Ở nhiều miền quê Việt Nam, có những loài cá quen thuộc từng xuất hiện dày đặc ở ao hồ, ruộng đồng, đầm lầy, gắn bó với bữa cơm dân dã của người nông thôn. Thế nhưng, theo thời gian, không ít loài cá “quê mùa” năm nào lại trở thành đặc sản đắt đỏ, xuất hiện trong thực đơn nhà hàng cao cấp.
Một trong số đó là cá thát lát – loài cá từng bị chê là “ít thịt, nhiều xương” nhưng nay lại mang về nguồn thu nhập ổn định cho người dân nhiều địa phương.
Cá thát lát là loài cá nước ngọt phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam
Cá thát lát (còn gọi là phác lác, thác lác, tên khoa học Notopterus notopterus) là loài cá nước ngọt phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Cá có thân dài, dẹt, vảy nhỏ, miệng rộng, mõm ngắn, phần lưng màu xám bạc còn bụng ánh trắng. Thông thường, cá dài khoảng 30–40 cm, nặng từ 200–500 g.
Trước kia, cá thát lát sinh sôi dày đặc ở ao hồ, ruộng mương khắp ba miền, người dân chỉ cần quăng lưới hoặc đặt rọ là có thể bắt được cả rổ đầy.
Thế nhưng, trong ký ức của nhiều người, cá thát lát từng bị xem là loại cá “vô giá trị”. Do thân mỏng, nhiều xương, nhìn không hấp dẫn như cá rô hay cá chép, người dân ít ăn mà thường mang cho lợn, gà.
Vài năm trở lại đây, cá thát lát “lên đời” thành đặc sản ở thành phố, có mặt trong các nhà hàng, quán ăn khiến nhiều người bất ngờ.
Ở Cần Thơ, người dân chủ động nhân giống, nuôi trong ao hồ, mang lại nguồn thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi vụ. Hiện giá cá tươi dao động 40.000–60.000 đồng/kg, còn khi chế biến thành chả cá thát lát, khô cá thát lát hay cá thát lát tẩm gia vị, giá có thể lên tới 300.000–330.000 đồng/kg.
Vài năm trở lại đây, cá thát lát “lên đời” thành đặc sản ở thành phố
Không chỉ có chả cá thát lát nức tiếng, loài cá này còn góp mặt trong hàng loạt món ngon miền sông nước như canh khổ qua nhồi cá thát lát, lẩu cá thát lát nấu thì là, cá thát lát hấp sả, cá thát lát chiên giòn tẩm gia vị... Ở Cần Thơ, món cá thát lát tẩm gia vị được xem là đặc sản nổi bật: cá được làm sạch, ướp muối, đường, bột ngọt, sả, ớt rồi chiên vàng. Miếng cá giòn rụm, thơm nức, vị cay nhẹ hòa quyện vị ngọt đặc trưng của thịt cá khiến ai từng thưởng thức cũng khó quên.
