Khi Telegram trở thành tâm điểm 77,8% vụ lừa đảo crypto của nhà đầu tư Việt

Telegram gắn với 77,8% vụ lừa đảo crypto mà nhà đầu tư Việt từng gặp

Báo cáo do quỹ đầu tư mạo hiểm Kyros Ventures thực hiện, dựa trên khảo sát gần 400 nhà đầu tư trong nước vào tháng 11/2025, tập trung vào hành vi sử dụng mạng xã hội, trải nghiệm với các hình thức lừa đảo và kỳ vọng pháp lý đối với tài sản số. Trên cơ sở dữ liệu này, Telegram được ghi nhận là kênh giao tiếp được sử dụng nhiều nhất, đồng thời là nền tảng nơi phần lớn nhà đầu tư cho biết từng gặp các hành vi lừa đảo.

Trong nhóm các nền tảng mạng xã hội, 87,5% người được hỏi cho biết thường xuyên dùng Telegram, 82,2% sử dụng X và 56,4% sử dụng Facebook. Các nền tảng khác như Discord, Zalo và TikTok lần lượt ghi nhận tỷ lệ 38,9%, 38,7% và 38,6%. Đây là những kênh chính mà nhà đầu tư Việt dùng để theo dõi thị trường và trao đổi thông tin về tài sản số.

Về trải nghiệm rủi ro, 77,8% nhà đầu tư cho biết từng gặp lừa đảo trên Telegram. Các tỷ lệ tương ứng đối với X, Facebook, Zalo và Discord lần lượt là 34,7%, 25,8%, 19,8% và 17,0%. Ngoài ra, 44,1% người tham gia khảo sát cho biết từng gặp lừa đảo qua gọi điện hoặc nhắn tin trực tiếp, trong khi Viber và email chỉ chiếm lần lượt 3,7% và 0,5%.

Về phương thức tấn công, đường link website giả mạo (phishing) là hình thức phổ biến nhất, được 70,2% người được hỏi cho biết đã từng đối mặt. Hình thức kêu gọi đầu tư vào dự án lừa đảo ghi nhận tỷ lệ 55,6%, còn giả dạng người có thẩm quyền như công an hoặc tòa án đạt 49,9%. Các phương thức khác gồm “xả giá token dự án” (rug pull) với 36,6%, “thao túng tâm lý” (social engineering) với 35,5% và “AI giả dạng hoặc giả giọng người thân” với 19,3%.

Theo mô tả của báo cáo, Telegram là nền tảng tập trung nhiều nhóm, kênh và bot, nơi nhà đầu tư thường xuyên chia sẻ đường link, tham gia airdrop, chạy testnet, mint NFT hoặc truy cập các công cụ giao dịch. Trong bối cảnh này, một đường link giả mạo có thể lan truyền nhanh qua các nhóm và kênh, dẫn tới tỷ lệ cao về các vụ phishing mà nhà đầu tư Việt Nam báo cáo.

78% nhà đầu tư từng xuống tiền theo bạn bè

Tầng hành vi xã hội của nhà đầu tư thể hiện rõ qua cách họ tiếp cận thông tin. Trong khảo sát do Kyros Ventures thực hiện, 67,6% người tham gia cho biết tiếp cận thị trường crypto thông qua các nhóm cộng đồng và KOL, 61,9% tự tìm hiểu, 44,1% tham khảo các bản tin và trang tin chuyên ngành, trong khi 41,5% tìm hiểu qua website dự án. Các kênh còn lại gồm bạn bè giới thiệu với 38,4%, sự kiện trực tuyến hoặc ngoại tuyến với 29,5% và quảng cáo với 20,9%.

Vai trò của bạn bè trong quyết định đầu tư được thể hiện rõ qua một bộ số liệu riêng. Có 78% người được hỏi thừa nhận từng xuống tiền theo gợi ý của bạn bè, dù tỷ lệ tiếp cận thông tin qua kênh này chỉ là 38,4%. Tỷ lệ đầu tư theo bạn bè giảm nhẹ từ 80% xuống 78% so với năm trước, riêng ở nhóm nhà đầu tư nữ giảm 10 điểm phần trăm. Các dữ liệu này được đặt trong bối cảnh Telegram là nơi tập trung nhiều nhóm cộng đồng, kênh KOL và đường link dự án mà nhà đầu tư sử dụng hằng ngày.

Về đặc điểm nhân khẩu học, 88% người tham gia khảo sát là nhà đầu tư dưới 35 tuổi, tăng so với mức 77% của năm trước. Tỷ lệ nam – nữ được ghi nhận khoảng 9:1, trong khi năm trước là 4:1. Xét theo thu nhập, 49,4% nhà đầu tư có thu nhập hằng tháng từ 10–25 triệu đồng, 29,8% dưới 10 triệu đồng, 16,9% trong khoảng 25–80 triệu đồng và 3,9% trên 80 triệu đồng.

Trên cơ sở phân bố này, báo cáo lưu ý rằng với nhóm thu nhập quanh mức 10–25 triệu đồng mỗi tháng, một sự cố gây thiệt hại vài chục triệu đồng tương ứng với một tỷ lệ lớn trong thu nhập hằng tháng. Đối với những nhà đầu tư trẻ coi crypto là công cụ chính để cải thiện vị thế tài chính, các rủi ro như bị rút sạch ví, bị chiếm đoạt tài khoản hoặc tham gia nhầm dự án bị xả token được đánh giá là có thể tác động trực tiếp đến cân đối tài chính cá nhân.

Phần phản hồi mở trong khảo sát về những tranh cãi xoay quanh Shark Bình và Antex cho thấy nhiều nhà đầu tư nhắc đến các dự án gắn với người nổi tiếng hoặc KOL. Ngoài ra, nhà đầu tư còn đề cập đến các dự án GameFi như Elemon, Radio Caca và các mô hình bị xếp vào nhóm đa cấp như các sàn quyền chọn nhị phân Wefinex hay Paynetcoin. Theo mô tả trong phản hồi, những dự án này lan truyền chủ yếu qua Telegram, X, Facebook và các nhóm cộng đồng, nơi nhà đầu tư chia sẻ đường link, mã giới thiệu và lời kêu gọi tham gia sớm.

Thuế, Nghị quyết 05 và kỳ vọng vào sàn crypto nội địa

Tầng thể chế được thể hiện qua mức độ quan tâm của nhà đầu tư đối với khung pháp lý và hạ tầng giao dịch trong nước. Báo cáo của Kyros Ventures cho biết, nhà đầu tư dành nhiều sự chú ý cho Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa, do đây là văn bản pháp lý đầu tiên điều chỉnh lĩnh vực này tại Việt Nam, đồng thời vẫn còn nhiều nội dung cần hướng dẫn chi tiết.

Về các mảng cần làm rõ hơn về mặt pháp lý, 55,6% người tham gia khảo sát lựa chọn giao dịch phái sinh, 46,0% đề cập giao dịch trên các sàn tập trung (CEX), 37,1% nhắc đến lưu trữ tài sản, 36,6% quan tâm hoạt động airdrop, và 30,3% nói đến các hoạt động liên quan DeFi. Đây là những lĩnh vực đang được sử dụng phổ biến và được nhà đầu tư nêu đích danh khi nói về nhu cầu hướng dẫn pháp lý.

Trong nhóm nội dung luật định được chú ý nhiều nhất, 71,8% người tham gia khảo sát lựa chọn phí và thuế đối với nhà đầu tư cá nhân, 67,4% quan tâm đến việc nền tảng giao dịch được cấp phép, 58,0% chú ý tới các quy định bảo vệ nhà đầu tư cá nhân, và 48,3% nhấn mạnh cơ chế xử phạt hành vi sai phạm, thao túng thị trường. Về phương án thuế trong trường hợp tài sản số được pháp luật bảo hộ, 33,0% ủng hộ thuế tính theo tỷ lệ phần trăm trên mỗi giao dịch tương tự cổ phiếu (mức 0,1%), 31,9% lựa chọn thuế thu nhập trên phần lợi nhuận, 20,7% chấp nhận kết hợp cả hai phương án, và 14,4% chưa có ý kiến.

Dựa trên nền dữ liệu này, khảo sát tiếp tục đặt câu hỏi về vai trò của các sàn giao dịch crypto nội địa. Khi được hỏi về ý định sử dụng nếu sàn Việt Nam được cấp phép, 17,0% nhà đầu tư cho biết sẽ cân nhắc dùng như công cụ chính, 52,0% nói rằng sẽ dùng thử, 25,0% muốn chờ thêm thông tin trước khi quyết định, và 6,0% cho biết không quan tâm.

Về các yếu tố được đánh giá là quan trọng nhất đối với một sàn tài sản số trong nước, 70,5% nhà đầu tư ưu tiên mức độ bảo mật, 69,5% coi trọng sự tồn tại của quỹ bảo hiểm để đền bù thiệt hại khi xảy ra sự cố, và 69,5% nhấn mạnh nhu cầu thanh khoản cao. Ngoài ra, 55,9% mong muốn sàn có nhiều sản phẩm giao dịch như spot, futures, yield, trong khi 51,4% quan tâm đến số lượng cặp giao dịch cũng như tần suất niêm yết sản phẩm mới.