Tại cuộc họp chiều 11/11, Chính phủ đã họp bàn về dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ.
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp chiều 11/11. Ảnh: VGPTheo nội dung dự thảo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra, lộ trình được xây dựng theo năm sản xuất xe và thực hiện trước ở những khu vực có nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng, điển hình là Hà Nội và TP.HCM. Cụ thể, xe sản xuất 2017–2021 sẽ phải đạt Mức 3 (tương đương Euro 3) từ 1/1/2026; những xe cùng nhóm khi lưu thông tại Hà Nội, TP.HCM sẽ phải đạt Mức 4 (Euro 4) từ 1/1/2027. Trong khi đó, ôtô sản xuất từ năm 2022 trở đi sẽ áp Euro 4 từ 1/1/2026 và tiến tới Euro 5 tại Hà Nội và TP.HCM từ 1/1/2028 (các địa phương khác lùi đến năm 2032).
Lộ trình siết khí thải ô tô do Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra. Hệ thống tiêu chuẩn Euro (Euro 1–Euro 6) quy định ngưỡng phát thải tối đa cho các khí gây ô nhiễm như CO, NOx, HC và bụi mịn. Mức tiêu chuẩn càng cao, giới hạn phát thải càng nghiêm ngặt. Ví dụ, theo phân tích kỹ thuật, xe xăng đạt Euro 3 có ngưỡng CO, HC và NOx cao hơn so với Euro 4, nghĩa là chuyển từ Euro 3 lên Euro 4 sẽ cắt giảm đáng kể một số loại khí thải độc hại.
Tuy nhiên, lộ trình này không tránh được những quan ngại về tác động kinh tế, nhất là với ngành vận tải, logistics và người dân sử dụng phương tiện cũ. Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn ước tính khoảng 16% số xe sản xuất 2017–2021 ở Hà Nội và TP.HCM có thể không đạt yêu cầu nếu siết khí thải từ năm 2026. Con số này chủ yếu rơi vào xe tải và đầu kéo. Ông và một số bộ ngành đề nghị cần đánh giá kỹ tác động chi phí vận tải, chuỗi cung ứng và đời sống người lao động trước khi áp dụng đồng loạt.
Nhiều lãnh đạo Bộ, ngành và chuyên gia lo ngại lộ trình này sẽ ảnh hưởng tới ngành vận tải, logistics và người dân sử dụng phương tiện cũ. Ảnh minh họaBộ Tư pháp và các cơ quan liên quan cũng cảnh báo về nguy cơ “khung bằng” — tức tạo ra sự bất công giữa xe nhập khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn cao trong khi phương tiện sản xuất trong nước vẫn áp dụng mức thấp hơn — và yêu cầu rà soát để đảm bảo tính công bằng, khả năng thực thi và lộ trình hỗ trợ. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ, kết hợp chính sách hỗ trợ, tránh gây xáo trộn lớn cho người dân và doanh nghiệp.
Các chuyên gia và doanh nghiệp đề xuất một số giải pháp đồng bộ như triển khai chương trình kiểm định, khuyến khích thay thế phương tiện cũ bằng các chính sách kích cầu (hỗ trợ mua xe mới, ưu đãi tín dụng, khuyến mãi thu hồi xe cũ), tăng cường giao thông công cộng tại đô thị lớn và chuẩn hóa nhiên liệu đáp ứng yêu cầu Euro cao hơn. Bên cạnh đó, cần có lộ trình truyền thông, tập huấn và thời gian đủ dài để các doanh nghiệp logistics, tài xế vận tải chuẩn bị phương án chuyển đổi.
