt bán tại siêu thị thường không phải wasabi thật. Khoảng 95% sản phẩm trên thị trường được chế biến từ các loại mù tạt và phẩm màu tổng hợp, hiếm khi chứa củ wasabi tự nhiên.
Wasabi thật có màu xanh lục bích, vị cay dịu xen lẫn ngọt nhẹ – thứ hương vị mà không một loại gia vị nhân tạo nào có thể sao chép được.
Wasabi là “linh hồn” của các món sushi, sashimi, tempura,...
Trồng thành công wasabi ở Việt Nam
Năm 2020, một người đàn ông ở Lâm Đồng đã khiến giới nông nghiệp chú ý khi trồng thành công wasabi trong nhà kính.
Để thích nghi với khí hậu Việt Nam, người trồng phải che 70% ánh sáng trực tiếp bằng lưới đen, đồng thời lắp hệ thống tưới nhỏ giọt tự động để kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ ổn định cho cây phát triển.
Sau 15–18 tháng, những củ wasabi đầu tiên được thu hoạch, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình nhân giống và thương mại hóa loại cây “khó tính” này tại Việt Nam.
Quá trình thu hoạch cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ cao. Người trồng không nhổ toàn bộ cây, mà chỉ thu tỉa những củ đạt kích thước chuẩn, giữ lại cây non để phát triển tiếp.
Mầm từ cây trưởng thành được tận dụng để nhân giống, vừa giúp giảm chi phí, vừa duy trì năng suất ổn định.
Phần củ (thực chất là thân wasabi) có giá trị cao nhất – khoảng 6 triệu đồng/kg, trong khi lá wasabi cũng được bán khoảng 200.000 đồng/kg. Nhờ đó, loại cây này mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội so với nhiều loại rau gia vị khác.
Wasabi đạt chất lượng ngon nhất khi thu hoạch ở độ tuổi 15–18 tháng. Khi được mài thành bột, wasabi tươi chỉ nên dùng trong vòng 30 phút để giữ trọn hương vị cay nồng. Nếu bảo quản nguyên củ trong ngăn mát tủ lạnh, có thể giữ được đến ba tháng.
Hiện nay, wasabi trồng tại Lâm Đồng chủ yếu được bán sỉ cho các nhà hàng Nhật và nhà hàng hải sản cao cấp, song sản lượng vẫn còn hạn chế do quy mô trồng chưa lớn.
