Từ ngày 1/7/2025, người lao động làm việc không chính thức nhưng có thỏa thuận trả công, bị quản lý và giám sát bởi người sử dụng lao động sẽ thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc. Quy định này được áp dụng theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 vừa được Quốc hội thông qua.
Lao động không ký hợp đồng vẫn có thể phải đóng BHXH
Theo khoản 1 Điều 2 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025), người lao động là công dân Việt Nam sẽ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nếu làm việc theo:
Hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
Hợp đồng xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên;
Hoặc thỏa thuận bằng tên gọi khác có nội dung về việc làm có trả công, tiền lương và có sự quản lý, điều hành, giám sát của người sử dụng lao động.
Điều này đồng nghĩa với việc nhiều lao động “ngoài biên chế”, làm việc theo các hình thức linh hoạt, thời vụ hoặc hợp đồng “miệng” nhưng có trả lương và bị quản lý trực tiếp, sẽ chính thức thuộc diện phải đóng BHXH bắt buộc.
Tham gia BHXH bắt buộc được hưởng những chế độ nào?
Căn cứ khoản 2 Điều 4 của Luật BHXH 2024, người tham gia BHXH bắt buộc sẽ được hưởng 5 nhóm chế độ chính:
Chế độ ốm đau;Chế độ thai sản;Chế độ hưu trí;Chế độ tử tuất;Chế độ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (theo Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015). |
| Từ 1/7/2025, nhiều lao động không hợp đồng chính thức cũng phải đóng BHXH bắt buộc nếu có trả lương và bị quản lý, giám sát bởi đơn vị sử dụng. |
Chậm đóng BHXH từ 1/7/2025 sẽ bị phạt thêm 0,03% mỗi ngày
Một điểm đáng chú ý khác trong Luật BHXH 2024 là quy định về xử lý hành vi chậm đóng BHXH. Cụ thể, theo khoản 1 Điều 40, đơn vị sử dụng lao động nếu chậm đóng BHXH bắt buộc hoặc bảo hiểm thất nghiệp sẽ phải:
Đóng đủ số tiền còn thiếu,
Nộp thêm số tiền phạt bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền chậm đóng và số ngày chậm đóng.
Ngoài ra, đơn vị chậm đóng còn có thể bị:
Xử phạt vi phạm hành chính theo quy định pháp luật;
Không được xem xét trao danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng.
Công thức tính tiền phạt chậm đóng BHXH từ 1/7/2025: Tiền phạt = 0,03% × Số tiền chậm đóng × Số ngày chậm đóng
Tiền đóng BHXH được trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 và Thông tư 111/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính, các khoản đóng vào bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp bắt buộc (nếu có) và quỹ hưu trí tự nguyện đều được tính là khoản giảm trừ trước khi xác định thu nhập chịu thuế.
Như vậy, người lao động sẽ không bị tính thuế thu nhập cá nhân trên phần thu nhập dùng để đóng các loại bảo hiểm này, góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính trong quá trình tham gia hệ thống an sinh xã hội bắt buộc.
Việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm cả người lao động không có hợp đồng lao động truyền thống, là một bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu bao phủ BHXH toàn dân. Bên cạnh đó, các quy định siết chặt xử phạt hành vi trốn đóng, chậm đóng cũng sẽ góp phần tăng cường kỷ cương tài chính trong lĩnh vực này.
>> Từ 1/7/2025, lương 15 triệu đồng đóng bảo hiểm bắt buộc bao nhiêu mỗi tháng?
