Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi chính thức có hiệu lực, mở rộng đối tượng tham gia cũng như quy định rõ về các trường hợp được hoàn trả tiền đã đóng bảo hiểm y tế (BHYT).
Theo hướng dẫn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, hiện có ba trường hợp người tham gia BHYT được hoàn lại tiền, với nguyên tắc tính toán cụ thể và thủ tục rõ ràng.
Được hoàn tiền khi thay đổi nhóm tham gia BHYT
Trường hợp đầu tiên là khi người tham gia BHYT được cấp thẻ theo nhóm đối tượng mới và báo giảm giá trị sử dụng của thẻ đã cấp trước đó. Đây là tình huống khá phổ biến với người tham gia BHYT theo hộ gia đình, sau đó được tuyển dụng vào doanh nghiệp hoặc cơ quan nhà nước và được cấp thẻ BHYT theo diện khác.
Theo quy định, các nhóm đối tượng tham gia BHYT có thứ tự ưu tiên, trong đó nhóm do người sử dụng lao động và người lao động cùng đóng được xếp hàng đầu. Khi người dân chuyển sang nhóm có mức đóng ưu tiên hơn, thẻ cũ sẽ bị giảm giá trị sử dụng. Phần tiền tương ứng với thời gian chưa sử dụng thẻ sẽ được hoàn lại.
Ví dụ: Một người đang tham gia BHYT theo hộ gia đình, sau đó được ký hợp đồng lao động và được cấp thẻ BHYT do doanh nghiệp đóng. Khi đó, phần giá trị thẻ BHYT hộ gia đình còn lại sẽ được hoàn trả theo quy định.
Được hoàn tiền khi tăng mức hỗ trợ từ ngân sách
Trường hợp thứ hai là khi có thay đổi chính sách và nhóm đối tượng đang tham gia BHYT được Nhà nước điều chỉnh tăng mức hỗ trợ đóng. Khi đó, người đã đóng theo mức cũ sẽ được hoàn lại phần chênh lệch tương ứng với thời gian chưa sử dụng thẻ.
Đây là biện pháp đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHYT trong bối cảnh chính sách thay đổi theo hướng có lợi hơn cho một số nhóm như hộ cận nghèo, người có công, hoặc người làm việc tại vùng sâu vùng xa được hỗ trợ thêm.
Được hoàn tiền nếu người tham gia qua đời trước thời điểm thẻ có hiệu lực
Trường hợp thứ ba là khi người tham gia BHYT đã đóng tiền mua thẻ nhưng qua đời trước khi thẻ có hiệu lực. Trong tình huống này, thân nhân của người đã mất sẽ được hoàn trả toàn bộ số tiền đã đóng.
Đây là trường hợp đặc biệt được quy định rõ trong Điều 20 Văn bản hợp nhất số 2525/VBHN-BHXH ngày 15/8/2023 của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, nhằm đảm bảo sự công bằng trong đóng - hưởng BHYT.
Nguyên tắc tính toán số tiền hoàn trả
Việc hoàn trả tiền BHYT trong cả ba trường hợp trên được tính toán dựa vào mức đóng và thời gian chưa sử dụng thẻ. Cụ thể:
Với trường hợp chuyển nhóm đối tượng, thời gian được tính từ ngày thẻ BHYT theo nhóm mới có hiệu lực.
Với trường hợp tăng mức hỗ trợ, thời gian tính từ thời điểm chính sách mới có hiệu lực.
Với trường hợp người tham gia qua đời, thời gian tính từ thời điểm thẻ BHYT lẽ ra bắt đầu có hiệu lực.
Tổng số tiền được hoàn trả sẽ căn cứ vào phần đóng cho thời gian chưa sử dụng đó, theo mức phí hiện hành tương ứng.
![]() |
Người tham gia BHYT sẽ được hoàn tiền trong 3 trường hợp: đổi nhóm tham gia, được tăng mức hỗ trợ đóng và qua đời trước khi thẻ có hiệu lực. |
Thứ tự ưu tiên nhóm đối tượng tham gia BHYT
Theo quy định tại khoản 2 Điều 13 Luật BHYT sửa đổi năm 2014, nếu một người thuộc nhiều nhóm đối tượng cùng lúc, thì việc đóng BHYT sẽ ưu tiên theo thứ tự sau:
Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động cùng đóng.Nhóm do tổ chức Bảo hiểm xã hội đóng.Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng.Nhóm được Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng.Nhóm tự đóng (trước đây là hộ gia đình).Việc phân định này giúp xác định rõ quyền lợi cũng như mức hỗ trợ cụ thể khi có thay đổi về công việc, hoàn cảnh hoặc chính sách.
Những điểm mới trong Luật BHYT từ ngày 1/7/2025
Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mở rộng thêm nhiều nhóm đối tượng tham gia BHYT. Cụ thể:
Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng bổ sung: dân quân thường trực; người từ 75 tuổi trở lên; người từ 70–75 tuổi thuộc hộ cận nghèo đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng; người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; người lao động chưa đủ điều kiện nhận lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Nhóm được ngân sách hỗ trợ mức đóng có thêm: nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản; cán bộ không chuyên trách ở tổ dân phố; người được tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú; nạn nhân theo Luật Phòng, chống mua bán người.
Nhóm tự đóng (trước là hộ gia đình) bổ sung thêm: người sống/làm việc tại cơ sở tôn giáo, từ thiện; người tạm hoãn hợp đồng lao động; người nghỉ không lương.
Thủ tục hoàn trả tiền BHYT
Để được hoàn lại tiền đã đóng BHYT, người tham gia thực hiện các bước sau:
Bước 1: Lập tờ khai mẫu TK1-TS gửi cơ quan BHXH. Trong trường hợp người tham gia đã qua đời, thân nhân là người lập hồ sơ.
Bước 2: Cơ quan BHXH tiếp nhận và xử lý hồ sơ.
Bước 3: Gửi kết quả giải quyết đến người nộp hồ sơ.
Hồ sơ có thể được nộp trực tiếp tại cơ quan BHXH, qua bưu điện, qua Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam hoặc các tổ chức I-VAN.
>> Thẻ BHYT chưa điều chỉnh thông tin địa chỉ có còn dùng được không?