Đây không chỉ là bước đi pháp lý đầu tiên đối với tài sản số, mà còn mở ra một kỷ nguyên mới về huy động vốn trong nền kinh tế số, với kỳ vọng đưa một nguồn lực tài chính lớn đang vận hành trong “vùng xám” trở thành một phần của hệ thống tài chính chính thức.
Hành lang pháp lý thận trọng nhưng cấp thiết
Chiều 06/04/2025, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung chính thức công bố lộ trình triển khai thí điểm thị trường tài sản số. Ông cho biết Bộ Tài chính đã được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng khung khổ pháp lý để xử lý các loại tài sản mã hóa và tiền mã hóa.
Ngay trong tháng 3, Bộ đã phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan triển khai nghiên cứu thực tiễn trong nước và kinh nghiệm quốc tế nhằm đề xuất cơ chế quản lý phù hợp. Trên cơ sở đó, Bộ kiến nghị Chính phủ công nhận “sự tồn tại và tiềm năng của tài sản số” – một tuyên bố mang tính bước ngoặt trong chính sách quản lý tài chính tại Việt Nam.
 |
| Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung phát biểu tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3/2025. |
Đây là lần đầu tiên một loại tài sản phi truyền thống như tài sản số được thừa nhận công khai ở cấp Chính phủ, với hàm ý chính thức hóa vai trò của loại hình này trong nền kinh tế. Theo ông Đỗ Thành Trung, nguyên tắc thực hiện là “thận trọng, có lộ trình, phù hợp thực tiễn, bảo đảm an toàn, minh bạch, hiệu quả; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân tham gia thị trường mã hóa.”
Việc đưa tài sản số ra khỏi “vùng xám” nhằm bảo vệ người dân và doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện cho Việt Nam bắt kịp xu hướng tài chính số toàn cầu. Không chỉ là bước đi pháp lý, đây còn là bước chuyển nhận thức chiến lược của Chính phủ đối với một nguồn lực tài chính mới.
Về tiến độ, ông Đỗ Thành Trung cho biết Bộ Tài chính đã gửi hai dự thảo nghị quyết lấy ý kiến các bộ, ngành trong các ngày 27 và 29/3. Hiện tại, Bộ đang hoàn thiện các bước tiếp theo, bao gồm tiếp thu, giải trình và trình Bộ Tư pháp thẩm định, trước khi báo cáo Chính phủ.
Tuy nhiên, thời điểm chính thức vận hành sàn giao dịch vẫn chưa được ấn định, do cần đảm bảo khung pháp lý được xây dựng đầy đủ, đồng bộ và tương thích với cả pháp luật Việt Nam và luật pháp của các quốc gia có nhà đầu tư tham gia vào thị trường. Sự thận trọng này là cần thiết trong bối cảnh nhiều quốc gia vẫn đang loay hoay kiểm soát rủi ro từ các nền tảng tài sản số chưa được pháp lý hóa.
Từ ‘vùng xám’ đến thị trường minh bạch
Tài sản số, theo định nghĩa trong Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số, là sản phẩm được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực quyền sở hữu bằng công nghệ chuỗi khối (blockchain), có thể được sở hữu theo quy định của pháp luật dân sự.
Đây là lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật Việt Nam, tài sản số được xem như một loại tài sản dân sự hợp pháp, mở đường cho việc bảo hộ quyền sở hữu, giao dịch và phát triển sản phẩm số. Điều này mang lại hành lang pháp lý cần thiết cho hàng triệu người dân đang sở hữu crypto tại Việt Nam – những người hiện chưa được pháp luật bảo vệ đầy đủ.
Việc chính thức hóa tài sản số có thể mở ra một kênh huy động vốn mới cho doanh nghiệp, song hành cùng cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính truyền thống. Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, mục tiêu của việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa là “mở ra kênh huy động vốn mới cho doanh nghiệp”, phù hợp với nhu cầu của nền kinh tế đổi mới sáng tạo, đặc biệt là các mô hình startup, fintech và token hóa tài sản.
Các giao dịch tài sản số được hợp thức hóa sẽ giúp minh bạch hóa thị trường, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời giảm thiểu rủi ro pháp lý cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
Số liệu từ công ty phân tích Chainalysis cho thấy, trong giai đoạn 2023–2024, dòng vốn từ thị trường blockchain đổ vào Việt Nam đã vượt 105 tỷ USD, tạo ra lợi nhuận khoảng 1,2 tỷ USD chỉ riêng trong năm 2023. Cổng thanh toán Triple-A cho biết có hơn 17 triệu người Việt đang sở hữu tài sản mã hóa, chiếm khoảng 17% dân số – cao gấp gần ba lần mức trung bình toàn cầu.
Đặc biệt, trong nhóm lao động tự do, hơn 85% đang nắm giữ tài sản số và 34% sẵn sàng thanh toán bằng tiền số. Đây là nguồn lực tài chính khổng lồ mà nếu không sớm có hành lang pháp lý, Nhà nước sẽ không thể điều tiết, kiểm soát hay phát huy hiệu quả.
Chuẩn bị cho kỷ nguyên kinh tế số
Việc Việt Nam đưa tài sản số vào diện thí điểm không chỉ là một phản ứng chính sách ngắn hạn, mà là bước khởi đầu cho một định hướng chiến lược dài hạn.
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các mô hình tài chính phi tập trung (DeFi), token hóa tài sản và ngân hàng số, việc luật hóa tài sản số sẽ giúp Việt Nam chủ động định hình “luật chơi” thay vì bị động theo sau. Điều này đặc biệt quan trọng khi quốc tế chưa có một chuẩn mực pháp lý thống nhất về quản lý crypto, khiến nhiều nước phát triển cũng đang loay hoay tìm cách giám sát thị trường này.
Việc triển khai thí điểm có sự tham vấn chặt chẽ giữa các bộ, ngành và cộng đồng chuyên gia, cho thấy cách tiếp cận thể chế chủ động, chặt chẽ và linh hoạt. Bộ Tài chính nhấn mạnh nguyên tắc triển khai “phải đảm bảo tuân thủ pháp luật Việt Nam và cả luật của quốc gia nơi nhà đầu tư nước ngoài là công dân.”
Điều này không chỉ nhằm phòng ngừa rủi ro rửa tiền, gian lận tài chính, mà còn giúp nâng cao tính tuân thủ quốc tế – một yếu tố then chốt để Việt Nam thu hút nhà đầu tư lớn. Khung pháp lý một khi hoàn chỉnh sẽ là nền tảng để phát triển các định chế tài chính mới như sàn giao dịch tài sản số quốc gia.
Tuy hiện chưa ấn định thời điểm vận hành sàn giao dịch, song tiến trình chuẩn bị cho thấy đây không phải là dự án thử nghiệm đơn lẻ, mà là một phần trong chiến lược lớn của Việt Nam nhằm kiến tạo hệ sinh thái kinh tế số bền vững.
Tài sản số không chỉ là sản phẩm công nghệ, mà là biểu tượng cho sự thay đổi tư duy trong điều hành vĩ mô: từ tiếp cận phòng ngừa sang thúc đẩy, từ kiểm soát sang kiến tạo, từ cấm đoán sang dẫn dắt. Đó cũng chính là tinh thần cải cách thể chế được Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh trong năm 2025 – năm bản lề của chuyển đổi mô hình tăng trưởng.
>> Giá thịt lợn tăng 12,49%, nhưng CPI chỉ tăng 3,22%: Vì sao Việt Nam vẫn ổn định được giá tiêu dùng?
